Τα παιδιά με Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητα ή ΔΕΠΥ δεν χρειάζονται κριτική, χρειάζονται κατανόηση και αποδοχή. Το ίδιο και οι γονείς τους. Αυτά είναι τα 6 πράγματα που δεν πρέπει να λέτε σε γονείς με παιδιά ΔΕΠΥ.
Η ΔΕΠΥ στην παιδική και εφηβική ηλικία δημιουργεί διάφορα προβλήματα στην σχολική και κοινωνική λειτουργικότητα των παιδιών λόγω της δυσκολίας συγκέντρωσης και συχνά παρουσιάζει συννοσηρότητα και με άλλες οντότητες όπως διαταραχές άγχους, διάθεσης, συμπεριφοράς (διαταραχή διαγωγής, εναντιωματική προκλητική διαταραχή) και χρήσης ουσιών.
Τι είναι η ΔΕΠΥ;
Σύμφωνα με τον ψυχίατρο Σπύρο Καλημέρη “η ΔΕΠΥ είναι μια νευροαναπτυξιακή διαταραχή με πυρηνικά συμπτώματα τη διάσπαση προσοχής, την υπερκινητικότητα και την παρορμητικότητα, από τα οποία προέρχεται και η ονομασία διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας. Εντοπίζεται σε παιδιά και σε ενήλικες, αφού ξεκινάει οπωσδήποτε στην παιδική ηλικία και συνεχίζεται σε πάνω από τα 2/3 των περιπτώσεων στους ενήλικες (ΔΕΠΥ ενηλίκων).”
1 “Πρέπει να προσπαθήσει περισσότερο”
Ή “… να ακούει καλύτερα” Ή “…να επικεντρωθεί περισσότερο”. Τα παιδιά με ΔΕΠΥ νιώθουν ότι πρέπει να δουλεύουν δέκα φορές περισσότερο από τα άλλα παιδιά, ή και πιο σκληρά. Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι δεν προσπαθούν, απλώς χρειάζονται άλλη εκπαιδευτική προσέγγιση. Η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία της ΔΕΠΥ αυξάνει την πιθανότητα μακροπρόθεσμης επιτυχούς θεραπείας για τα παιδιά με τη διαταραχή. Μπορεί να είναι δύσκολο να εντοπιστεί η ΔΕΠΥ, επειδή πολλά από τα συμπτώματά της θεωρούνται “αναμενόμενες συμπεριφορές” σε όλα τα παιδιά.
2 “Το παιδί δεν έχει όρια”
Ή αυτή η έκφραση μπορεί να σημαίνει: “Δώστε μου το παιδί σας για ένα Σαββατοκύριακο στο σπίτι μου και θα το… φτιάξω!” Το παιδί που έχει ΔΕΠΥ δεν χρειάζεται αυστηρές τιμωρίες για ανεπιθύμητες συμπεριφορές. Αυτές δεν λειτουργούν με τον ίδιο τρόπο που λειτουργεί σε παιδιά που δεν έχουν ΔΕΠΥ.
Το «πρόσωπο» της ΔΕΠΥ εμφανίζεται με αυξημένη δραστηριότητα, εκρήξεις θυμού, συχνό κλάμα, ελλιπή αυτοέλεγχο καθώς και με ελάχιστη υπομονή σε δύσκολες συνθήκες. Επομένως τα όρια σε ένα παιδί με ΔΕΠΥ δεν μπαίνουν για να το τιμωρήσουμε αλλά για να το συγκρατούμε και να το καθησυχάζουμε.
