Αν κάποιος που γνωρίζετε κατανοεί τα συναισθήματά σας, αλλά σταθερά στρέφει κάθε κατάσταση για να εστιάσει στον εαυτό του, μπορεί να έχετε να κάνετε με έναν ναρκισσιστή με ενσυναίσθηση. Αν και δεν αποτελεί κλινικό όρο, ένας ενσυναισθητικός ναρκισσιστής μπορεί να αισθανθεί τα συναισθήματα ενός άλλου ατόμου και μπορεί να χρησιμοποιήσει αυτά τα συναισθήματα για να δημιουργήσει μια αίσθηση ελέγχου της κατάστασης.
Με την πρώτη ματιά, μπορεί να φαίνεται αντιφατικό: πώς μπορεί ένας ναρκισσιστής, που συχνά χαρακτηρίζεται από εγωκεντρισμό και έλλειψη ενσυναίσθησης, να είναι επίσης ενσυναισθητικός; Ωστόσο, αυτή η δυαδικότητα μπορεί να κάνει τους ενσυναισθητικούς ναρκισσιστές ιδιαίτερα επικίνδυνους. Δεν είναι ότι οι ναρκισσιστές στερούνται ενσυναίσθησης. Έχουν χαμηλά επίπεδα ενσυναίσθησης, ιδιαίτερα συναισθηματικής ενσυναίσθησης.
Κρυφός ναρκισσιστής: 7 έξυπνοι τρόποι για να μην υποκύψετε στα ψυχολογικά παιχνίδια του
Οι έρευνες δείχνουν ότι η ενσυναίσθηση έχει τρία βασικά συστατικά:
Συναισθηματικό μοίρασμα. Αυτό περιλαμβάνει το να αισθάνεσαι αυτό που αισθάνεται ένα άλλο άτομο, όπως για παράδειγμα, να αισθάνεσαι χαρούμενος όταν ένας φίλος είναι χαρούμενος.
Λήψη προοπτικής. Αυτό περιλαμβάνει την κατανόηση της προοπτικής ή της ψυχικής κατάστασης ενός άλλου ατόμου, όπως το να καταλάβετε γιατί ένας φίλος είναι αναστατωμένος, ακόμη και αν δεν αισθάνεστε αναστατωμένος ο ίδιος.
Συμπόνια. Αυτό περιλαμβάνει το αίσθημα ανησυχίας για κάποιον και την επιθυμία να τον βοηθήσετε, όπως το να αισθάνεστε υποχρεωμένοι να παρηγορήσετε έναν στενοχωρημένο φίλο.
Αυτές οι εμπειρίες εμφανίζονται συχνά μαζί, επιτρέποντας μια ολιστική, ενσυναισθητική αντίδραση που συνδυάζει συναισθηματική απήχηση, γνωστική κατανόηση και επιθυμία για βοήθεια. Ωστόσο, οι ναρκισσιστές δεν βιώνουν την ενσυναίσθηση όπως οι περισσότεροι.
Σύμφωνα με μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Frontiers In Psychology, τα άτομα με ναρκισσισμό συχνά δυσκολεύονται να νιώσουν αυτό που νιώθουν οι άλλοι (συναισθηματική ενσυναίσθηση). Παρόλα αυτά, μπορούν να καταλάβουν τι αισθάνονται οι άλλοι (γνωστική ενσυναίσθηση). Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να γνωρίζουν ότι κάποιος είναι λυπημένος, αλλά δεν θα νιώσουν οι ίδιοι λυπημένοι.
Η ίδια η παρουσία της ενσυναίσθησης δεν υπαγορεύει τον τρόπο με τον οποίο θα χρησιμοποιηθεί. Το αν θα χρησιμοποιηθεί για θετικούς ή αρνητικούς σκοπούς εξαρτάται από τα κίνητρα και το ηθικό πλαίσιο του ατόμου. Η ενσυναίσθηση μπορεί να ενισχύσει τους κοινωνικούς δεσμούς και να διευκολύνει τη συνεργασία, αλλά στα χέρια ενός ναρκισσιστή μπορεί να γίνει επικίνδυνη και να χειραγωγηθεί για προσωπικό όφελος.
