Ο ιδρυτής της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Σεξουαλικής Ιατρικής, καθηγητής Ιατρικής ΑΠΘ δρ Δημήτριος Χατζηχρήστου και η επί 10ετίας Πρόεδρος της Επιτροπής για την απόκτηση του Ευρωπαϊκού τίτλου δρ. Εύη Κυράνα μιλούν για τη σεξολογία και τη σεξουαλική Ιατρική.
Όλους μας ενδιαφέρει, όλους μας προβληματίζει, είναι δείκτης υγείας και ισορροπίας στις σχέσεις μας αλλά κάθε φορά που συζητάμε για σεξ χαμογελάμε αμήχανα ή αφήνουμε υπονοούμενα. Κι όμως. Η επιστημονική συζήτηση γύρω από το σεξ, δηλαδή η σεξολογία, είναι ένας σύγχρονος κλάδος με μεγάλη ιστορία που θα δώσει λύση σε πολλά σημαντικά ζητήματα. Εξάλλου τα σεξουαλικά προβλήματα πρέπει να τα προσεγγίζουν εξειδικευμένοι επιστήμονες. Μάλιστα και αυτοί θα πρέπει συνεχώς να επιμορφώνονται γιατί τα δεδομένα αλλάζουν δραματικά κάθε μέρα, τονίζουν στο oloygeia.gr οι δύο επιστήμονες. Μέσω της συνεργασίας τους, με το oloygeia.gr, που ξεκινά από σήμερα, υπόσχονται έγκυρη και επιστημονικά τεκμηριωμένη πληροφόρηση για τη σεξουαλική υγεία.
Όλοι μιλάμε για σεξ. Και είναι λογικό, αφού είναι το αλατοπίπερο της ζωής. Στην επιστήμη όμως ποια πεδία αφορά;
Δ. Χατζηχρήστου: ‘Ολες οι ανθρωπιστικές επιστήμες έχουν ασχοληθεί με αυτό και φυσικά η ψυχολογία και η ιατρική. Θα έλεγα όμως ότι τα δύο δομημένα πεδία που ασχολούνται αποκλειστικά με το σεξ είναι η σεξολογία και η σεξουαλική ιατρική.
Ας ορίσουμε το αντικείμενο κάθε μιας από αυτές, ξεκινώντας από τη σεξολογία.
Ε. Κυράνα: Η κλινική σεξολογία εστιάζει σε ψυχολογικές, συμπεριφορικές και πολιτισμικές πτυχές της σεξουαλικής υγείας και ασθένειας, σε αλληλεπίδραση με βιοϊατρικές πτυχές. Στηρίζεται στις τρέχουσες ψυχολογικές γνώσεις για τη βελτίωση της σεξουαλικής υγείας και ευεξίας μέσω της πρόληψης, της διάγνωσης, της θεραπείας και της αποκατάστασης ανησυχιών, καταστάσεων ή ασθενειών που αφορούν ή επηρεάζουν:
- τη σεξουαλική λειτουργία,
- τη σεξουαλική ή/και εμπειρία σχέσεων και συμπεριφορά,
- την ταυτότητα φύλου, και
- το σεξουαλικό τραύμα και τις συνέπειές του.
Η κλινική σεξολογία εστιάζει σε ψυχολογικές, συμπεριφορικές και πολιτισμικές πτυχές της σεξουαλικής υγείας και ασθένειας, σε αλληλεπίδραση με βιοϊατρικές πτυχές.
Ενώ η σεξουαλική ιατρική;
Δ. Χατζηχρήστου: Η σεξουαλική ιατρική είναι εκείνος ο κλάδος της ιατρικής που ασχολείται με την ανθρώπινη σεξουαλικότητα και τις διαταραχές της που οφείλονται σε οργανικά αίτια. Η σεξουαλική ιατρική προσπαθεί να βελτιώσει τη σεξουαλική υγεία μέσω της πρόληψης, της διάγνωσης, της θεραπείας και της αποκατάστασης καταστάσεων ή ασθενειών της σεξουαλικής λειτουργίας.
Από ποιές αρχές διέπονται ως επιστήμες στην κλινική πράξη;
Δ. Χατζηχρήστου: Τρεις είναι οι αρχές:
- Σεξουαλική δυσλειτουργία υπάρχει μόνο όταν η ικανοποίηση που προκύπτει από την σεξουαλική λειτουργία, (π.χ. η σεξουαλική επιθυμία, η διέγερση και η κορύφωση) είναι μειωμένη ή απούσα.
