Είναι ωραία η τεμπελιά. Και, είτε το πιστεύετε ή όχι, έχει και κάποια οφέλη για την υγεία.
Είτε παρακολουθείτε τα επεισόδια της αγαπημένης σας εκπομπής για να μπορείτε να ανταλλάξετε απόψεις για το φινάλε με φίλους είτε αυτήν την ταινία που έχετε δει εκατομμύρια φορές, αναπόφευκτα έχετε βρεθεί να δίνετε προτεραιότητα στην «τεμπελιά» χαλαρώνοντας στον καναπέ σε σχέση με τον χρόνο που αφιερώνετε σημειώνοντας τις υποχρεώσεις από τη λίστα σας.
«Το να κάνετε ένα διάλειμμα για κάτι που θεωρείτε ευχάριστο μπορεί να προκαλέσει την απελευθέρωση νευροδιαβιβαστών όπως η ντοπαμίνη, που σχετίζονται με συναισθήματα ευχαρίστησης και ευτυχίας», λέει στο Yahoo Life ο Sanam Hafeez, ψυχολόγος και διευθυντής του Comprehend the Mind στη Νέα Υόρκη.
Να τι έχουν να πουν ο Δρ. Hafeez, άλλοι ειδικοί και η επιστήμη για τα ψυχολογικά οφέλη της τεμπελιάς.
1. Μην αισθάνεστε ένοχοι για την τεμπελιά
Τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC) προειδοποιούν ότι η πλειονότητα των Αμερικανών ακολουθεί υπερβολικά καθιστική ζωή, δεδομένου ότι περισσότερο από το 60% των ενηλίκων δυσκολεύονται να επιτύχουν τη συνιστώμενη ποσότητα καθημερινής δραστηριότητας.
Ταυτόχρονα, η κουλτούρα της βιασύνης -η οποία επικεντρώνεται κυρίως στην εργασία– δεν μπορεί παρά να επηρεάσει το πώς νιώθουμε όταν βρίσκουμε χρόνο για χαλάρωση. Το να επιβραδύνετε τους ρυθμούς και να αφιερώνετε χρόνο για να προλάβετε τα επεισόδια της αγαπημένης σας σειράς μπορεί στην πραγματικότητα να σας κάνει να αισθάνεστε περισσότερο σαν ένοχη απόλαυση παρά κάτι που μπορείτε εύκολα να αποδεχτείτε ως μέρος της ρουτίνας σας.
«Έχουμε κοινωνικοποιηθεί τόσο πολύ από νεαρή ηλικία που το κάθε επίτευγμα πρέπει να έχει κορυφαία αξία», λέει η Lauren Cook, ψυχολόγος από την Πασαντίνα. «Εξισώνουμε την παραγωγικότητα με την αξία και πιστεύουμε ότι αν δεν παράγουμε, τότε είμαστε αποτυχημένοι. Αυτό είναι ένα συστημικό ζήτημα με το οποίο τόσοι πολλοί άνθρωποι παλεύουν».
Η Colleen Marshall, σύμβουλος γάμου και οικογένειας και αντιπρόεδρος κλινικής φροντίδας στο Two Chairs, συμφωνεί, λέγοντας ότι αν δεν ξοδεύετε χρόνο σε μια δραστηριότητα που συνδέεται με την πρόοδο στους στόχους σας, απογοητεύεστε .
«Το πρόβλημα με αυτό, ωστόσο, είναι ότι όλοι μας πρέπει να έχουμε κάποιο τρόπο να αποβάλλουμε το άγχος και να κάνουμε διαλείμματα από αυτή τη συνεχή ροή δραστηριοτήτων», εξηγεί, εξισώνοντας τον χρόνο χαλάρωσης για τους περισσότερους ανθρώπους με την ξεκούραση των αθλητών.
Η Marshall αναγνωρίζει ότι οι δραστηριότητες που αποβάλλουν το άγχος, όπως η τηλεόραση ή η ανάγνωση ενός βιβλίου, μπορεί να φαίνονται «μη παραγωγικές» ή σαν να χάνετε χρόνο, αλλά στην πραγματικότητα σας βοηθούν να ξεκουραστείτε και να ανανεωθείτε.
