Το κλιματικό άγχος προκαλεί αισθήματα άγχους, απελπισίας, θλίψης, θυμού, ενοχής, και υπαρξιακού φόβου. Ο ΠΟΥ προειδοποιεί ότι πρόκειται για ένα νέο αυξανόμενο παγκόσμιο φαινόμενο ψυχικής υγείας που πρέπει να αντιμετωπιστεί. Τι λέει ο ψυχολόγος Άκης Μακρυγιάννης.
Το κλιματικό άγχος έχει μεγάλη επίπτωση στην ψυχική υγεία των πολιτών. Οι επιστήμονες μιλούν για μια νέα ψυχική κατάσταση το άγχος της κλιματικής αλλαγής και το οικολογικό πένθος που προκαλούν αισθήματα απελπισίας, θλίψης, θυμού, ενοχής, και υπαρξιακού φόβου. Μάλιστα ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει θέσει προτεραιότητα, την αντιμετώπιση των προκλήσεων που θέτει η κλιματική κρίση, στην υγεία των πολιτών.
Η κλιματική αλλαγή επηρεάζει τη σεξουαλική μας ζωή
Τι είναι το κλιματικό άγχος;
Αυτή η νέα μορφή ανησυχίας και άγχους που παρατηρείται, οδήγησε τους επιστήμονες να εισαγάγουν τους όρους “eco-anxiety” και “climate change anxiety”, που θα μπορούσαμε να τους μεταφράσουμε ως “άγχος κλιματικής αλλαγής” ή “κλιματικό άγχος”.
Περιλαμβάνει αισθήματα απελπισίας, θλίψης, θυμού, ενοχής, υπαρξιακού φόβου, καθώς και αυξημένη συναισθηματική δυσφορία ως απόκριση στις επικίνδυνες κλιματικές αλλαγές. Όλο και περισσότεροι άνθρωποι αισθάνονται ότι το μέλλον του περιβάλλοντος μοιάζει αβέβαιο και ότι τα πράγματα δεν μπορούν να αλλάξουν.
Οι επιστήμονες έχουν δώσει επίσης τον όρο «οικολογικό πένθος», για να περιγράψουν την συναισθηματική απογοήτευση και το πένθος που αισθάνονται οι άνθρωποι όταν το φυσικό περιβάλλον γύρω τους χάνεται. Οι έρευνες διαπιστώνουν ότι πρόκειται για ένα αυξανόμενο παγκόσμιο φαινόμενο ψυχικής υγείας.
Κλιματική κρίση: Απειλή για τη δημόσια υγεία | Αποκαλυπτική έρευνα του Lancet
Οι κοινωνίες φαίνεται να αρχίζουν να ανησυχούν σε όλο και μεγαλύτερο βαθμό για την αλλαγή του κλίματος, καθώς και για την ενθάρρυνση της προσωπικής και συλλογικής ευημερίας. Η παγκόσμια κοινότητα έχει θέσει ως προτεραιότητα την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης και τις επιπτώσεις της στη ζωή των πολιτών. Ο ΠΟΥ και ο διεθνής οργανισμός υπεράσπισης Global Citizen υπέγραψαν στις 22 Ιουνίου σύμφωνο συνεργασίας για παγκόσμιες πρωτοβουλίες, με κύριο στόχο την αντιμετώπιση των προκλήσεων που σχετίζονται με την υγεία (σωματική και ψυχική) που θέτει η κλιματική κρίση.
Οι ατομικές ενέργειες για τη μείωση του κινδύνου της κλιματικής κρίσης μπορούν όχι μόνο να μας βοηθήσουν να διαχειριστούμε τις ανησυχίες μας, αλλά και να ενισχύσουν την αίσθηση της αυτό-αποτελεσματικότητας, καθώς και να επαναφέρουν την πεποίθηση ότι η κατάσταση δεν είναι ανεξέλεγκτη και ότι μπορούμε με τις ενέργειές μας να επηρεάσουμε τις εξελίξεις. Κατά αυτό τον τρόπο, η ελπίδα ενισχύεται και το άγχος μειώνεται.
Η κλιματική αλλαγή δεν είναι μόνο ένα περιβαλλοντικό ζήτημα
Η αλληλεπίδραση και η σχέση του ανθρώπου με το φυσικό περιβάλλον είναι άμεση, αέναη και συνεχής. Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι η κλιματική αλλαγή δεν είναι μόνο ένα περιβαλλοντικό ζήτημα, αλλά αποτελεί επίσης σημαντική απειλή για την ανθρώπινη υγεία και ευημερία.
