Εάν τρομακτικοί ή περίεργοι εφιάλτες επηρεάζουν τον ύπνο σας το βράδυ ή τη διάθεσή σας την επόμενη ημέρα υπάρχουν τρόποι να κοιμηθείτε πιο ήσυχα.
Σας καταδιώκει ένα αόρατο τέρας και πέφτετε τον γκρεμό ή σας προσβάλλει ένας συνάδελφος και σας απορρίπτει αυτός που αγαπάτε. Αυτά είναι μερικά συχνά θέματα που εμφανίζονται στους εφιάλτες των ανθρώπων. Οι περισσότεροι από εμάς έχουμε δει κάποια άσχημα όνειρα, αλλά οι εφιάλτες τείνουν να είναι πιο έντονοι και να μας κάνουν να ξυπνάμε.
Τι είναι οι εφιάλτες;
Οι εφιάλτες είναι ονειρικές εμπειρίες φορτισμένες με άγχος ή τρόμο και μπορεί να προκαλούν άγχος κατά τη διάρκεια της ημέρας. Αυτά τα «ζωντανά» όνειρα μπορεί να είναι τρομακτικά και να σας αναστατώνουν αλλά εάν επαναλαμβάνονται πολύ συχνά, τότε μιλάμε για διαταραχή εφιαλτών. Σύμφωνα με τον Βασίλη Γεωργαλάκη, ψυχίατρο – ψυχοθεραπευτή οι εφιάλτες θεωρούνται διαταραχή όταν:
- Είναι επαναλαμβανόμενοι
- Υπάρχει μεγάλη δυσφορία και αγωνία κατά τη διάρκεια της μέρας που σχετίζεται με την εμφάνιση εφιαλτών
- Υπάρχουν δυσκολίες συγκέντρωσης ή μνήμης, ή το άτομο ανακαλεί συνεχώς εικόνες από το όνειρο
- Το άτομο βιώνει έντονη υπνηλία και κόπωση κατά τη διάρκεια της ημέρας
- Παρεμποδίζονται οι κοινωνικές και επαγγελματικές δραστηριότητες του ατόμου
- Υπάρχουν προβλήματα συμπεριφοράς που σχετίζονται με την ώρα του ύπνου, ή το άτομο φοβάται το σκοτάδι
Τι είναι η διαταραχή εφιαλτών
Το Sleep Foundation αναφέρει ότι έως και τα τρία τέταρτα των ανθρώπων βιώνουν έναν εφιάλτη. Όμως περίπου το 4% έχει διαταραχή εφιαλτών, η οποία ορίζεται ως εφιάλτες που συμβαίνουν συχνά – περίπου μία φορά την εβδομάδα ή περισσότερο – και μπορεί να επηρεάσουν αρνητικά την ποιότητα του ύπνου, να προκαλέσουν αϋπνία και να επηρεάσουν την καθημερινότητα των ατόμων. «Η διαταραχή εφιαλτών ανήκει στις διαταραχές του ύπνου που ονομάζονται «παραϋπνίες» εξηγεί ο Βασίλης Γεωργαλάκης. Έχουν τα εξής χαρακτηριστικά, εξηγεί ο ειδικός:
- Οι εφιάλτες εμφανίζονται σχεδόν πάντα κατά τη διάρκεια του ύπνου REM
- Το όνειρο μοιάζει πραγματικό προκαλώντας ολοένα και μεγαλύτερη δυσφορία όσο εκτυλίσσεται
- Συνήθως στους εφιάλτες τα άτομα νιώθουν ότι απειλείται η ζωή τους ή η ασφάλειας τους
- Το άτομο ξυπνάει τρομαγμένο και αισθάνεται θυμό, φόβο ή θλίψη εξαιτίας του ονείρου με αποτέλεσμα να δυσκολεύεται να ξανακοιμηθεί
- Ο εφιάλτης προκαλεί σωματικές αντιδράσεις όπως εφίδρωση και ταχυπαλμία
- Υπάρχει δυνατότητα λεπτομερούς ανάκλησης και περιγραφής του ονείρου
Γιατί βλέπουμε εφιάλτες
Ενώ τα όνειρα συχνά μας βοηθούν να λύσουμε κάποια προβλήματα, να ρυθμίσουμε τα συναισθήματά μας και να αντιμετωπίσουμε τις ανησυχίες μας, οι εφιάλτες κάνουν το αντίθετο. Υπάρχουν διάφοροι παράγοντες που προκαλούν εφιάλες, όπως:
- Στρες
- Μετατραυματικό στρες (PTSD)
- Λήψη ορισμένων φαρμάκων όπως αντικαταθλιπτικά ή αντιπαρκινσονικά
- Έλλειψη ύπνου
- Άλλες διαταραχές, όπως κατάθλιψη και ατρικές παθήσεις, όπως καρκίνος ή καρδιαγγειακά προβλήματα
Σύμφωνα με το Sleep Foundation, εκτιμάται ότι περισσότερο από το 70% των ατόμων με μετατραυματικό στρες έχουν επαναλαμβανόμενους εφιάλτες που σχετίζονται με το τραύμα και συνδέονται με κάποιο φρικτό γεγονός που έχει συμβεί στη ζωή κάποιου – είτε ως τραύμα μιας φοράς είτε ως επαναλαμβανόμενο. Είναι πιο ρεαλιστικοί από τους περισσότερους εφιάλτες και μπορεί να αναπαράγουν το τραύμα ακριβώς όπως συνέβη ή η ονειρική εμπειρία να συνδέεται με κάτι που φοβάται το άτομο ότι θα συμβεί στην πραγματική ζωή.