Με άλλα λόγια, όπως επισημαίνει η Cook, η ανάπαυση είναι παραγωγική. «Πρέπει να θέτουμε όρια για χρόνο ανάπαυσης και να πούμε στον εαυτό μας: “Θα πάρω αυτόν τον χρόνο και δεν χρειάζεται να υποκύψω στην ενοχή που μπορεί να προκύψει. Παίρνω το υπόλοιπο της νύχτας ρεπό“».
2. Υπάρχουν πολλά οφέλη από την τεμπελιά
Η τεμπελιά δεν είναι μόνο ένας τρόπος να απομακρυνθείτε από τη δουλειά για να ξεκουραστείτε και να ανανεωθείτε. Με μέτρο, είναι επίσης μια ευκαιρία να απολαύσετε ποικίλα ψυχολογικά οφέλη, επισημαίνει ο Hafeez.
Κάποια από τα προνόμια του να αφιερώσετε χρόνο για να παρακολουθήσετε την αγαπημένη σας εκπομπή:
Ενισχυμένη δημιουργικότητα
«Η ξεκούραση και η χαλάρωση επιτρέπουν στον εγκέφαλό σας να περιπλανηθεί και να κάνει νέες συνδέσεις», εξηγεί ο Hafeez. «Αυτό μπορεί να ενισχύσει τη δημιουργικότητα και την καινοτόμο σκέψη». Για παράδειγμα, σε μια μελέτη του 2022, η παρακολούθηση βίντεο με τη φύση συνδέθηκε με την προώθηση των εγκεφαλικών κυμάτων άλφα, τα οποία συνδέονται με τη χαλάρωση, την ονειροπόληση και τη δημιουργικότητα.
Αυξημένη εγκεφαλική δύναμη
Μια μελέτη του 2020 που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Psychology and Aging διαπίστωσε ότι οι ηλικιωμένοι που περνούσαν περισσότερο χρόνο καθισμένοι διέπρεψαν σε δραστηριότητες βασισμένες στη γνώση όπως το λεξιλόγιο, η κατανόηση ανάγνωσης και οι εργασίες συλλογισμού. Οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι αυτό μπορεί να οφείλεται στο γεγονός ότι η καθιστική ζωή συχνά συνδυάζεται με δραστηριότητες διέγερσης του εγκεφάλου, είτε διαβάζοντας ένα ιστορικό βιβλίο είτε λύνοντας ένα σταυρόλεξο.
Καλύτερες σχέσεις
Είτε αφιερώνετε χρόνο για να ασχοληθείτε με μια τηλεοπτική εκπομπή, είτε με κάποια νέα αυτοβιογραφία διασημοτήτων, θα επωφεληθείτε από την τεμπελιά σας με τρόπο που τελικά τροφοδοτεί τη σύνδεση με άλλους, είτε σε πραγματικό χρόνο είτε στην πορεία.
«Μπορεί να δείτε κάποιον την επόμενη μέρα και να πείτε: “Παρακολουθήσατε το πρόσφατο επεισόδιο της σειράς; Ήταν πολύ καλό”. Και αρχίζετε να μιλάτε και ενθουσιάζεστε και οι δύο. Και μπορείτε να τους ρωτήσετε, Τι καταλάβατε από αυτό;”», λέει ο Jamie Schenk DeWitt, εξουσιοδοτημένος θεραπευτής γάμου και οικογένειας στο Λος Άντζελες.
Με τη σειρά της, η συζήτηση της κοινής σας εμπειρίας μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση της ωκυτοκίνης, του δεσμευτικού νευροδιαβιβαστή, που έχει αποτελέσματα κατά του στρες, όπως μείωση της αρτηριακής πίεσης και των επιπέδων κορτιζόλης. «Με αυτόν τον τρόπο, μπορεί να είναι μια θετική εμπειρία για ολόκληρο το σώμα σας», λέει η DeWitt.
