Μπορεί η έλλειψη του «σ’ αγαπώ» στην παιδική ηλικία να εκδηλώνεται στον χαρακτήρα σας σήμερα; Πώς μπορείτε να ενισχύσετε την αυτοπεποίθησή σας, να βρείτε τον αληθινό σας εαυτό και να δημιουργήσετε ουσιαστικές σχέσεις.
«Σ’ αγαπώ». Είναι έξι χαρακτήρες, δύο λέξεις. Δεν φαίνεται πολύ, αλλά μπορεί να επηρεάσει βαθύτατα ανθρώπους όλων των ηλικιών και ειδικά τα παιδιά. «Το “σ’ αγαπώ” βοηθά τα παιδιά να νιώθουν ασφάλεια και ότι είναι σημαντικά», λέει η Dr. Dakari Quimby, Ph.D., κλινική ψυχολόγος στο HelpGuide Handbook, σύμφωνα με το Parade.
«Βοηθά να δημιουργηθεί ένα ασφαλές στυλ προσκόλλησης που στη συνέχεια λειτουργεί ως πρότυπο για μελλοντικές σχέσεις. Ενισχύει την αυτοπεποίθησή τους και την ανθεκτικότητά τους. Όταν τα παιδιά γνωρίζουν ότι αγαπιούνται χωρίς όρους, είναι πιο έτοιμα να αντιμετωπίσουν προκλήσεις και να δημιουργήσουν θετικές σχέσεις».
Οι 5 φράσεις που δεν πρέπει να λέτε στα παιδιά σας, σύμφωνα με παιδοψυχολόγο
Ωστόσο, οι ψυχολόγοι εξηγούν ότι όσοι δεν ακούσατε ποτέ «σ’ αγαπώ» ως παιδιά, μπορεί να αναπτύξετε αυτά τα 13 χαρακτηριστικά στην ενήλικη ζωή σας. Μοιράζονται επίσης και 5 συμβουλές για το πώς να επουλώσετε το συναισθηματικό «κενό».
13 χαρακτηριστικά ενηλίκων που μεγάλωσαν χωρίς το «σ’ αγαπώ»
- Έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση
- Νιώθουν τη συνεχή ανάγκη για επιβεβαίωση
- Έχουν την τάση να ευχαριστούν συνέχεια τους άλλους
- Δεν έχουν αυτογνωσία
- Είναι τελειομανείς
- Δεν έχουν όρια
- Φοβούνται την απόρριψη
- Φοβούνται την εγκατάλειψη
- Δεν ρυθμίζουν εύκολα τα συναισθήματά τους
- Είναι συναισθηματικά αποστασιοποιημένοι
- Εμπιστεύονται δύσκολα και δεν εκφράζουν εύκολα την αγάπη τους
- Δεν αντιλαμβάνονται εύκολα πότε μία σχέση είναι υγιής ή όχι
- Έχουν άγχος και κατάθλιψη
Γιατί μπορεί να μην ακούσατε ποτέ «σ’ αγαπώ»
Το να κατανοείτε το «γιατί» μπορεί να σας βοηθήσει να θεραπευτείτε. Κάθε περίπτωση είναι διαφορετική, αλλά οι πολιτισμικοί κανόνες και οι οικογενειακές συνήθειες είναι συχνοί λόγοι που οι γονείς ή άλλοι κηδεμόνες μπορεί να παραλείψουν να σας πουν το «σ’ αγαπώ».
«Ορισμένοι πολιτισμοί ή οικογένειες δεν εκφράζουν ανοιχτά τα συναισθήματά τους», εξηγεί η Dr. Quimby. «Αν δεν το έχετε συνηθίσει, το να πείτε “σ’ αγαπώ” μπορεί να σας φανεί αμήχανο. Οι προσωπικές εμπειρίες παίζουν επίσης ρόλο. Αν δεν ακούγατε συχνά “σ’ αγαπώ” ως παιδιά, ίσως να μην συνηθίσατε να εκφράζετε τα συναισθήματά σας με αυτόν τον τρόπο».