4 τρόποι να ελέγξετε τους εφιάλτες σας
Το βασικό πράγμα που πρέπει να θυμάστε σχετικά με τους εφιάλτες που έχουν αρνητική επίδραση στη ζωή σας είναι ότι ότι θεραπεύονται. Υπάρχουν αποτελεσματικές, βραχυπρόθεσμες, εύκολες θεραπείες για εφιάλτες που έχουν αποτέλεσμα σε αρκετά άτομα, ανεξάρτητα από τις υποκείμενες αιτίες, είτε σχετίζονται με το άγχος, είτε με τραύμα, είτε με φαρμακευτική αγωγή. Δυστυχώς, πολλοί άνθρωποι δεν απευθύνονται σε έναν ειδικό για τους εφιάλτες τους επειδή πιστεύουν λανθασμένα ότι δεν μπορούν να κάνουν τίποτα για αυτούς.
Ποιοι είναι τρόποι να ελέγξετε τους εφιάλτες σας:
1. Σκεφτείτε κάτι θετικό, προτού κοιμηθείτε
2. Δοκιμάστε την εικονοθεραπεία
3. Αν βλέπετε εφιάλτες που σχετίζονται με το PTSD δείτε έναν ειδικό ψυχικής υγείας
4. Εξασκηθείτε σε τεχνικές χαλάρωσης για να μειώσετε το άγχος
1. Σκεφτείτε κάτι θετικό, προτού κοιμηθείτε
Εάν θέλετε να σταματήσετε να έχετε εφιάλτες, σκεφτείτε τι θα προτιμούσατε να ονειρευτείτε. Είναι πιο πιθανό να ονειρευτείτε ό,τι σκέφτεστε κατά τη διάρκεια της ημέρας – και ειδικά αυτό που σκέφτεστε λίγο πριν κοιμηθείτε. Αν πριν τον ύπνο διαβάζετε ή παρακολουθείτε τις τελευταίες ειδήσεις ή περιηγείστε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με «άσχημες» ειδήσεις, τότε τα συναισθήματα που δημιουργούνται – θυμός, ανησυχία, άγχος, φόβος – είναι πιθανό να εμφανιστούν στα όνειρα.
Σκεφτείτε ένα αγαπημένο μέρος που θέλετε να επισκεφτείτε ή ένα άτομο που θέλετε να δείτε. Μπορεί να σας βοηθήσει να έχετε μια φωτογραφία αυτού του ατόμου στο κομοδίνο σας για να την κοιτάξετε, πριν σβήσετε το φως. Αν και ακούγεται σχεδόν πολύ απλό, μπορεί να σας κάνει να το ονειρευτείτε.
2. Δοκιμάστε την εικονοθεραπεία
Μία από τις πιο συχνές θεραπείες για εφιάλτες είναι η εικονοθεραπεία (IRT), μια μορφή άσκησης συμπεριφοράς που βοηθά τους ανθρώπους να ξανασκεφτούν τους εφιάλτες τους. Λειτουργεί γρήγορα και πολύ καλά για την πλειοψηφία των ανθρώπων. Η Αμερικανική Ακαδημία Ιατρικής Ύπνου συνιστά την IRT για τη θεραπεία της διαταραχής των εφιαλτών που σχετίζονται με το μετατραυματικό στρες.
Το IRT μπορεί να γίνει μεμονωμένα ή ομαδικά και διατίθεται σε ελαφρώς διαφορετικές παραλλαγές. Περιλαμβάνουν ημερολόγιο ύπνου και εξάσκηση τεχνικών χαλάρωσης. Σε γενικές γραμμές, η εικονοθεραπεία, μπορεί να βοηθήσει.
3. Αν βλέπετε εφιάλτες που σχετίζονται με το PTSD δείτε έναν ειδικό ψυχικής υγείας
Εάν έχετε εφιάλτες που σχετίζονται με τραύματα συμβουλευτείτε έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας (ψυχίατρο ή ψυχολόγο). Σύμφωνα με την Αμερικανική Ακαδημία Ιατρικής Ύπνου, η έρευνα δείχνει ότι η γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία είναι ευεργετική.
4. Εξασκηθείτε σε τεχνικές χαλάρωσης για να μειώσετε το άγχος
Οι τεχνικές μείωσης του στρες και του άγχους – διαλογισμός, γιόγκα, ασκήσεις αναπνοής, σωματική δραστηριότητα – μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση του άγχους κατά τη διάρκεια της ημέρας και θα μπορούσαν να μειώσουν τα όνειρα και τους εφιάλτες τ που υποκινούνται από το στρες.