Η ευγνωμοσύνη και η υπερηφάνεια συμβάλουν στην αύξηση της προσέλευσης των ψηφοφόρων στις εκλογές. Τι δείχνουν μελέτες Ελληνοαμερικανού καθηγητή πολιτικών επιστημών.
Η ψήφος στις εκλογές είναι μια πράξη αλτρουισμού. Όταν ψηφίζετε, αφιερώνετε τον προσωπικό σας χρόνο και προσπάθεια για να προωθήσετε το συλλογικό καλό, χωρίς καμία εγγύηση προσωπικής ανταμοιβής. Όμως η ψήφος είναι υποχρέωση του πολίτη. Ωστόσο, υπάρχει μια μεγάλη ομάδα ανθρώπων που δεν ψηφίζουν, ακόμη και στις κυβερνητικές εκλογές.
Οι ερευνητές της πολιτικής ψυχολογίας έχουν μελετήσει τι ενθαρρύνει την εκλογική συμπεριφορά, ελπίζοντας να δημιουργήσουν παρεμβάσεις που θα μπορούσαν να αυξήσουν την ψήφο στο ευρύ κοινό. «Επειδή η ψηφοφορία είναι μια φιλοκοινωνική συμπεριφορά, τα είδη των πραγμάτων που θα πρέπει να διεγείρουν άλλους τύπους προκοινωνικής συμπεριφοράς θα πρέπει να έχουν παρόμοιες επιπτώσεις στην ψηφοφορία», λέει ο Κώστας Παναγόπουλος, καθηγητής πολιτικών επιστημών και πρόεδρος στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών στο Κολλέγιο Κοινωνικών και Ανθρωπιστικών Επιστημών στο Northeastern University.
Μελέτες του υποδεικνύουν ότι η έκκληση στην αλτρουιστική φύση μας –το ενδιαφέρον μας για τους άλλους ανθρώπους και η επιθυμία μας να συνεισφέρουμε προς το μεγαλύτερο καλό της κοινωνίας– θα μπορούσε να οδηγήσει σε πιο ευρεία συμμετοχή.
Πώς η ευγνωμοσύνη επηρεάζει την προσέλευση μας στις εκλογές
Σε μελέτη, ο καθηγητής κ. Παναγόπουλος έστειλε καρτ-ποστάλ σε τυχαίους ψηφοφόρους πριν από τις εκλογές στη Νέα Υόρκη και πριν από τις εκλογές για κυβερνήτη στο Νιου Τζέρσεϊ. Οι καρτ ποστάλ περιείχαν είτε ένα μήνυμα που ενθάρρυνε τους ψηφοφόρους να ψηφίσουν είτε ένα μήνυμα που τους ευχαριστούσε που ψήφισαν σε πρόσφατες εκλογές. Στη συνέχεια, συνέκρινε τα ποσοστά ψήφου σε αυτές τις δύο ομάδες με μια ομάδα που δεν έλαβε καμία κάρτα.
Τα ευρήματά του έδειξαν ότι οι ψηφοφόροι που έλαβαν την κάρτα ευγνωμοσύνης ψήφισαν περισσότερες φορές από εκείνους που δεν έλαβαν κάτι. Όσοι λάμβαναν υπενθυμίσεις ήταν κάπου στη μέση, ψήφιζαν ελαφρώς πιο συχνά από την ομάδα που δεν έλαβε κάτι.
Τα συμπεράσματα
«Το να κάνεις τους ανθρώπους να αισθάνονται καλά ενισχύοντας την αντίληψη ότι η κοινωνία είναι ευγνώμων για τη συμμετοχή τους στην πολιτική διαδικασία, υπενθυμίζει στους ανθρώπους ότι έχουν έναν ρόλο να παίξουν και ενισχύει την προθυμία τους να ανταποκρίνονται», λέει ο κ. Παναγόπουλος.
Αν και η αύξηση μπορεί να φαίνεται ασήμαντη, λέει ο κ. Παναγόπουλος, οι εκλογές κερδίζονται και χάνονται εντός αυτού του περιθωρίου. Ακόμη και το να πηγαίνεις από πόρτα σε πόρτα – μια τυπική στρατηγική για την αύξηση της προσέλευσης των ψηφοφόρων – σπάνια αυξάνει αυξάνει τη συμμετοχή, καθιστώντας μια κάρτα ευγνωμοσύνης μια καλή επένδυση.
