Ο trending όρος humblebragging ή αλλιώς ψεύτικη σεμνότητα είναι ο καλύτερος τρόπος να κάνουμε τους άλλους να μας αντιπαθήσουν.
Κάποια στιγμή, πιθανότατα κάπου κατά την άνοδο του Facebook, του Twitter και του Instagram, άρχισε να συμβαίνει ένα ενοχλητικό πράγμα. Στη θέση της ειλικρινούς περιαυτολογίας, καυχησιολογίας και ίσως κομπασμού («Κέρδισα αυτό το βραβείο!») και των φαινομενικά έντιμων εκδηλώσεων σεμνότητας («Είμαι τόσο ευγνώμων για τους γονείς μου, που εργάστηκαν για να μπορέσω να ακολουθήσω την τέχνη»), φύτρωσε ένας νέος τύπος και όρος στην ψυχολογία, ο humblebragging. Οι άνθρωποι άρχισαν να αμβλύνουν του πόσο πλούσιοι, μοναδικοί και γενικά φοβεροί ήταν, καλύπτοντάς τις δηλώσεις τους με παράπονα και με ψεύτικη μετριοφροσύνη.
Τι είναι το humblebragging και από που προέκυψε ο όρος;
«Ουφ, είναι τόσο ενοχλητικό! Έχω χάσει τόσο βάρος που κανένα από τα ρούχα μου δεν μου κάνει!» ή «Δεν τρελαίνεσαι όταν δεν μπορούν να σου χαλάσουν ένα 500εύρω;». Τι κοινό έχουν όλες αυτές οι φράσεις; Είναι όλα παραδείγματα humblebragging. Ένας όρος που επινοήθηκε από τον Harris Wittels, κωμικός ηθοποιός και συγγραφέας, στο βιβλίο του «Humblebrag: The Art of False Modesty» που αναφέρεται στον τρόπο που καλύπτουμε την επιτυχία μας με ολίγη από σεμνότητα.
Αν αναλύσουμε καθένα από τα παραδείγματα που παρουσιάζονται παραπάνω, μπορούμε να προσδιορίσουμε πώς το υποκείμενο «παράπονο» είναι στην πραγματικότητα ένα καύχημα. Είτε πρόκειται για εικόνα σώματος, χρήματα, φήμη ή αναγνώριση. Πέρα από την ειρωνεία, ο όρος «humblebragging» δεν είναι παρά ένας «φαινομενικά» ευκολότερος τρόπος να καυχιόμαστε για τα επιτεύγματά μας στους γύρω μας.
Η πρακτική αυτή μάλιστα διαδόθηκε τόσο πολύ που αποτελεί επίσημο ορισμό στο Oxford English Dictionary, το οποίο πρόσθεσε τη λέξη πέρυσι. Σημαίνει «μια φαινομενικά σεμνή ή αυτοκαταφρονητική δήλωση που ο πραγματικός σκοπός της είναι να επιστήσει την προσοχή σε κάτι για το οποίο κάποιος έκανε κάτι». Ήδη υπάρχει βιβλίο σχετικά με την «τέχνη της ψεύτικης σεμνότητας», κατάταξη με τους κορυφαίους humblebraggers, η οποία περιλαμβάνει την Oprah. Γιατί να πεις στους ανθρώπους ότι έχεις κερδίσει ένα βραβείο όταν μπορείς να πεις πόσο δύσκολο είναι να κρατήσεις ψηλά το τεράστιο κύπελλο που το συνοδεύει;
Τι έδειξαν οι έρευνες
Να διαχωρίσουμε τα πράγματα: άλλο ντροπαλός ή εσωστρεφής και άλλο ψεύτικα μετριόφρων. Μια περιεκτική μελέτη που διεξήχθη στο Harvard Business School, δείχνει πώς και γιατί το hunmlebragging είναι μια αναπτυσσόμενη κοινωνική στρατηγική. Οι ερευνητές Ovul Sezer, Francesco Gino και Michael Norton, μελέτησαν σε περισσότερα από 300 άτομα στο πώς αντιδρούσαν στο humblebragging και τα ευρήματα της μελέτης ήταν ότι ότι είτε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είτε προσωπικά οι humblebraggers εκτιμιούνταν λιγότερο. «Αντιμετωπίζοντας την (ειλικρινή) επιλογή να καυχηθούν ή (παραπλανητικά) να ταπεινωθούν, οι επίδοξοι humblebraggers θα πρέπει να επιλέξουν το πρώτο», έγραψαν οι ερευνητές. «Και τουλάχιστον να καρπωθούν τα οφέλη του να φαίνεται κάποιος ειλικρινής».