Η Dr. Quimby προσθέτει ότι το να πείτε «σ’ αγαπώ» μπορεί να σας κάνει ευάλωτους, καθώς σας εκθέτει σε πιθανό συναισθηματικό πόνο. «Αυτό μπορεί να είναι τρομακτικό, ειδικά αν έχετε πληγωθεί στο παρελθόν», εξηγεί. Η ειρωνεία είναι πως το να γίνετε ευάλωτοι μπορεί να φαίνεται ακόμα πιο δύσκολο όταν αγαπάτε κάποιον πολύ, όπως συμβαίνει συχνά στη σχέση γονέα-παιδιού.
«Ως γονιός, υπάρχουν στιγμές που μπορεί να νιώσετε συντριπτική αγάπη για τα παιδιά σας, και αυτό μπορεί να είναι σχεδόν αποπροσανατολιστικό», λέει η Dr. Gayle MacBride, Ph.D., LP, ψυχολόγος στο Veritas Psychology Partners. «Υπάρχει αυτό το φαινόμενο, όταν είστε γονιός, ότι αμέσως μετά από μια στιγμή ευαλωτότητας, συνειδητοποιείτε έντονα ότι δεν πρέπει να θεωρείτε δεδομένους αυτούς τους μικρούς ανθρώπους στη ζωή σας. Αυτό το συναίσθημα μπορεί να είναι αρκετά τρομακτικό».
Αν είστε επιρρεπείς στο άγχος ή σε άλλα ζητήματα ψυχικής υγείας, μπορεί να έχετε την τάση να αποφεύγετε να μοιράζεστε τα συναισθήματά σας, εξηγεί η Dr. MacBride. Ωστόσο, σας προτρέπει να κάνετε το αντίθετο.
«Σας προτείνω να “αφεθείτε” και να στρέψετε την προσοχή σας στην ευγνωμοσύνη για το παιδί σας και για τη στιγμή αυτή», συμβουλεύει. «Αγκαλιάστε τη στιγμή και μοιραστείτε την αγάπη που νιώθετε. Πείτε το».
Τα 13 χαρακτηριστικά όσων δεν άκουσαν το «σ’ αγαπώ» στην παιδική τους ηλικία
1. Έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση
Το να ακούτε «σ’ αγαπώ» από μικρή ηλικία θέτει τα θεμέλια για την αυτοεκτίμησή σας. Το να μην το ακούτε μπορεί να σας κάνει να συγκρίνεστε με άλλους. «Τα παιδιά συχνά αντιλαμβάνονται ότι άλλοι γύρω τους ακούνε ότι είναι αγαπητά και μπορεί να μένουν να αναρωτιούνται: “Γιατί δεν είμαι αγαπητός; Τι μου συμβαίνει; Εγώ είμαι το πρόβλημα;”», λέει η Dr. MacBride.
2. Νιώθουν τη συνεχή ανάγκη για επιβεβαίωση
Μπορεί να νιώθετε ανασφάλεια για τον εαυτό σας και τις σχέσεις σας, επειδή δεν αισθάνεστε ότι σας εκτιμούν, εξηγεί η Dr. Brandy Smith, Ph.D., ψυχολόγος στο Thriveworks. «Αυτό μπορεί να εκδηλωθεί με την αναζήτηση επιβεβαίωσης από άλλους, μέσω ερωτήσεων που σχετίζονται με την αξία και τη σημασία σας για αυτούς», εξηγεί.
«Παρόλο που όλοι επωφελούμαστε από την επιβεβαίωση, το επίπεδο ανασφάλειας μπορεί να εκδηλωθεί με φαινομενικά ασταμάτητες ερωτήσεις για επιβεβαίωση και με την αίσθηση από τον άνθρωπο που προσφέρει αυτή την επιβεβαίωση ότι τίποτα δεν είναι αρκετό για να σας κάνει να νιώσετε ασφάλεια».
