Θα μπορούσε το άγχος και η κατάθλιψη να είναι μεταδοτικά; Όπως κολλάτε τη γρίπη και την ίωση, μπορείτε να «κολλήσετε» και τη δυστυχία; Μπορεί να σας ακούγεται περίεργο, αλλά διαβάστε τι έδειξε μία νέα έρευνα.
Η αλήθεια είναι ότι αυξάνονται με ανησυχητικούς ρυθμούς τα ποσοστά των πολιτών που παραπονιούνται για μειωμένη διάθεση, άγχος και εμφανίζουν συμπτώματα που μοιάζουν με κατάθλιψη, όπως θλίψη και αίσθημα αδυναμίας.
Το Νο1 σημάδι της κατάθλιψης υψηλής λειτουργικότητας που συχνά παραβλέπετε
Σύμφωνα με τους ειδικούς, το ποσοστό των ανθρώπων που έχει ήπια ή μέτρια καταθλιπτικά συμπτώματα έχει διπλασιαστεί τα τελευταία χρόνια, με την αύξηση να αποδίδεται κυρίως στα λουκέτα του COVID-19 και στην οικονομική κρίση που έχει χτυπήσει όλα τα νοικοκυριά.
Μπορείτε να «κολλήσετε» το άγχος και την κατάθλιψη;
Θα μπορούσε όμως η αύξηση των ποσοστών κατάθλιψης να έχει άλλη αιτία; Θα μπορούσε η κατάθλιψη να είναι μεταδοτική, κάτι που μπορείτε να “κολλήσετε”, όπως μία ίωση;
Κι όμως, ψυχολόγοι από τη Φινλανδία, γράφοντας στο περιοδικό JAMA Psychiatry, αποκαλύπτουν ότι αυτό είναι εφικτό. Μπορείτε να «κολλήσετε» το άγχος από τους ανθρώπους που σας περιτριγυρίζουν.
Η ομάδα, με επικεφαλής τον Christian Hakulinen, αναπληρωτή καθηγητή ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Ελσίνκι, παρακολούθησε τα αρχεία υγείας περισσότερων από 700.000 παιδιών για 11 χρόνια, από την ηλικία των 16 ετών.
Η ανάλυση των στοιχείων διαπίστωσε ότι αν ένας μαθητής μιας τάξης εμφάνιζε εμφανή σημάδια κατάθλιψης, υπήρχε τουλάχιστον 9% μεγαλύτερη πιθανότητα να την εμφανίσουν και οι συμμαθητές του.
Όσοι είχαν περισσότερους από έναν πάσχοντες συμμαθητές είχαν τουλάχιστον 18% υψηλότερο κίνδυνο να διαγνωστούν οι ίδιοι κατά τη διάρκεια της 11ετούς μελέτης.
Ακόμη και όταν τα στοιχεία προσαρμόστηκαν για να ληφθούν υπόψη παράγοντες που θα μπορούσαν να έχουν αντίκτυπο, όπως το επίπεδο εισοδήματος, η συσχέτιση μεταξύ ενός μαθητή με κατάθλιψη και αυξημένης κατάθλιψης μεταξύ των συμμαθητών του παρέμεινε.
Επιπλέον, ενώ η ισχύς της επιρροής μειώθηκε με την πάροδο του χρόνου, εξακολουθούσε να υφίσταται έως και 11 χρόνια μετά την αποχώρηση των μαθητών από το σχολείο.
Σύμφωνα με τους ειδικούς, υπάρχουν κι άλλες μελέτες που έχουν υποδείξει ότι η κατάθλιψη μπορεί να είναι μεταδοτική.
Για παράδειγμα, μια αμερικανική μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Clinical Psychological Science διαπίστωσε ότι η καταθλιπτική σκέψη μπορεί να εξαπλωθεί μεταξύ των συγκατοίκων στο πανεπιστήμιο. Ψυχολόγοι του Πανεπιστημίου Notre Dame της Ιντιάνα μελέτησαν 108 νέους φοιτητές που είχαν μοιραστεί τυχαία στα δωμάτια.
Η κατάθλιψη αυξάνει σημαντικά τον καρδιαγγειακό κίνδυνο των γυναικών – Τι ισχύει για τους άνδρες
Οι φοιτητές συμμετείχαν σε μια διαδικτυακή έρευνα σχετικά με το στυλ σκέψης τους, την έκθεση στο στρες και τη διάθεσή τους μέσα στον πρώτο μήνα και στη συνέχεια ξανά τρεις και έξι μήνες αργότερα. Συγκεκριμένα, οι ερευνητές μελέτησαν έναν τύπο σκέψης που συνδέεται με την κατάθλιψη, τον λεγόμενο “rumination”, ο οποίος περιλαμβάνει το συλλογισμό των πραγμάτων.
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι εάν ένας συγκάτοικος είχε ξεκινήσει τις πανεπιστημιακές του ημέρες να αναπολεί συστηματικά, τότε ο συγκάτοικός του που προηγουμένως δεν είχε αναπολήσει, συχνά θα υιοθετούσε αυτή τη συνήθεια. Είχαν επίσης υπερδιπλάσιο αριθμό καταθλιπτικών συμπτωμάτων από τους φοιτητές που δεν αναπολούσαν.