Πράγματι, το πρόβλημα με την ταπεινότητα είναι διττό: περιλαμβάνει την καυχησιολογία, που σε κανέναν δεν αρέσει, και μια αδύναμη προσπάθεια απόκρυψής της, την οποία οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται εύκολα και αναγνωρίζουν ως ψέμα. «Η ταπεινότητα μπορεί να αποτελεί μια ιδιαίτερα εσφαλμένη περίπτωση», σημειώνουν οι ερευνητές. «Οι humblebraggers βιώνουν τη θετική επίδραση από την καυχησιολογία και την αίσθηση ότι στην πραγματικότητα δεν καυχιούνται, ενώ οι αποδέκτες αντιδρούν αρνητικά τόσο στην αυτοπροβολή όσο και στην προσπάθεια να το συγκαλύψουν».
Τα στοιχεία δείχνουν ότι το να περιαυτολογεί κάποιος θεωρείται πιο ειλικρινής από το να είναι ψεύτικα ταπεινός.
Γιατί κάνουμε humblebragging;
- Από ντροπή: Αν μπορούσαμε να συνοψίσουμε τον λόγο για τον οποίο επιλέγουμε αυτή τη συμπεριφορά θα επιλέγαμε τη λέξη ντροπή. Με αυτήν την πρακτική αποφύγουμε αυτό το δυσάρεστο συναίσθημα. Η ντροπή ως αίσθηση είναι κάτι που έχουμε βιώσει όταν έχουμε αποτύχει και νιώθουμε ανάξιοι. Συγκαλύπτουμε την καυχησιολογία μας για κάτι με ψεύτικη ταπεινοφροσύνη γιατί έχουμε μάθει να κρύβουμε τις επιτυχίες μας.
- Για να κερδίσουμε περισσότερη συμπάθεια: Πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Journal of Personality and Social Psychology, έδειξε ότι οι άνθρωποι επιλέγουν να δείξουν σεμνοί σε μια προσπάθεια να εντυπωσιάσουν τους άλλους. Συχνά βασιζόμαστε σε αυτήν την τακτική ως τρόπο για να βελτιώσουμε την αυτο-παρουσίασή μας και, τελικά, να κάνουμε τους άλλους να μας σέβονται και να μας βλέπουν πιο θετικά. Σύμφωνα με αυτή τη μελέτη, όσοι βασίζονται σε αυτήν τη στρατηγική το κάνουν για να κερδίσουν περισσότερη συμπάθεια και σεβασμό από τους άλλους. Ωστόσο, στην πραγματικότητα, πυροδοτούν το εντελώς αντίθετο στους άλλους.
Τι να κάνετε εάν εσείς είστε humblebraggers;
Πώς μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε την αυτογνωσία για να ελαχιστοποιήσουμε το φαινόμενο του humblebragging; Να θυμάστε απώς ότι όλοι θέλουμε να νιώθουμε ξεχωριστοί αλλά και ότι όλοι έχουμε κάνει humblebragging κάποια στιγμή.
- Αποδεχτείτε τις επιτυχίες σας: Υπάρχει μια λεπτή γραμμή ανάμεσα στο να χαίρεστε για τις επιτυχίες σας και στο να καυχιέστε. Το πρώτο είναι να αποδεχτείτε με αυθεντικότητα όσα έχετε επιτύχει και τη σκληρή δουλειά που χρειάστηκε για να φτάσετε εκεί. Αλλά μην προσπαθήσετε να τα κρύψετε με βάση τη ντροπή ή τον ανταγωνισμό. Αποδεχτείτε τις επιτυχίες σας και επιδείξτε τες. Γιατί, αν έχετε δουλέψει σκληρά για να πετύχετε κάτι, επιτρέπεται να καμαρώνετε, αλλά πάντα εξισορροπώντας το με ενσυναίσθηση και συμπόνια.
- Να είστε ειλικρινείς: Όταν έχετε την επιλογή να καυχηθείτε με ειλικρίνεια ή να δείξετε ψεύτικη σεμνότητα, επιλέξτε το πρώτο και καρπωθείτε τα οφέλη του να φαίνεστε ειλικρινείς. Επίσης, μην εστιάζετε υπερβολικά στην απεικόνιση ενός τέλειου τρόπου ζωής. Οι άνθρωποι μιλούν για στόχους, ελπίδες, συναισθήματα και απογοητεύσεις. Όταν προσπαθείτε να φιλτράρετε τον εαυτό σας μπορεί να φανεί ψεύτικο και μη ρεαλιστικό.
- Να είστε διακριτικοί: Σκεφτείτε λίγο πώς μοιράζεστε τα νέα σας. Πείτε κάτι θετικό, αλλά κάντε το με τρόπο που να φαίνεστε ευγνώμονες.
Με στοιχεία από ΤΙΜΕ και psychologytoday.com