ΙΔΕΟΨΥΧΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ
Η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (ΙΨΔ) είναι μια κατάσταση στην οποία έχετε συχνές ανεπιθύμητες σκέψεις (εμμονές) που σας ωθούν να εκτελείτε επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές (ψυχαναγκασμοί). Οι επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις και την εκτέλεση καθημερινών εργασιών.
Η ΙΨΔ είναι συνήθως μια δια βίου (χρόνια) κατάσταση, αλλά τα συμπτώματα μπορεί να εμφανίζονται και να εξαφανίζονται με την πάροδο του χρόνου.
Όλοι μπορεί να βιώσουμε εμμονές και ψυχαναγκασμούς κάποια στιγμή. Για παράδειγμα, μπορεί να ελέγχουμε διπλά την κουζίνα ή τις κλειδαριές. Επίσης, οι άνθρωποι χρησιμοποιούν συχνά τις φράσεις “εμμονή” και “εμμονικός” πολύ ανεπίσημα στις καθημερινές συζητήσεις. Αλλά η ΙΨΔ είναι μία πιο ακραία κατάσταση. Μπορεί να διαρκέσει ώρες. Εμποδίζει τη φυσιολογική ζωή και τις δραστηριότητες. Οι εμμονές στην ΙΨΔ είναι ανεπιθύμητες και οι άνθρωποι με ΙΨΔ δεν απολαμβάνουν αυτούς τους ψυχαναγκασμούς.
Συμπτώματα
Τα κύρια συμπτώματα της ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής είναι οι εμμονές και οι ψυχαναγκασμοί που παρεμβαίνουν στις φυσιολογικές δραστηριότητες. Παρόλο που τα άτομα που υποφέρουν ότι ΙΨΔ μπορεί να γνωρίζουν ότι αυτά τα συμπτώματα είναι προβληματικά, δεν μπορούν να τα σταματήσουν.
Τα συμπτώματα της ΙΨΔ μπορεί να εμφανίζονται και να εξαφανίζονται, να υποχωρούν ή να επιδεινώνονται με την πάροδο του χρόνου.
Εμμονές
Οι εμμονές είναι ανεπιθύμητες, ενοχλητικές σκέψεις ή εικόνες που προκαλούν έντονο άγχος. Οι άνθρωποι με ΙΨΔ δεν μπορούν να ελέγξουν αυτές τις σκέψεις. Συνήθη παραδείγματα περιλαμβάνουν:
- Φόβος για επαφή με ουσίες που θεωρούνται μολυσμένες, όπως μικρόβια ή βρωμιά
- Φόβος να βλάψετε τον εαυτό σας ή κάποιον άλλο επειδή δεν είστε αρκετά προσεκτικοί ή επειδή μπορεί να κάνετε πράξη μια βίαιη παρόρμηση
- Ανεπιθύμητες σκέψεις ή εικόνες που σχετίζονται με το σεξ
- Φόβος να κάνετε λάθος
- Υπερβολική ενασχόληση με την ηθική («σωστό ή λάθος»)
- Αισθήματα αμφιβολίας ή αποστροφής
- Υπερβολική ενασχόληση με τον σεξουαλικό προσανατολισμό ή την ταυτότητα φύλου σας
- Ανάγκη για τάξη, καθαριότητα, συμμετρία ή τελειότητα
- Ανάγκη για συνεχή επιβεβαίωσηΨυχαναγκασμοίΟι ψυχαναγκασμοί είναι επαναλαμβανόμενες πράξεις που νιώθετε ότι πρέπει να κάνετε για να ανακουφιστείτε ή να απαλλαγείτε από τις εμμονές.Οι άνθρωποι με ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, δεν θέλουν να εκτελούν αυτούς του ψυχαναγκασμούς και δεν παίρνουν ευχαρίστηση από αυτούς. Αλλά νιώθουν ότι πρέπει να τους κάνουν αλλιώς το άγχος τους θα χειροτερέψει. Μερικά παραδείγματα ψυχαναγκασμών είναι:
- Η τακτοποίηση αντικειμένων με πολύ συγκεκριμένο τρόπο
- Πλύσιμο των χεριών ξανά και ξανά
- Συλλογή ή αποθήκευση αντικειμένων που δεν έχουν προσωπική ή οικονομική αξία
- Συνεχής έλεγχος πραγμάτων, όπως κλειδαριές, διακόπτες και πόρτες
- Συνεχής αναζήτηση επιβεβαίωσης
- Ψυχαναγκασμοί που σχετίζονται με αριθμούς, όπως το μέτρημα, η εκτέλεση μιας εργασίας έναν συγκεκριμένο αριθμό φορών ή η υπερβολική προτίμηση ή αποφυγή ορισμένων αριθμών
Διάγνωση
Δεν υπάρχει διαγνωστική εξέταση για την ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή. Ένας γιατρός κάνει τη διάγνωση αφού ρωτήσει για τα συμπτώματα και το ιατρικό και ψυχιατρικό ιστορικό. Οι γιατροί χρησιμοποιούν κριτήρια που αναφέρονται στο Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών, για να διαγνώσουν την ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή.
