Site icon Όλο Υγεία

Gaslighting: Πώς θα καταλάβετε ότι κάποιος σας χειραγωγεί

antras trehei makria apo to gaslighting

Αυτή η μορφή συναισθηματικής κακοποίησης και χειραγώγησης, το λεγόμενο gaslighting, μπορεί να σας τρελάνει, κυριολεκτικά!

 

Τι είναι το gaslighting;

Το gaslighting είναι μια μορφή συναισθηματικής κακοποίησης και χειραγώγησης κατά την οποία ένα άτομο αναγκάζει κάποιον να αμφισβητήσει τη δική του λογική, τις αναμνήσεις ή την πραγματικότητα. Οι άνθρωποι που βιώνουν gaslighting μπορεί να νιώθουν σύγχυση, άγχος ή ή ότι δεν μπορούν να εμπιστευτούν τον εαυτό τους.

Ο όρος «gaslighting» προήρθε από τον τίτλο ενός θεατρικού έργου, το Gaslight το 1938 που αργότερα έγινε ταινία το 1944, στην οποία ένας σύζυγος χειραγωγεί τη γυναίκα του ώστε να πιστεύει ότι έχει ψυχική ασθένεια. Σύμφωνα με τον εκδοτικό οίκο λεξικών Merriam-Webster το gaslighting ήταν η λέξη της (προηγούμενης) χρονιάς. Μάλιστα, το 2022 σημειώθηκε αύξηση 1740% στις αναζητήσεις για το gaslighting, με υψηλό ενδιαφέρον καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους.

Πώς ξεκινά

Στις σχέσεις, το gaslighting συχνά ξεκινά σταδιακά. Το άτομο που χειραγωγεί κερδίζει την εμπιστοσύνη του συντρόφου του, μερικές φορές με μια αρχική «περίοδο του μέλιτος» στην οποία δεν υπάρχει καταχρηστική συμπεριφορά. Σταδιακά ο η χειριστική φιγούρα ή gaslighter αρχίζει να στρέφεται εναντίον του /της συντρόφου του δηλώνοντας ότι δεν είναι αξιόπιστος, ότι ξεχνά ή ότι είναι ψυχικά ασταθής.

Όσο περισσότερο συμβαίνει αυτό, τόσο περισσότερη δύναμη και επιρροή έχει το άτομο που χειραγωγεί. Το θύμα ανίκανο να εμπιστευτεί τον εαυτό του αρχίσει να βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στον θύτη για να ανακαλέσει αναμνήσεις ή να πάρει αποφάσεις.

Αυτός ο ύπουλος τύπος συναισθηματικής κακοποίησης κατά τον οποίο ο θύτης δημιουργεί μια ψευδή εικόνα στον θύτη, τον αναγκάζει να αμφισβητήσει την κρίση του. Πολλές φορές τα θύματα του gaslighting αναρωτιούνται αν χάνουν τα λογικά τους. Αυτό οδηγεί σε απώλεια αυτοπεποίθησης και αυτοεκτίμησης και αβεβαιότητα της ψυχική τους σταθερότητας. Ως πιο συχνό αποτέλεσμα είναι η εξάρτηση από τον δράστη.

Οι άνθρωποι που βιώνουν gaslighting μπορεί να νιώθουν σύγχυση, άγχος ή ή ότι δεν μπορούν να εμπιστευτούν τον εαυτό τους.

Χειραγώγηση στις σχέσεις

Μήπως είστε θύμα gaslighting;

Το gaslighting μπορεί να προκαλέσει άγχος, κατάθλιψη και άλλες ανησυχίες για την ψυχική υγεία, συμπεριλαμβανομένου του εθισμού και των σκέψεων αυτοκτονίας. Για αυτόν τον λόγο, είναι σημαντικό να αναγνωρίζετε πότε κάποιος σας κάνει gaslighting. Αναρωτηθείτε εάν κάποια από τις παρακάτω προτάσεις σας ταιριάζει:

andras trexei na ksefigei apo to gaslighting

Πώς καταλαβαίνετε ότι κάποιος σας χειραγωγεί;

1 Αμφισβητεί τη μνήμη σας: Μπορεί να σας πει πράγματα όπως: «Είσαι σίγουρος για αυτό; Έχεις κακή μνήμη» ή «νομίζω ότι ξεχνάς τι πραγματικά συνέβη».

