Κάποιοι άνθρωποι ξυπνούν και θυμούνται ολοζώντανα τα όνειρά τους. Μπορούν, μάλιστα, να περιγράψουν με ακρίβεια τις ιστορίες που βίωσαν κατά τη διάρκεια της νύχτας, ενώ άλλοι δυσκολεύονται να θυμηθούν έστω και μια λεπτομέρεια. Γιατί συμβαίνει αυτό και από τι εξαρτάται;
Τι σημαίνουν τα σεξουαλικά όνειρα- Πώς ερμηνεύονται και ποιοι βλέπουν περισσότερα
Ποιοι άνθρωποι είναι πιο πιθανό να θυμούνται τα όνειρά τους;
Μια νέα μελέτη, που διεξήχθη από ερευνητές στο IMT School for Advanced Studies Lucca, και δημοσιεύτηκε στο Communications Psychology, διερευνά τους παράγοντες που επηρεάζουν την «ανάκληση ονείρων» -την ικανότητα να θυμόμαστε όνειρα κατά την αφύπνιση- και αποκαλύπτει ποια μεμονωμένα χαρακτηριστικά και πρότυπα ύπνου διαμορφώνουν αυτό το φαινόμενο.
Ο λόγος για τον οποίο υπάρχει τέτοια διαφορά στην ανάκληση ονείρων παραμένει μυστήριο. Ορισμένες μελέτες διαπίστωσαν ότι:
- οι γυναίκες,
- οι νέοι ή
- τα άτομα με τάση για αφηρημάδα
τείνουν να θυμούνται καλύτερα τα νυχτερινά όνειρα, ενώ κάποιες δεν επιβεβαίωσαν αυτά τα ευρήματα. Άλλες υποθέσεις, όπως ότι τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας ή οι γνωστικές ικανότητες παίζουν ρόλο, έλαβαν ακόμη λιγότερη υποστήριξη από τα επιστημονικά δεδομένα.
Πώς διεξήχθη η νέα μελέτη για την ανάκληση ονείρων
Η νέα έρευνα, που πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο του Camerino, διεξήχθη από το 2020 έως το 2024 και συμμετείχαν πάνω από 200 συμμετέχοντες, ηλικίας 18 έως 70 ετών, που κατέγραφαν τα όνειρά τους καθημερινά για 15 ημέρες. Σε κάθε συμμετέχοντα δόθηκε μια συσκευή εγγραφής φωνής για να αναφέρει, κάθε μέρα αμέσως μετά το ξύπνημα, τις εμπειρίες που είχαν κατά τη διάρκεια του ύπνου.
Ερμηνεία ονείρων: Τα πιο συνηθισμένα όνειρα και τι σημαίνουν, σύμφωνα με τους επιστήμονες
Οι συμμετέχοντες έπρεπε:
- να αναφέρουν εάν θυμούνται ότι έχουν ονειρευτεί ή όχι,
- να αναφέρουν αν είχαν την εντύπωση ότι έχουν ονειρευτεί αλλά δεν θυμούνται τίποτα και
- να περιγράψουν το περιεχόμενο του ονείρου εάν μπορούσαν να το θυμηθούν.
Στην αρχή και στο τέλος της περιόδου καταγραφής των ονείρων, οι συμμετέχοντες υποβλήθηκαν σε ψυχολογικά τεστ και ερωτηματολόγια που μετρούν διάφορους παράγοντες, από επίπεδα άγχους έως ενδιαφέρον για όνειρα, τάση για περιπλάνηση του νου (η τάση να απομακρύνεται συχνά η προσοχή από την εργασία προς άσχετες ή εσωτερικές σκέψεις), μέχρι τεστ μνήμης και επιλεκτικής προσοχής.
Η ανάκληση ονείρου, που ορίζεται ως η πιθανότητα να ξυπνήσει κανείς το πρωί με εντυπώσεις και αναμνήσεις από μια εμπειρία ονείρου, έδειξε σημαντική μεταβλητότητα μεταξύ των ατόμων και επηρεαζόταν από πολλούς παράγοντες.
Ποια άτομα είναι πιο πιθανό να θυμούνται τα όνειρά τους
Η μελέτη αποκάλυψε ότι τα άτομα με θετική στάση απέναντι στα όνειρα και με τάση για περιπλάνηση του μυαλού είχαν σημαντικά περισσότερες πιθανότητες να ανακαλέσουν τα όνειρά τους. Τα πρότυπα ύπνου φάνηκε επίσης να παίζουν κρίσιμο ρόλο: τα άτομα που βίωσαν μεγαλύτερες περιόδους ελαφρού ύπνου είχαν μεγαλύτερη πιθανότητα να ξυπνήσουν με ανάμνηση των ονείρων τους.
Οι νεότεροι συμμετέχοντες έδειξαν υψηλότερα ποσοστά ανάκλησης ονείρων, ενώ τα ηλικιωμένα άτομα βίωναν συχνά «λευκά όνειρα» (μια αίσθηση ότι ονειρεύονταν χωρίς να θυμούνται λεπτομέρειες). Αυτό υποδηλώνει αλλαγές που σχετίζονται με την ηλικία στις διαδικασίες μνήμης κατά τη διάρκεια του ύπνου.
Επιπλέον, εμφανίστηκαν εποχιακές διακυμάνσεις, με τους συμμετέχοντες να ανέφεραν χαμηλότερη ανάκληση ονείρων κατά τη διάρκεια του χειμώνα σε σύγκριση με την άνοιξη, υπονοώντας την πιθανή επίδραση περιβαλλοντικών ή κιρκάδιων παραγόντων.
«Τα ευρήματά μας υποδηλώνουν ότι η ανάκληση των ονείρων δεν είναι απλώς θέμα τύχης, αλλά μια αντανάκλαση του πώς αλληλεπιδρούν οι προσωπικές στάσεις, τα γνωστικά χαρακτηριστικά και η δυναμική του ύπνου», εξηγεί ο επικεφαλής συγγραφέας Giulio Bernardi, καθηγητής γενικής ψυχολογίας στο IMT School και προσθέτει:
«Αυτές οι θεωρίες όχι μόνο εμβαθύνουν την κατανόησή μας για τους μηχανισμούς πίσω από το όνειρο, αλλά έχουν επίσης συνέπειες για τη διερεύνηση του ρόλου των ονείρων στην ψυχική υγεία και στη μελέτη της ανθρώπινης συνείδησης».
Πότε τα όνειρα δείχνουν ότι μπορεί να κινδυνεύετε από άνοια και Πάρκινσον – Έχει ακρίβεια 92%
«Τα δεδομένα που συλλέχθηκαν σε αυτή την εργασία θα χρησιμεύσουν ως αναφορά για μελλοντικές συγκρίσεις με κλινικούς πληθυσμούς. Αυτό θα μας επιτρέψει να προχωρήσουμε την έρευνα για τις παθολογικές τροποποιήσεις των ονείρων και την πιθανή προγνωστική και διαγνωστική τους αξία», σημειώνει καταληκτικά η Valentina Elce, πρώτη συγγραφέας της μελέτης.