Μειωμένη εξουθένωση
«Η συνεχής εργασία χωρίς διαλείμματα μπορεί να οδηγήσει σε εξάντληση», επισημαίνει ο Hafeez. Από την άλλη πλευρά, η εύρεση χρόνου για αποσύνδεση από στρεσογόνους παράγοντες που σχετίζονται με την εργασία καθιστά δυνατή την επαναφόρτιση της ψυχικής και συναισθηματικής σας ενέργειας. Με αυτόν τον τρόπο, μόλις επιστρέψετε σε παραδοσιακά «παραγωγικές» εργασίες, μπορείτε να τις αντιμετωπίσετε με ανανεωμένο σθένος.
3. Υπάρχει και η «πολλή» τεμπελιά
Ακριβώς όπως η υπερβολική εργασία επιβαρύνει τη συνολική ευεξία σας, το ίδιο ισχύει και αν αφιερώσετε πολύ χρόνο στην «τεμπελιά». Για παράδειγμα, έρευνες έχουν δείξει ότι η μέτρια ή σοβαρή κατάθλιψη σχετίζεται με περισσότερη παρακολούθηση τηλεόρασης και χρόνο στην οθόνη.
Και η υπερβολική καθιστική συμπεριφορά μπορεί επίσης να αυξήσει διάφορους κινδύνους για την υγεία. Για παράδειγμα, το CDC επισημαίνει ότι η μη αρκετή σωματική δραστηριότητα μπορεί να οδηγήσει σε καρδιακές παθήσεις, ακόμη και σε άτομα που δεν έχουν άλλους παράγοντες κινδύνου και μπορεί να αυξήσει τις πιθανότητες εμφάνισης άλλων παραγόντων κινδύνου καρδιακής νόσου, όπως η παχυσαρκία, η υψηλή αρτηριακή πίεση, η υψηλή χοληστερόλη στο αίμα και διαβήτη τύπου 2.
Το CDC προσθέτει ότι η συνιστώμενη σωματική δραστηριότητα μπορεί επίσης να μειώσει τον κίνδυνο πολλών καρκίνων, όπως του μαστού, του παχέος εντέρου και της μήτρας. Εν ολίγοις, είναι απαραίτητο να αναρωτηθείτε εάν τεμπελιάζετε σε σημείο που παραιτείστε από συμπεριφορές που είναι αναπόσπαστες για τη συνολική υγεία και ευεξία σας. Η DeWitt συμβουλεύει να κάνετε στον εαυτό σας τις ακόλουθες ερωτήσεις:
- Τεμπελιάζετε υπερβολικά ώστε να μην κάνετε σωματική άσκηση, να επικοινωνείτε με φίλους ή να κοιμάστε αρκετά;
- Εμποδίζει την καθημερινή σας λειτουργία και την ικανότητά σας να ευδοκιμείτε;
- Το χρησιμοποιείτε ως εργαλείο ή μηχανισμό για να αποφύγετε πράγματα που δεν θέλετε να αντιμετωπίσετε;
4. Τεμπελιά με σύνεση και προσοχή
Ανεξάρτητα από τη χαλαρωτική δραστηριότητα που θα επιλέξετε όταν θέλετε να τεμπελιάσετε, καλό θα είναι να την αγκαλιάσετε πραγματικά, λέει ο Marshall. «Αν πρόκειται να παρακολουθήσω μια ώρα τηλεόραση, θα πρέπει να το κάνω απόλυτα. Θα πρέπει να είμαι πλήρως παρών αυτή τη στιγμή, να απολαμβάνω την εκπομπή αντί να σκέφτομαι την αυριανή μου συνάντηση ή την μπουγάδα που πρέπει να τελειώσω», συνιστά.
Με τη σειρά σας, θα εξασκείτε την ενσυνειδητότητα, η οποία μπορεί να βελτιώσει τη σωματική υγεία, να μειώσει το άγχος και να φέρει περισσότερη χαρά και ευτυχία στη ζωή σας, λέει.
Τελικά, η επιλογή της εξ ολοκλήρου ενασχόλησης με όποια δραστηριότητα καταπολέμησης του άγχους είναι πιο ελκυστική μπορεί να σας κάνει να νιώθετε ικανοποιημένοι και καλύτερα από ό,τι πριν παρακολουθήσετε την αγαπημένη σας εκπομπή ή διαβάσετε το βιβλίο σας, λέει ο Marshall. Και καταλήγει, «Όταν αισθανόμαστε καλύτερα, είμαστε πιο παραγωγικοί και επιτυχημένοι».