2 Σας λέει ψέματα: Οι άνθρωποι που κάνουν gaslighting είναι συχνά παθολογικοί ψεύτες και εκδηλώνουν ναρκισσιστικές τάσεις. Είναι χαρακτηριστικό για αυτούς να λένε ψέματα ή να αλλάζουν τις ιστορίες τους, ακόμα κι όταν τους έχετε αποδείξει ότι σας εξαπατούν. Μπορεί να πουν: «Φαντάζεσαι πράγματα», «Αυτό δεν συνέβη ποτέ» ή «Είσαι τρελός/ή». Ακόμα κι όταν γνωρίζετε ότι δεν λέει την αλήθεια, μπορεί να είναι πολύ πειστικός/ή.

3 Σας απαξιώνει: Μπορεί να προσποιείται ότι ανησυχεί για εσάς, ενώ λέει στους άλλους ότι είστε συναισθηματικά ασταθής ή «τρελός». Δυστυχώς, αυτή η τακτική μπορεί να είναι εξαιρετικά αποτελεσματική και πολλοί άνθρωποι τάσσονται στο πλευρό του θύτη χωρίς να γνωρίζουν την αλήθεια. Επιπλέον, κάποιος που κάνει gaslighting μπορεί να σας πείσει ότι και άλλοι άνθρωποι έχουν την ίδια άποψη με αυτόν.

4 Σας αποσπά την προσοχή: Όταν ρωτάτε κάποιον για κάτι που έκανε ή είπε, μπορεί να αλλάξει θέμα απαντώντας με ερώτηση αντί να απαντήσει στο συγκεκριμένο θέμα. Αυτό όχι μόνο απορρίπτει τη σειρά των σκέψεών σας, αλλά σας αναγκάζει να αμφισβητήσετε την ανάγκη να πιέσετε ένα θέμα όταν δεν σας απαντούν.

5 Μειώνει τις σκέψεις και τα συναισθήματά σας: Η ασήμαντη αξία των συναισθημάτων σας επιτρέπει στο άτομο που σας κάνει gaslighting να αποκτήσει εξουσία πάνω σας. Μπορεί να κάνουν δηλώσεις όπως: «Αντιδράς υπερβολικά». Τέτοιες δηλώσεις μειώνουν το πώς αισθάνεστε ή τι σκέφτεστε και πιστεύετε ότι κάνετε λάθος.

6 Μετατοπίζει τις ευθύνες: Η μετατόπιση ευθυνών είναι μια άλλη κοινή τακτική gaslighting. Κάθε συζήτηση που κάνετε στρέφεται στο σημείο που φταίτε για κάτι που συνέβη. Ακόμη και όταν προσπαθείτε να συζητήσετε πώς σας κάνει να νιώθετε η συμπεριφορά του θύτη, γυρίζει τη συζήτηση έτσι ώστε να καταλήξετε να αναρωτιέστε εάν είστε η αιτία της κακής συμπεριφοράς του. Για παράδειγμα, μπορεί να ισχυριστεί ότι αν μόνο εσείς συμπεριφερόσασταν διαφορετικά, δεν θα σας συμπεριφερόταν έτσι όπως σας συμπεριφέρεται.

7 Αρνείται: Τα άτομα που χειραγωγούν και κακοποιούν συναισθηματικά τον άλλον αρνούνται ότι κάνουν κάτι κακό. Το κάνουν αυτό για να αποφύγουν να αναλάβουν την ευθύνη. Προσποιούνται ότι ξέχασαν αυτό που συνέβη, λέγοντας ότι δεν το έκαναν ή σας κατηγορούν για τη συμπεριφορά σας σε κάποιον άλλο. Πολλές φορές προσποιούνται ότι δεν καταλαβαίνουν τη συζήτηση ή αρνούνται να ακούσουν, για να σας κάνουν να αμφιβάλλετε για τον εαυτό σας. Για παράδειγμα μπορεί να πουν, «Τώρα με μπερδεύεις» ή «Δεν ξέρω για τι πράγμα μιλάς».