- Οι σεξουαλικές δυσλειτουργίες είναι ουσιαστικά αυτοαναφερόμενες καταστάσεις, δηλαδή η διάγνωση τίθεται από τον ίδιο τον άνθρωπο. Οι ειδικοί, άρα, καλούνται να διαγνώσουν αίτια που προκαλούν το πρόβλημα και πρώτιστα αν είναι θέμα ψυχολογικό ή υπάρχει οργανική βάση. Σε πολλές περιπτώσεις δεν υπάρχουν βιολογικά ευρήματα, αλλά το σεξουαλικό πρόβλημα προκαλείται από διαπροσωπικά, ψυχολογικά ή κοινωνικά προβλήματα.
- Η αξιολόγηση των αποτελεσμάτων θα πρέπει να επικεντρώνεται όχι μόνο στη μείωση της αγωνίας ή στην επίλυση ορισμένων συμπτωμάτων, αλλά στη συνολική σεξουαλική ευημερία του ατόμου. Γιατί οι σεξουαλικές δυσλειτουργίες έχουν σημαντικό αντίκτυπο στην ψυχοκοινωνική και συναισθηματική ευημερία του ανθρώπου.
Άρα χωρίζουμε τα σεξουαλικά προβλήματα σε ψυχογενή και οργανικά. Σωστά;
Ε. Κυράνα: Στην καθημερινή κλινική πράξη, οι σεξουαλικές δυσλειτουργίες κατηγοριοποιούνται σε τρεις τύπους ανάλογα με την αιτιολογία τους:
α) ψυχογενή σεξουαλική δυσλειτουργία, όταν αποκλείεται κάθε οργανικό υπόβαθρο
β) οργανική σεξουαλική δυσλειτουργία, όταν, με ειδικές εξετάσεις και το ιατρικό ιστορικό, τεκμηριώνεται οργανικό υπόβαθρο
γ) μικτού τύπου, δηλαδή συνύπαρξη ψυχογενούς και οργανικού παράγοντα.
Τα ψυχογενή από τα μικτού τύπου διαχωρίζονται από την απουσία ή την παρουσία σημαντικής ψυχικής (γνωστικής) ή συναισθηματικής δυσφορίας. Στις οργανικές δυσλειτουργίες, η επίλυση του κύριου συμπτώματος μειώνει επαρκώς την ψυχική και/ή συναισθηματική δυσφορία, ενώ στις μεικτές δυσλειτουργίες ενδείκνυται η συμπληρωματική ψυχοθεραπεία.
Σεξουαλική δυσλειτουργία υπάρχει μόνο όταν η ικανοποίηση που προκύπτει από την σεξουαλική λειτουργία, (π.χ. η σεξουαλική επιθυμία, η διέγερση και η κορύφωση) είναι μειωμένη ή απούσα.
Πόσο στενά τελικά συνεργάζονται οι γιατροί με τους σεξολόγους;
Ε. Κυράνα: Καθημερινά, θα έλεγα το ιδανικό θα ήταν σε κάθε περιστατικό με οργανικό πρόβλημα, μια συνεδρία με σεξολόγο είναι απαραίτητη και βοηθά πολύ στην σωστότερη και γρηγορότερη αντιμετώπιση του προβλήματος.
Κάθε ψυχολόγος και κάθε γιατρός μπορούν να αντιμετωπίσουν σεξουαλικά προβλήματα;
Δ. Χατζηχρήστου: Σαφώς όχι. Πρόκειται για εξειδικευμένα θέματα που δυστυχώς δεν διδάσκονται στις Ιατρικές Σχολές και τις Σχολές Ψυχολογίας. Συνεπώς μόνο εξειδικευμένοι επιστήμονες θα πρέπει να τα προσεγγίζουν. Μάλιστα και αυτοί θα πρέπει συνεχώς να επιμορφώνονται γιατί τα δεδομένα αλλάζουν δραματικά κάθε μέρα.
Υπάρχει δηλαδή σύστημα, π.χ. εξετάσεις, πιστοποίηση για ιατρούς και ψυχολόγους;
Δ. Χατζηχρήστου: Σαφέστατα. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση υπεύθυνο όργανο για πιστοποιήσεις Ιατρών είναι η European Union of Medical Specialists (https://www.uems.eu), η οποία αναγνώρισε από το 2012 την Σεξουαλική Ιατρική ως εξειδίκευση και μάλιστα, σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Εταιρεία Σεξουαλικής Ιατρικής (https://www.essm.org), καθιέρωσε ειδικά κριτήρια και εξετάσεις για την απόκτηση του τίτλου της εξειδίκευσης στην Σεξουαλική Ιατρική (https://www.mjcsm.org).