6 σημάδια ενός ναρκισσιστή που είναι πολύ εύκολο να παραβλέψετε
2 τρόποι με τους οποίους οι ναρκισσιστές χρησιμοποιούν την ενσυναίσθηση για προσωπικό όφελος:
1. Χειραγωγική συναισθηματική έκκληση για την απόκτηση ελέγχου
Οι ναρκισσιστές είναι επιδέξιοι στην κοινωνική νόηση και χρησιμοποιούν στιγμές προσποιητής ενσυναίσθησης, ανταλλάσσοντας την αντιληπτή συναισθηματική τους υποστήριξη με χάρες, πίστη ή άλλα οφέλη.
Προσποιούμενοι ότι κατανοούν και μοιράζονται τα συναισθήματα του στόχου, οικοδομούν εμπιστοσύνη (συναισθηματική ενσυναίσθηση) και εγκαθιδρύουν μια αίσθηση εγγύτητας. Μόλις δημιουργηθεί αυτός ο δεσμός, οι ναρκισσιστές χειραγωγούν ευκολότερα τους στόχους τους.
Για παράδειγμα, μπορεί να χρησιμοποιήσουν προσωπικές πληροφορίες που μοιράζονται σε ευάλωτες στιγμές για να ενοχοποιήσουν ή να ελέγξουν τον στόχο τους αργότερα. Αυτή η τακτική επιτρέπει στον ναρκισσιστή να διατηρήσει την εξουσία, ενώ ο στόχος μένει να αισθάνεται μπερδεμένος και προδομένος όταν τα συναισθήματά του χρησιμοποιούνται αργότερα εναντίον του.
Οι ναρκισσιστές εκμεταλλεύονται την ενσυναίσθηση για συναισθηματική χειραγώγηση για να διατηρήσουν τον έλεγχο των άλλων. Όταν ένας ναρκισσιστής ξεκινάει μια νέα σχέση, μπορεί να κατακλύζει τον σύντροφό του με συνεχείς φιλοφρονήσεις, πλούσια δώρα και δηλώσεις αγάπης.
Καταλαβαίνουν τι κάνει τον σύντροφό τους να αισθάνεται ξεχωριστός και χρησιμοποιούν αυτή τη γνώση για να προκαλέσουν ταχεία συναισθηματική προσκόλληση. Ωστόσο, μόλις ο ναρκισσιστής νιώσει ασφάλεια στη σχέση, αποσύρει αυτή τη στοργή, χειραγωγώντας τον σύντροφό του ώστε να εξαρτάται αποκλειστικά από την έγκριση και την υποστήριξή του.
2. Υποκρίνεται ότι είναι θύμα
Οι ναρκισσιστές μπορεί να χρησιμοποιήσουν μια επιφανειακή επίδειξη ενσυναίσθησης για να παρουσιάσουν τον εαυτό τους ως θύμα σε καταστάσεις όπου εκείνοι είναι ο επιτιθέμενος. Με τον τρόπο αυτό, χειραγωγούν τις αντιλήψεις των άλλων, κερδίζοντας συμπάθεια και υποστήριξη, ενώ αποσπούν την προσοχή από τη δική τους επιβλαβή συμπεριφορά.
Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Borderline Personality Disorder and Emotion Dysregulation διερεύνησε τα διαπροσωπικά χαρακτηριστικά των ατόμων με παθολογικό ναρκισσισμό από την οπτική γωνία των στενών συγγενών τους.
“Φαίνεται να πιστεύει ότι έχει “κακοποιηθεί” επειδή μετά από όλα όσα κάνει για όλους, δεν τον εκτιμούν όσο θα έπρεπε”, δήλωσε ένας τέτοιος συγγενής, “Θα κατασκευάσει ή θα διαστρεβλώσει πράγματα που λέγονται, ώστε να είναι είτε ο ήρωας είτε το θύμα σε μια κατάσταση”.
Αυτή η τακτική μετατοπίζει την εστίαση στις ανάγκες και τα συναισθήματα του ναρκισσιστή, καθιστώντας δύσκολο για το πραγματικό θύμα να λάβει επιβεβαίωση και υποστήριξη.
Οι μακροπρόθεσμες συνέπειες μιας τέτοιας χειραγώγησης και συναισθηματικής κακοποίησης μπορεί να είναι σοβαρές για το θύμα. Αφού υποστεί μια τέτοια χειραγώγηση, μπορεί να παλεύει με θέματα εμπιστοσύνης, χαμηλή αυτοεκτίμηση και φόβο για παρόμοια εκμετάλλευση σε μελλοντικές σχέσεις.