8 Χρησιμοποιεί τρυφερές ή συμπονετικές λέξεις ως όπλα: Μερικές φορές χρησιμοποιεί ευγενικά και στοργικά λόγια για να προσπαθήσει να εξομαλύνει την κατάσταση. Μπορεί να πει κάτι όπως «Ξέρεις πόσο σ’ αγαπώ. Δεν θα σε έβλαψα επίτηδες.» Αυτές οι λέξεις μπορεί να είναι αυτό που θέλετε να ακούσετε, αλλά δεν είναι αυθεντικές, ειδικά αν η συμπεριφορά επαναλαμβάνεται.

9 Αλλάζει την αφήγηση της ιστορίας: Ένα άτομο που κάνει gaslighting τείνει να αφηγείται τις ιστορίες με τρόπους που είναι υπέρ του. Για παράδειγμα, αν ο σύντροφός σας σας έσπρωξε στον τοίχο, μπορεί να αλλάξει την ιστορία και να πει ότι εσείς σκοντάψατε στον τοίχο και προσπάθησε να σε σταθεροποιήσει, κάτι που σας έκανε να πέσετε στον τοίχο! Έτσι μπορεί να αρχίσετε να αμφιβάλλετε για τη μνήμη σας για το τι συνέβη. Η ενθάρρυνση της σύγχυσης ή η δεύτερη εικασία από την πλευρά σας είναι ακριβώς η πρόθεση κάποιου που θέλει να σας χειραγωγήσει.

Άρθρο στο American Sociological Review αναφέρει ότι ένα άτομο μπορεί σκόπιμα να χρησιμοποιήσει αρνητικά στερεότυπα σχετικά με το φύλο, τη φυλή, την εθνικότητα, τη σεξουαλικότητα, την εθνικότητα ή την ηλικία κάποιου για να τον εκθέσει. Για παράδειγμα, μπορεί να πει ότι κανείς δεν θα πιστέψει μια γυναίκα αν αναφέρει κακοποίηση.

Πως να αντιμετωπίσετε το gaslighting

Πηγές
The Gaslight Effect: How to Spot and Survive the Hidden Manipulation Others Use to Control Your Life Dr. Robin Stern (2018)
Gaslighting: How to Recognize Manipulative and Emotionally Abusive People and Recover from Toxic Relationships Carrie Parker (2020)
Gaslighting: How to Recognize & Avoid the Hidden Manipulation That Toxic People, Sociopaths & Narcissists Use to Control Your Life. Free Yourself From the Narcissistic Ex Abuse and Gaslight Effect Melody Dyer (2020)

 

Φίλια Μητρομάρα
Φίλια Μητρομάρα

Η Φίλια Μητρομάρα είναι δημοσιογράφος υγείας, με πολυετή πείρα σε μεγάλα γυναικεία και αντρικά περιοδικά. Αφιέρωσε 7 χρόνια στο ραδιόφωνο ενώ από το 2014 «βούτηξε» στον digital κόσμο ως wellness content editor με πιστοποιήσεις από το ΗΑEC (Hellenic American College) σε SEO, Social Media και digital marketing. Ως TedX speaker μίλησε για τη διαφορετικότητα και πιστεύει ότι κάθε άνθρωπος έχει μια ιστορία που αξίζει να ειπωθεί επειδή έχει τη δύναμη της έμπνευσης. Η Φίλια Μητρομάρα έχει εργαστεί στo <a href="https://www.shape.gr">Περιοδικό Shape και shape.gr</a>, <a href="https://elle.gr">Περιοδικό Elle</a>, <a href="https://glow.gr">Περιοδικό Glow</a>, <a href="https://bestofyou.gr">Bestofyou.g</a>, <a href="https://www.capital.gr">Capital.gr</a>, <a href="https://www.madamefigaro.gr">Περιοδικό MadameFigaro</a>, <a href="https://omorfamystika.gr">Omorfamystika.gr</a>, <a href="https://www.hello.gr">Περιοδικό Hello</a>, <a href="https://www.harpersbazaararabia.com">Harper’s Bazaar Mideast</a>, <a href="https://www.wefit.gr">Wefit.gr</a>, <a href="https://www.boxpharmacy.gr/el">Boxpharmacy.gr</a>, <a href="https://carespot.gr">Carespot.gr</a>. Κεντρική ομιλήτρια στο TEDx Θεσσαλονίκης 2019 με θέμα «Looking the world straight in the eye with one eye» | <a href="https://www.youtube.com/watch?v=SNiV1sW03tE">https://www.youtube.com/watch?v=SNiV1sW03tE</a>

Exit mobile version