Το στρες έχει σοβαρό αντίκτυπο στον δείκτη της ζυγαριά σας και επιδρά στο βάρος σας μέσω ενός πολύπλοκου μηχανισμού. Ο ψυχολόγος – ψυχοθεραπευτής Πάτροκλος Παπαδάκης μας εξηγεί ποιος είναι αυτός.
Το άγχος αποτελεί έναν φυσιολογικό μηχανισμό επιβίωσης, που σας προετοιμάζει ώστε να κινητοποιηθείτε και να αντιδράσετε αποτελεσματικά σε ορισμένες επικίνδυνες καταστάσεις. Τυπικά εξαφανίζεται όταν το γεγονός, που ερμηνεύεται ως απειλή, εξαφανιστεί. Όμως το άγχος γίνεται στρες και το βιώνετε σε υπερβολικό βαθμό και σε καταστάσεις που δεν αποτελούν πραγματικό κίνδυνο, επιδρά στο σωματικό σας βάρος.
Ο μηχανισμός του στρες
Η κορτιζόλη, είναι η ορμόνη του στρες, η οποία απελευθερώνεται σε μεγάλες ποσότητες σε στιγμές έντονου άγχους, αποδιοργανώνοντας εντελώς τον οργανισμό. Όταν βρίσκεται σε φυσιολογικά επίπεδα χαρίζει διαύγεια πνεύματος, ρυθμίζει την πίεση και διατηρεί το κανονικό μας βάρος. Η υπερέκκρισή της όμως μπλοκάρει τον μεταβολισμό, το βιολογικό ρολόι και τη μνήμη μας και μας ωθεί να αναζητούμε σνακ που περιέχουν υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη και λίπος. Το στρες επιδρά στο βάρος μας ως εξής:
1. Αυξάνει την κορτιζόλη, με αποτέλεσμα την αύξηση της όρεξης και κατά συνέπεια του κοιλιακού λίπους.
2. Μειώνει την τεστοστερόνη. Τα αυξημένα επίπεδα κορτιζόλης μειώνουν την τεστοστερόνη σε άντρες και γυναίκες. Αποτέλεσμα; Έλλειψη σεξουαλικής επιθυμίας, αίσθημα κόπωσης και αύξηση του βάρους.
3. Ενθαρρύνει την αποθήκευση λίπους. Σε κάποιους ανθρώπους το έντονο στρες δεν σημαίνει απαραίτητα και υψηλά επίπεδα κορτιζόλης στο αίμα. Όμως, τα λιποκύτταρα περιέχουν το ένζυμο HSD, το οποίο αυξάνει τα επίπεδα της κορτιζόλης σε αυτά ενθαρρύνοντας την αποθήκευση λίπους. Έτσι η αυξημένη κορτιζόλη στα λιποκύτταρα προκαλεί αύξηση βάρους.
4. Επιβραδύνει τον μεταβολισμό. Η ανταπόκριση του σώματος στο στρες έχει συνδεθεί με αλλαγές στο μεταβολισμό, την ινσουλίνη και την αποθήκευση λίπους.
Τι είναι η κορτιζόλη;
Η κορτιζόλη είναι μια ορμόνη που παράγεται φυσικά από το σώμα σας. Δημιουργείται στα επινεφρίδια που βρίσκονται στους νεφρούς και απελευθερώνεται όταν είστε υπό στρες. Αυτό βάζει το σώμα σας σε κατάσταση “μάχης ή φυγής”, διακόπτοντας προσωρινά τις κανονικές σωματικές λειτουργίες και επιβραδύνοντας τον μεταβολισμό σας. Ενώ αυτή η ορμόνη είναι απαραίτητη για την επιβίωση, μπορεί να γίνει επιβλαβής σε υπερβολικές ποσότητες.
Η κορτιζόλη διεγείρει τον μεταβολισμό του λίπους και των υδατανθράκων, δημιουργώντας ένα κύμα ενέργειας στο σώμα σας. Αν και αυτή η διαδικασία είναι απαραίτητη για καταστάσεις επιβίωσης, αυξάνει επίσης την όρεξή σας. Επιπλέον, τα αυξημένα επίπεδα κορτιζόλης μπορεί να προκαλέσουν λαχτάρα για γλυκά, λιπαρά και αλμυρά τρόφιμα. Αυτό σημαίνει ότι είναι πιο πιθανό να καταναλώσετε τηγανιτές πατάτες και γλυκά παρά ένα καλά ισορροπημένο γεύμα.
Η περίσσεια κορτιζόλης μπορεί επίσης να οδηγήσει το σώμα σας να παράγει λιγότερη τεστοστερόνη. Αυτό μπορεί να προκαλέσει μείωση της μυϊκής μάζας, καθώς και να επιβραδύνει την καύση θερμίδων.
Πώς να αποτρέψετε μελλοντικά προβλήματα υγείας
Η εξάσκηση της χαλάρωσης μέσω της επίγνωσης, του διαλογισμού, της γιόγκα ή της βαθιάς αναπνοής μπορεί να επαναφέρει την παραγωγή αυτής της ορμόνης σε φυσιολογικά επίπεδα.
Ακολουθείστε μία ισορροπημένη διατροφή για να αποτρέψετε την υπερβολική αποθήκευση κενών θερμίδων. Ακόμα κι αν το σώμα σας λαχταρά μια γρήγορη λύση, στοχεύστε να τρώτε κυρίως ολόκληρα τρόφιμα φυτικής προέλευσης. Με την παρακολούθηση της διατροφής σας, οι θερμίδες που καταναλώνετε θα μετατραπούν σε ενέργεια και όχι σε λίπος.
Η άσκηση είναι ένας εξαιρετικός τρόπος για να διαχειριστείτε και τις ορμόνες του στρες. Είτε βγαίνετε έξω για τρέξιμο, είτε περπατάτε για 30 λεπτά την ημέρα, είτε πηγαίνετε στο γυμναστήριο, η άσκηση θα σας βοηθήσει να διατηρήσετε την άλιπη μάζα του σώματός σας. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό κατά τη διάρκεια παρατεταμένων περιόδων υψηλών επιπέδων κορτιζόλης.
Είναι σημαντικό να θυμάστε ότι δεν υπάρχει θαυματουργή θεραπεία ή δίαιτα για την αυξημένη κορτιζόλη. Η άσκηση, η σωστή διατροφή και η χαλάρωση είναι οι καλύτερες μέθοδοι για τη μείωση αυτών των ορμονών που έχουν αυξηθεί ως απόκριση στο στρες.