Πολλοί μιλούν για ψυχική ανθεκτικότητα χωρίς όμως να γνωρίζουν τι ακριβώς είναι. Τι σημαίνει και γιατί οι ψυχολόγοι πιστεύουν ότι μας οδηγεί σε μια καλύτερη ζωή;
Κοιτάξτε γύρω σας. Οι αντιξοότητες δεν κάνουν διακρίσεις. Οι αλλαγές συμβαίνουν σε όλους μας. Μερικές από αυτές είναι απρόβλεπτες, άλλες προγραμματισμένες. Οι απρόσμενες αλλαγές μάς καλούν να δούμε πιο προσεκτικά τον τρόπο που σκεφτόμαστε και αντιμετωπίζουμε τις προκλήσεις. Το παγκόσμιο ξέσπασμα της COVID-19 υπήρξε πηγή απροσδόκητου στρες και δυσκολιών για πολλούς ανθρώπους. Η ψυχική ανθεκτικότητα είναι αυτή που μας βοηθά να ανακάμψουμε από τις δυσκολίες ή τις αλλαγές. Αλλά η ανθεκτικότητα δεν είναι ένα στοιχείο με το οποίο γεννηθήκαμε, χτίζεται με την πάροδο του χρόνου και τις εμπειρίες που έχουμε. Γι’ αυτό ανταποκρινόμαστε διαφορετικά στο άγχος και τις αντιξοότητες.
Τι είναι η ψυχική ανθεκτικότητα;
Ο όρος «ψυχική ανθεκτικότητα» αναφέρεται στη δυνατότητα να διαχειριζόμαστε αποτελεσματικά τις δύσκολες καταστάσεις και να ζούμε καλά παρά τις αντίξοες συνθήκες. Αναπτύχθηκε αρχικά για τα παιδιά και τους νέους και αργότερα επεκτάθηκε και στην ενήλικη ζωή.
Σκεφτείτε την ψυχική ανθεκτικότητα ως ζυγαριά που οι αρνητικές εμπειρίες την οδηγούν προς τα κακά αποτελέσματα και οι θετικές προς τα καλά. Τι μπορούμε να κάνουμε για να ενισχύσουμε την ψυχική ανθεκτικότητα αυτήν τη στιγμή; Και πώς μπορούμε να χτίσουμε ανθεκτικότητα για να είμαστε έτοιμοι σε μελλοντικές περιόδους κρίσης;
Η ψυχική ανθεκτικότητα σας ενδυναμώνει!
Η ψυχική ανθεκτικότητα σας βοηθά να:
• έχετε αυτοπεποίθηση
• αντιμετωπίζετε το στρες και τις αντιξοότητες της ζωής
• είστε λιγότερο επιρρεπείς σε στρες και κατάθλιψη
• έχετε περισσότερη ενέργεια
• δημιουργείτε θετικές, εποικοδομητικές σχέσεις με άλλους ανθρώπους
• ξεπερνάτε τα αρνητικά συμβάντα
• δοκιμάζετε νέες εμπειρίες
Πώς να αναπτύξετε ψυχική ανθεκτικότητα;
Αντί να ξοδεύετε ενέργεια σε πράγματα που δεν ελέγχετε, επικεντρωθείτε σ’ εκείνα που μπορείτε να αλλάξετε. Επιπλέον:
Συνδεθείτε με τους άλλους: Προσπαθήστε να επικοινωνείτε με τους γύρω σας. Η επικοινωνία αποτελεί βασικό συστατικό για την ψυχική υγεία και το δίκτυο υποστήριξης είναι απαραίτητο σε μια περίοδο δυσκολίας.
Τονώστε την αυτοπεποίθησή σας: Οι άνθρωποι που πιστεύουν στις ικανότητές τους είναι πιο αποτελεσματικοί στην αντιμετώπιση των προκλήσεων, καθώς είναι λιγότερο επιρρεπείς στις αγχώδεις διαταραχές και την κατάθλιψη. Η ψυχική ανθεκτικότητα μπορεί να σας βοηθήσει να αποκτήσετε σημαντικές δεξιότητες, όπως είναι η διαχείριση του άγχους, η ευελιξία και η αντιμετώπιση του μέλλοντος με θετικό τρόπο.
Φροντίστε τον εαυτό σας: Η αυτοφροντίδα δεν είναι εγωιστική. Για να μπορέσετε να φροντίζετε τους ανθρώπους που αγαπάτε, χρειάζεται να είστε πρώτα εσείς καλά. Οργανώστε το καθημερινό σας πρόγραμμα έτσι ώστε να έχετε πάντα λίγο χρόνο για τον εαυτό σας. Επίσης, οι υγιεινές διατροφικές επιλογές, η επαρκής ενυδάτωση και ο σωστός ποιοτικός ύπνος είναι το μυστικό για την αντιμετώπιση του άγχους.