Κύριε Χατζηχρήστου, μια που αναφερθήκατε στην Ευρωπαϊκή Εταιρεία Σεξουαλικής Ιατρικής, την ESSM, είστε ο ιδρυτής της και ιδρύθηκε στην Ελλάδα, σωστά;
Δ. Χατζηχρήστου: Όντως το 1995 διοργανώσαμε στο Πόρτο Καράς στη Χαλκιδική το πρώτο Ευρωπαϊκό Συνέδριο Σεξουαλικής Ιατρικής. Είχαμε στο μυαλό μας τότε ένα μικρό συνέδριο 100 ιατρών- ερευνητών και κατέληξε σε ένα συνέδριο 400 επιστημόνων. Τότε αποφασίσαμε και προχωρήσαμε στην ίδρυση της εταιρείας, και ανέλαβα την οργάνωσή της από τη θέση του Γενικού Γραμματέα της νεοσύστατης εταιρείας. Στα επόμενα χρόνια 10 χρόνια η εταιρεία εδραιώθηκε και το 2005 αποχώρησα από τη θέση του Προέδρου της, αφού πρώτα υπέγραψα την αίτηση προς την UEMS για την αναγνώριση της Σεξουαλικής Ιατρικής ως εξειδίκευσης. Αυτά για την ιστορία.
Για τη σεξολογία υπάρχει πιστοποίηση;
Ε. Κυράνα: Οι δύο εταιρείες, η Ευρωπαϊκή Εταιρεία Σεξουαλικής Ιατρικής (η Εταιρεία των ιατρών) και η Ευρωπαϊκή Εταιρεία Σεξολογίας συνεργάσθηκαν και ανά διετία οργανώνουν από κοινού εξετάσεις πιστοποίησης για ψυχολόγους και ψυχιάτρους. Οι εξετάσεις ξεκίνησαν το 2014 και είχα την τιμή να μου ανατεθεί να τις οργανώνω για μία δεκαετία.
Χάρη σε εσάς τους δύο, η Ελλάδα πρωτοστάτησε στην ανάπτυξη της σεξουαλικής ιατρικής και της σεξολογίας στον Ευρωπαϊκό χώρο. Κάτι ιδιαίτερα τιμητικό για τη χώρα μας. Τι να περιμένουμε στην ενότητα Σεξουαλική Ιατρική και Σεξολογία στο oloygeia.gr στο οποίο θα είστε μόνιμοι συνεργάτες;
Ε. Κυράνα: Έχω δύο μοναδικά προνόμια: α) ασχολούμαι αποκλειστικά και μόνο με σεξολογικά θέματα τα τελευταία 20 χρόνια, και β) έχω ενεργό συμμετοχή όλα αυτά τα χρόνια στο διεθνές «γίγνεσθαι» στη σεξολογία. Από την άλλη μεριά η καθημερινή τριβή στο γραφείο με άντρες και γυναίκες με προβλήματα με κάνουν να γνωρίζω καλά την δική τους σκοπιά, την απομόνωση και την ψυχολογική πίεση που φέρνουν τα σεξουαλικά προβλήματα. Άλλωστε αυτό με ώθησε σε διάφορες προσωπικές δράσεις ενημέρωσης, όπως μια σειρά videos για μια πρώτη βοήθεια σε άνδρες με προβλήματα στύσης, καθώς και εκπαίδευσης στην σεξολογία με τη δημιουργία, πριν από 5 χρόνια, μιας διεθνούς πλατφόρμας εκπαίδευσης. Καιρός είναι λοιπόν να μεταφέρουμε στο ευρύ κοινό, υπεύθυνα, επιστημονικές γνώσεις και να συμβάλουμε στη βελτίωση της σεξουαλικής μας υγείας.
Δ. Χατζηχρήστου: Έγκυρη και επιστημονικά τεκμηριωμένη πληροφόρηση. Όπως προκύπτει από τις έρευνες που δημοσιεύονται στα πλέον αναγνωρισμένα επιστημονικά περιοδικά διεθνώς. Γνωρίζετε ότι η ερευνητική μας ομάδα πρωτοστατεί σε δημοσιεύσεις επί 2 δεκαετίες στο διεθνή χώρο. Γνωρίζουμε καλά τις εξελίξεις, γνωρίζουμε τις πηγές της έρευνας διεθνώς. Γνωρίζετε επίσης τις προσπάθειες για έγκυρη πληροφόρηση του Κέντρου Σεξουαλικής Και Αναπαραγωγικής Υγείας (ΚΕΣΑΥ) και του Ινστιτούτου Μελέτης Ουρολογικών Παθήσεων τόσα χρόνια. Και κάθε εξέλιξη της επιστήμης που αγωνίζεται να ρίξει φως στο τόσο «ταλαιπωρημένο» από μη επιστημονικές γνώμες και δοξασίες σεξ .
Ο Δημήτρης Χατζηχρήστου είναι καθηγητής Ουρολογίας – Ανδρολογίας στο ΑΠΘ
Η Εύη Κυράνα είναι Διδάκτωρ Ψυχολογίας του ΕΚΠΑ – Ψυχολόγος Υγείας – Σεξολόγος
Επιμελούνται την ενότητα Σεξουαλική Ιατρική και Σεξολογία στον ιστότοπό μας.