Τα κριτήρια περιλαμβάνουν:
- Να έχετε εμμονές, ψυχαναγκασμούς ή και τα δύο.
- Οι εμμονές ή οι ψυχαναγκασμοί να διαρκούν πολύ χρόνο (πάνω από μία ώρα την ημέρα).
- Οι εμμονές ή οι ψυχαναγκασμοί να προκαλούν δυσφορία ή να επηρεάζουν τη συμμετοχή σε κοινωνικές δραστηριότητες, εργασιακές ευθύνες ή άλλα γεγονότα.
- Τα συμπτώματα δεν προκαλούνται από ουσίες, αλκοόλ, φάρμακα ή άλλη ιατρική πάθηση.
- Τα συμπτώματα δεν εξηγούνται από άλλη διαφορετική ψυχική πάθηση, όπως γενικευμένη αγχώδης διαταραχή, διατροφική διαταραχή ή διαταραχή σωματικής εικόνας.
Θεραπεία
Το πιο συνηθισμένο πλάνο θεραπείας για την ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, περιλαμβάνει ψυχοθεραπεία (συμβουλευτική) και φαρμακευτική αγωγή.
Εάν αυτή η θεραπεία δεν βοηθήσει τα συμπτώματα της ΙΨΔ σας και τα συμπτώματά είναι σοβαρότερα, ο γιατρός μπορεί να συστήσει διακρανιακή μαγνητική διέγερση (TMS).
Πρόγνωση
Η πρόγνωση (έκβαση) της ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής μπορεί να διαφέρει. Η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή είναι συχνά μια δια βίου κατάσταση που μπορεί να παρουσιάσει διακυμάνσεις.
Άτομα με ΙΨΔ που λαμβάνουν κατάλληλη θεραπεία συχνά έχουν καλή ποιότητα ζωής και καλύτερη κοινωνική, σχολική και/ή εργασιακή λειτουργία.
Χωρίς την κατάλληλη θεραπεία, ο κύκλος των εμμονών και των ψυχαναγκασμών είναι πιο δύσκολο να διακοπεί και να αντιμετωπιστεί, καθώς πραγματοποιούνται διαρθρωτικές αλλαγές στον εγκέφαλο.
Αιτίες
Οι ερευνητές δεν γνωρίζουν ακριβώς τι προκαλεί την ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή. Αλλά πιστεύουν ότι πολλοί παράγοντες συμβάλλουν στην ανάπτυξή της, όπως:
- Γενετικοί παράγοντες
- Αλλαγές στον εγκέφαλο
- Σύνδρομο PANDAS
- Παιδικό τραύμα
Πρόληψη
Δεν υπάρχει τρόπος να προλάβετε την ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή. Ωστόσο, η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση των συμπτωμάτων της και των επιπτώσεών της στη ζωή του ατόμου.