Βρείτε νόημα: Επειδή η ζωή είναι μικρή, αξίζει να της δώσουμε την ξεχωριστή σημασία που ο καθένας μας επιθυμεί. Εάν έχετε κάποιο νόημα στη ζωή σας, ακόμα και κάτω από τις πιο δύσκολες συνθήκες ενισχύετε την ψυχική σας ανθεκτικότητα. Για παράδειγμα, η προσφορά σε κάποιο συνάνθρωπο που χρειάζεται βοήθεια τονώνει την αυτοαξία σας και καλλιεργεί τις ανθρώπινες σχέσεις.
Αναπτύξτε την ικανότητα επίλυσης προβλημάτων: Έτσι αυξάνεται η αίσθηση ελέγχου. Η δύναμη της ψυχικής ανθεκτικότητας πηγάζει από τη δυνατότητα να αντιμετωπίζει κάποιος τις προκλήσεις μόνος του. Κανείς άλλος δεν μπορεί να το κάνει αυτό παρά μόνον εσείς.
Θέστε στόχους: Η στοχοθέτηση αναπτύσσει την εσωτερική σας δύναμη και συμβάλλει στην αίσθηση πληρότητας. Θέτοντας μικρούς και ρεαλιστικούς στόχους θα καταφέρετε να επιτύχετε όσα επιθυμείτε. Σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «European Journal of Personality», είναι σημαντικό να επιλέγετε εφικτούς στόχους διότι πετυχαίνοντάς τους μεγαλώνει η αυτοπεποίθησή σας και έχετε το κίνητρο να συνεχίσετε.
Σταματήστε να σκέφτεστε αρνητικά: Τα αρνητικά συναισθήματα κολλάνε πάνω μας όπως οι αυτοκόλλητες ταινίες, ενώ τα θετικά κάνουν γκελ. Για να περιορίσετε τις αρνητικές σκέψεις είναι σημαντικό να αντιληφθείτε πώς σκέφτεστε τώρα (και τα προβλήματα που προκύπτουν από αυτό). Απαιτείται μεγάλη εξάσκηση και πολλή δουλειά από εσάς για να απαλλαχτείτε από τον αρνητισμό, αλλά αξίζει να προσπαθήσετε καθώς ο θετικός τρόπος σκέψης συμβάλλει στην υγιή αυτοκριτική.
Δείτε τα πράγματα με αισιοδοξία: Οι αισιόδοξοι άνθρωποι αντιμετωπίζουν τις αγχωτικές καταστάσεις πιο αποτελεσματικά από τους απαισιόδοξους. Αντί να καταρρέουν μπροστά στο άγχος τους, συνεχίζουν και τελικά ξεπερνούν τις αντιξοότητες. Πολλές έρευνες έχουν αποδείξει ότι η αισιοδοξία έχει θετική επίδραση σε όλους τους τομείς της ζωής ενός ατόμου και συμβάλλει στη μακροζωία, ενώ μπορεί να σας βοηθήσει να δείτε το μέλλον πιο καθαρά.
Αντλήστε δύναμη από το παρελθόν: Κάθε πρόκληση που έχετε αντιμετωπίσει αποτελεσματικά στο παρελθόν μπορεί να λειτουργήσει σαν μάθημα για κάθε νέο πρόβλημα, ενώ ενισχύει την ψυχική ανθεκτικότητα. Αναρωτηθείτε: «Έχω καταφέρει να διαχειριστώ ανάλογες καταστάσεις; Με ποιον τρόπο; Τι από αυτά θα μπορούσα να εφαρμόσω στην παρούσα δυσκολία;»
Αποδεχτείτε την κατάσταση: Να θυμάστε πως τα αρνητικά συναισθήματα δεν διαρκούν για πάντα. Αποδεχτείτε τα και προσπαθήστε να κάνετε ό,τι μπορείτε. Όπως αναφέρει στην ομιλία της στο TEDx η ερευνήτρια στην ψυχική ανθεκτικότητα Λούσι Χόουν, «οι ψυχικά ανθεκτικοί άνθρωποι καταλαβαίνουν ότι όλα είναι μες στη ζωή. Ξέρουν ότι ο πόνος είναι μέρος της ζωής. Αυτό δεν σημαίνει ότι τον καλοδέχονται, δεν έχουν ψευδαισθήσεις. Απλώς, όταν έρχονται οι δύσκολες στιγμές, ξέρουν ότι ο πόνος είναι κομμάτι κάθε ανθρώπινης ύπαρξης».