3. “Του χρειάζεται πολλή γυμναστική”
Για να εκτονωθεί και να κουραστεί προκειμένου να αποβάλλει την ανεπιθύμητη συμπεριφορά; Αυτό μπορεί να βοηθήσει κάποια παιδιά μέχρι ενός σημείου αλλά δεν εξαφανίζει τα συμπτώματα ΔΕΠΥ με μαγικό τρόπο. Σαφώς και χρειάζονται εκτόνωση και συμμετοχή σε εξωσχολικές δραστηριότητες αλλά όχι γι’ αυτόν τον λόγο. Ένα παιδί με ΔΕΠΥ χρειάζεται ειδική αγωγή για να αντιμετωπιστούν οι μαθησιακές δυσκολίες που προκύπτουν από τη διάσπαση προσοχής, την παρορμητικότητα, την υπερκινητικότητα και τη δυσκολία διατήρησης του αυτοελέγχου. Ο περιορισμός των πολλών οπτικών ερεθισμάτων, τα σύντομα και πολλά διαλείμματα, οι σαφείς και μικρές οδηγίες προς το παιδί, η ενθάρρυνσή του είναι μερικά από αυτά που προτείνονται ώστε το παιδί να μπορεί να συγκεντρωθεί καλύτερα.
4. “Τρώει πάρα πολύ ζάχαρη!”
Η σχέση μεταξύ ζάχαρης και υπερδραστηριότητας ή η αδυναμία εστίασης είναι ένας παλιός μύθος. Έχει ενοχοποιηθεί πολλές φορές για την πρόκληση ανησυχίας στα παιδιά αλλά η μέχρι τώρα βιβλιογραφία δεν υποστηρίζει αυτήν τη δράση. Παρό’λα αυτά τα παιδιά είναι ευαίσθητα στις επιπτώσεις της αντιδραστικής υπογλυκαιμίας (μείωση των επιπέδων σακχάρου κάτω από τα φυσιολογικά), η οποία μπορεί να προκληθεί μετά από μεγάλη κατανάλωση ζάχαρης, με αρνητικές συνέπειες στη γνωσιακή και συμπεριφορική λειτουργία των παιδιών.
5. “Γιατί δεν σας είδαμε στο πάρτι γενεθλίων το Σάββατο;”
Επειδή το παιδί δεν έλαβε πρόσκληση. Τα παιδιά με ΔΕΠΥ δίνουν την εικόνα ότι είναι εγωιστικά και κακότροπα. Κάτι που φυσικά δεν ισχύει. Η αιτία αυτής της συμπεριφοράς είναι το γεγονός πως δεν ξέρουν πώς να συναναστραφούν με άλλους ανθρώπους. Κι αν δεν μάθει πώς να κάνει φίλους έχουμε μια από τις πιο καταστροφικές παρενέργειες της ΔΕΠΥ: μπορεί να συρρικνώσει την αυτοπεποίθησή του. Οι κοινωνικές σχέσεις του παιδιού είναι πολύ σημαντικές για το παιδί, οι οποίες πρέπει να ενισχύονται μέσα από ομάδες κοινωνικών δεξιοτήτων και την ενθάρρυνση των γονιών αλλά και του περιβάλλοντός του.
6. “Πω πω, πρέπει να είναι τόσο κουρασμένο…”
Η ενσυναίσθηση είναι υπέροχη. Αλλά όταν αυτά τα λόγια λέγονται με κάποιον ειρωνικό τόνο ή ένα κούνημα κεφαλιού, μπορεί να κάνουν τους γονείς να νιώθουν ότι το παιδί τους ενοχλεί και είναι βάρος. Τα παιδιά με ΔΕΠΥ μάς θυμίζουν πως η διαφορετικότητα είναι σημαντική. Το να μάθουμε να εκτιμούμε και να δεχόμαστε πολλές διαφορετικές προσωπικότητες είναι μια κοινωνική ικανότητα ζωής, τόσο για τα παιδιά όσο και για τους ενήλικες. Γι’ αυτό τα παιδιά με ΔΕΠΥ είναι σημαντικό να μην αισθάνονται ότι ορίζονται από τη διαταραχή. Έχοντας ΔΕΠΥ είναι λίγο σαν να είσαι αριστερόχειρας. Είναι μέρος του ποιος είσαι, όχι το ποιος είσαι.