Η κλιματική αλλαγή αποτελεί σοβαρό πρόβλημα για την ανθρωπότητα και εκτείνεται σε πολλές πτυχές της ζωής των πολιτών και μία από αυτές είναι και η ψυχική μας υγεία.
Ενώ ενημερωνόμαστε συχνά για τις αρνητικές συνέπειες της κλιματικής αλλαγής σχετικά με τη σωματική μας υγεία, ο αντίκτυπός της στην ψυχική υγεία δεν επισημαίνεται επαρκώς.
Η σύνδεση μεταξύ της κλιματικής αλλαγής και της ψυχικής μας υγείας είναι πολύπλοκη και πολυπαραγοντική. Οι περιβαλλοντικοί ρύποι, το φαινόμενο του θερμοκηπίου, τα ακραία φυσικά φαινόμενα, το συνεχώς μεταβαλλόμενο κλίμα, η αύξηση της στάθμης της θάλασσας, οι ξηρασίες, τα κύματα καύσωνα, τα βαρέα μέταλλα, τα χημικά, εκτός από το ότι έχουν πολλαπλές επιπτώσεις στην ομαλή λειτουργία των οικοσυστημάτων, μπορούν να επηρεάσουν ποικιλοτρόπως και την ομαλή λειτουργία της ψυχικής μας υγείας.
Σύμφωνα με παγκόσμια έρευνα του Ινστιτούτου Οικονομικών και Ειρήνης, εκτιμάται ότι έως το 2050 πάνω από 1 δισεκατομμύριο άνθρωποι ενδέχεται να εκτοπιστούν από το μέρος που κατοικούν, εξαιτίας γεγονότων που προκαλούνται από την κλιματική αλλαγή.
Οι φυσικές καταστροφές
Η έκθεση σε έντονες φυσικές καταστροφές, συμπεριλαμβανομένων των τυφώνων, των πυρκαγιών και των πλημμυρών, προκαλεί οξείες αντιδράσεις στρες, δημιουργεί αισθήματα αδυναμίας και αβοηθητότητας, ενώ μπορεί να πυροδοτήσει την εμφάνιση ψυχικών διαταραχών, με κυριότερες τις αγχώδεις και τις καταθλιπτικές διαταραχές.
Συγκεκριμένα, διαπιστώνεται ερευνητικά ότι οι επιπτώσεις των ακραίων καιρικών φαινομένων έχουν σχετισθεί με την εμφάνιση μείζονος καταθλιπτικής διαταραχής, ενώ η κλιματική αλλαγή συνδέεται με καταθλιπτικά συμπτώματα, όπως η ενοχή και η απελπισία. Αυτά τα συναισθήματα προκαλούνται από την αβεβαιότητα για την υγεία και τη διατήρηση του περιβάλλοντος.
4 από τις πιο θανατηφόρες ασθένειες έρχονται στην Ευρώπη λόγω κλιματικής αλλαγής
Τρόπος αντιμετώπισης
Ο καλύτερος τρόπος διαχείρισης του κλιματικού άγχους είναι η εστίαση στο σήμερα. Πράγματι, αν είχε δοθεί μεγαλύτερη προσοχή ίσως να μην φτάναμε σε αυτό το σημείο. Το μέλλον του περιβάλλοντος μερικές φορές φαίνεται ανησυχητικό. Ωστόσο η λύση δεν είναι να σκύψουμε το κεφάλι και να “βυθιστούμε” στο αίσθημα της ανημπόριας, ούτε να προσποιηθούμε ότι οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής δεν θα επηρεάσουν εμάς τους ίδιους.
Αντίθετα, το να εστιάσουμε στο παρόν, το να μπορέσουμε να πούμε “ό,τι συνέβη συνέβη, εδώ είμαστε τώρα, δεν μπορούμε να γυρίσουμε τον χρόνο πίσω, αλλά αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι να επηρεάσουμε αυτό που θα συμβεί” είναι ο μόνος δρόμος.
Μπορεί να μην ξέρουμε το αύριο τι μας επιφυλάσσει, όμως μπορούμε να σκεφτούμε τι μπορούμε να κάνουμε σήμερα ώστε να νιώσουμε καλά με τον εαυτό μας. Ποια λιθαράκια μπορούμε να προσθέσουμε αυτή τη στιγμή ώστε να βάλουμε ένα φρένο στην καταστροφή του περιβάλλοντος;