«Το γεγονός ότι μπορείς να πετύχεις σχεδόν το ένα τρίτο από αυτό με μία μόνο αποστολή καρτ ποστάλ είναι αρκετά τεράστιο – είναι περίπου πέντε φορές το αποτέλεσμα ενός γενικού καρτ ποστάλ που υπενθυμίζει σε κάποιον να ψηφίσει», λέει. «Έτσι, η έκφραση ευγνωμοσύνης είναι ένας πολύ ισχυρός τρόπος για να αυξηθεί η προσέλευση των ψηφοφόρων».
Ωστόσο, ακόμη και με αυτά τα αποτελέσματα, ο καθηγητής ήθελε να βεβαιωθεί ότι οι καρτ ποστάλ υπονοούσαν ότι κάποιος έδινε προσοχή στην εκλογική συμπεριφορά των ανθρώπων.
Έτσι, σε ένα άλλο πείραμα, έστειλε καρτ-ποστάλ ευχαριστώντας τους ανθρώπους για την συμμετοχή τους, γενικά —χωρίς αναφορά σε προηγούμενες ψηφοφορίες— ενώ άλλοι έλαβαν ευχαριστίες για την ψήφο ή κάρτες υπενθύμισης.
Στις προκριματικές εκλογές στη Γεωργία που ακολούθησαν, ο Παναγόπουλος διαπίστωσε ότι οι άνθρωποι που έλαβαν τη γενική ευχαριστήρια κάρτα είχαν περισσότερες πιθανότητες να ψηφίσουν σε σύγκριση με αυτούς που έλαβαν ευχαριστίες ειδικά για την ψήφο τους και πολύ περισσότερο από εκείνους που έλαβαν απλές υπενθυμίσεις. Για τον Παναγόπουλο, αυτό επιβεβαιώνει την ιδέα ότι η ευγνωμοσύνη ήταν το κλειδί.
Άλλα συναισθήματα που επηρεάζουν την προσέλευση των ψηφοφόρων
Οι ενοχές, η ντροπή και η κοινωνική πίεση μπορούν να αυξήσουν την προσέλευση, σύμφωνα με μελέτες. Μελέτη έδειξε ότι τα άτομα που έλαβαν πληροφορίες σχετικά με τη δική τους εκλογική συμπεριφορά στο παρελθόν φάνηκε να αυξάνουν την προσέλευση τους στις εκλογές. Μια άλλη μελέτη διαπίστωσε ότι οι άνθρωποι θα ψηφίσουν στις εκλογές όταν δουν ότι ψηφίζουν άτομα με τα οποία είναι κοντά και ότι αυτή η συμπεριφορά μπορεί να διαδοθεί μέσω των κοινωνικών δικτύων.
Αυτού του είδους οι μελέτες προστίθενται σε ένα σύνολο ερευνών που δείχνουν ότι οι κοινωνικές μας σχέσεις και τα συναισθήματά μας παίζουν σημαντικό ρόλο στον τρόπο με τον οποίο ψηφίζουμε. Για παράδειγμα, μια μελέτη διαπίστωσε ότι όταν λένε στους ανθρώπους ότι μπορεί να αναγνωριστούν για την ψήφο τους σε μια τοπική εφημερίδα ή να συμπεριληφθούν σε μια τιμητική λίστα ψηφοφόρων—για να προκαλέσουν αισθήματα υπερηφάνειας—αυξάνεται η συμμετοχή τους.
Εναλλακτικά, όταν οι άνθρωποι προειδοποιούνται ότι το όνομά τους θα δημοσιευθεί σε τοπική εφημερίδα επειδή δεν ψήφισαν—για να προκαλέσουν αισθήματα ντροπής—αυτό αυξάνει επίσης τη συμμετοχή τους. Η ντροπή φαίνεται να έχει ακόμη μεγαλύτερο αντίκτυπο από την υπερηφάνεια.
Ωστόσο, το αίσθημα ντροπής μπορεί να έχει μειονεκτήματα που δεν θα είχε το αίσθημα υπερηφάνειας, κάτι που ίσως δικαιολογεί περισσότερα θετικά κίνητρα για ψήφο, ενώ εξακολουθεί να χρησιμοποιεί τακτικές κοινωνικής πίεσης.
«Στόχος μας δεν είναι να παρέχουμε εκστρατείες με τακτικές είτε για να αυξήσουν είτε να μειώσουν τη συμμετοχή τους, αλλά να δείξουμε τι είδους πράγματα θα μπορούσαν να παρακινήσουν τους ανθρώπους να εμπλακούν στην πολιτική διαδικασία», λέει ο καθηγητής κ Παναγόπουλος και καταλήγει: «Η δημοκρατία λειτουργεί καλύτερα όταν συμμετέχουν περισσότεροι πολίτες».
Με πληροφορίες από το Greater Good Science Center studies the psychology, sociology and neuroscience