Όπως εξηγεί ο Δρ Jack Andrews, ψυχολόγος στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, ο οποίος ερευνά αυτό το λεγόμενο φαινόμενο κοινωνικής μετάδοσης: «Η κατάθλιψη μπορεί πράγματι να εξαπλωθεί μέσω της διαδικασίας του επαναλαμβανόμενου κλειδώματος σε αρνητικές διαδικασίες σκέψης και της καταστροφολογίας, χωρίς να υπάρχει κάποια λύση».
Δεν είναι μόνο οι φοιτητές επιρρεπείς σε αυτό, όπως δήλωσε ο Δρ Andrews στο Good Health: «Οι επιστήμονες έχουν βρει στοιχεία γι’ αυτό από τους ιστότοπους κοινωνικής δικτύωσης, όπου μπορείτε να χαρτογραφήσετε τις σχέσεις μεταξύ των ατόμων, δείχνουν ότι η διάθεση εξαπλώνεται και μεταξύ των ενηλίκων».
Ο ίδιος ανέφερε περισσότερα για τη συναισθηματική μετάδοση από τη μελέτη Framingham, η οποία συλλέγει ιατρικές πληροφορίες για όσους ζουν στο Framingham της Μασαχουσέτης από το 1948.
«Οι ερευνητές συνέλεξαν πληροφορίες σχετικά με καταθλιπτικά συμπτώματα, όπως η χαμηλή διάθεση και η απελπισία – και ζήτησαν από τα άτομα να κατονομάσουν τους στενούς φίλους και την οικογένειά τους» λέει ο Δρ Andrews.
Το 2012, οι ερευνητές χαρτογράφησαν το κοινωνικό δίκτυο της πόλης – για να παρακολουθήσουν ποιοι άνθρωποι περνούσαν χρόνο μαζί – και στη συνέχεια εξέτασαν κατά πόσον τα επίπεδα καταθλιπτικών συμπτωμάτων μεταξύ των φίλων συνδέονται.
Γράφοντας στο περιοδικό Molecular Psychiatry, ψυχίατροι από την Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ έδειξαν ότι οι κάτοικοι του Framingham είχαν περισσότερες πιθανότητες να έχουν καταθλιπτικά συμπτώματα αν κάποιος στενός φίλος τους είχε επίσης.
Ο Δρ Andrews προσθέτει: «Και δεν ήταν μόνο η χαμηλή διάθεση που συσσωρευόταν μεταξύ των φίλων: το ίδιο μοτίβο βρέθηκε και για τα επίπεδα ευτυχίας».
Ο Δρ Andrews και οι συνεργάτες του δημοσίευσαν τη θεωρία του ” πληθωρισμού της επικράτησης”, υποδηλώνοντας ότι η μεγάλη συζήτηση στην κοινωνία και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για τα προβλήματα ψυχικής υγείας θα μπορούσε να οδηγήσει περισσότερους ανθρώπους να πιστεύουν ότι πάσχουν από ψυχικές ασθένειες.
«Αυτό μπορεί να σημαίνει ότι περισσότεροι άνθρωποι αναγνωρίζουν τα πραγματικά συμπτώματα και αναζητούν βοήθεια» λέει. Και προσθέτει ότι «Μπορεί επίσης να σημαίνει ότι οι άνθρωποι αναγνωρίζουν λανθασμένα τη φυσιολογική, καθημερινή χαμηλή διάθεση ως κατάθλιψη – και πιστεύουν ότι είναι άρρωστοι ενώ δεν είναι. Αυτή η υπόθεση πρέπει να ελεγχθεί».
Πώς θα προστατευθείτε από την κατάθλιψη των διπλανών
Όμως, ανεξάρτητα από το πώς εξαπλώνονται τα καταθλιπτικά συναισθήματα, θα πρέπει να προσπαθούμε να οικοδομήσουμε ανθεκτικότητα απέναντί τους, λέει η καθηγήτρια Vivian Hill, διευθύντρια ψυχολογίας στο Ινστιτούτο Εκπαίδευσης του UCL.
Σχολιάζοντας την τελευταία φινλανδική έρευνα, λέει: «Φαίνεται όντως ότι υπάρχει ένα φαινόμενο διαρροής στις ομάδες, όπου τα συναισθήματα μπορούν να εξαπλωθούν». Η ίδια δίνει μεγάλη έμφαση στις στρατηγικές ψυχικής υγείας και αναφέρει ότι πρέπει να ενταχθούν στα προγράμματα των σχολείων.
Οι ενήλικες, επίσης, πρέπει να αναπτύξουν ανθεκτικότητα, τονίζει η ίδια. Σύμφωνα με την καθηγήτρια, η απάντησή σας μπορεί να βρίσκεται στο να πηγαίνετε στο γυμναστήριο ή να κάνετε συζητήσεις με φίλους που βλέπουν τα πράγματα θετικά και βλέπουν το άσπρο και όχι το μαύρο. «Όπως πρέπει να γυμναζόμαστε και να τρώμε υγιεινά για το σώμα μας, έτσι πρέπει να κάνουμε υγιή πράγματα και για το μυαλό μας» υπογραμμίζει η Δρ Vivian Hill από το UCL.