3. Έχουν την τάση να ευχαριστούν συνέχεια τους άλλους
Το να μην αισθάνεστε αγαπητοί ως παιδιά μπορεί να σας οδηγήσει στο να προσπαθείτε να αποδείξετε την αξία σας ως ενήλικες, μέσω συμπεριφορών που στοχεύουν να ευχαριστούν τους άλλους. «Η ιδέα είναι ότι “αν καταφέρω να είμαι αρκετά ευχάριστος, τότε θα λάβω την αγάπη που ήθελα”», εξηγεί η Dr. Smith.
«Αυτή η έννοια συνδέεται με τον εσωτερικό έλεγχο, καθώς μερικές φορές είναι πιο εύκολο για εμάς να πιστεύουμε ότι έχουμε τον έλεγχο του να κάνουμε κάτι να συμβεί, παρά την πραγματικότητα, η οποία είναι ότι δεν μπορούμε να ελέγξουμε πλήρως τίποτα».
4. Δεν έχουν αυτογνωσία
Όλη αυτή η προσπάθεια να ευχαριστείτε τους άλλους μπορεί να σας κάνει να γίνετε «χαμαιλέοντες». Το πρόβλημα είναι ότι ούτε εσείς ούτε οι άλλοι ξέρουν ποιοι πραγματικά είστε. Η ανασφάλεια που προέρχεται από την παιδική ηλικία ευθύνεται και για αυτό.
«Όταν μεγαλώνετε με έναν συναισθηματικά απών γονέα, δεν έχετε μια ασφαλή βάση από την οποία να εξερευνήσετε και να κατανοήσετε τον κόσμο», λέει η Dr. Brittany McGeehan, Ph.D., αδειοδοτημένη ψυχολόγος. «Όταν συμβαίνει αυτό, δεν έχετε την ευκαιρία να εξερευνήσετε τον κόσμο. Έτσι κατασκευάζεται η αυτογνωσία καθώς μεγαλώνουμε».
5. Είναι τελειομανείς
Οι ρίζες της τελειομανίας μπορούν να φυτευτούν κατά την παιδική ηλικία όταν η αγάπη δεν εκφράζεται. «Σε μια προσπάθεια να κερδίσουν την αγάπη που δεν τους δόθηκε ελεύθερα στην παιδική ηλικία, κάποιοι μπορεί να προσπαθούν να είναι τέλειοι σε όλα όσα κάνουν, πιστεύοντας ότι χρειάζεται να κερδίσουν την αγάπη και την αποδοχή μέσω των επιτευγμάτων τους», λέει η Dr. Quimby.
6. Δεν έχουν όρια
Η έλλειψη ορίων είναι ένας τρόπος με τον οποίο μπορεί να εκδηλωθούν η χαμηλή αυτοεκτίμηση, η προσπάθεια να ευχαριστείτε τους άλλους και η τελειομανία. «Αν δεν πιστεύετε ότι αξίζετε την αγάπη επειδή δεν το ακούσατε ποτέ ως παιδιά, μπορεί να δυσκολεύεστε συνεχώς να θέσετε υγιή όρια», λέει η Dr. McGeehan.
«Μπορεί να αναλαμβάνετε πάρα πολλές υποχρεώσεις, επειδή πιστεύετε ότι χρειάζεται να κάνετε ό,τι σας ζητείται για να είστε αγαπητοί». Η Dr. McGeehan προσθέτει ότι η υπερβολική ανάληψη υποχρεώσεων μπορεί να οδηγήσει σε ασυνέπεια, καθώς τελικά οι άνθρωποι αποφασίζουν να κάνουν αυτό που θέλουν και να πουν «όχι» την τελευταία στιγμή.
7. Φοβούνται την απόρριψη
Η Dr. McGeehan εξηγεί ότι όσοι δεν άκουσαν «Σ’ αγαπώ» ως παιδιά συνήθως αναπτύσσουν την πεποίθηση ότι κάτι πάει στραβά με τους ίδιους. Αυτό μπορεί να σας κάνει διστακτικούς να ρισκάρετε είτε επαγγελματικά είτε στις σχέσεις σας. «Αν δεν έχουμε την ισχυρή πεποίθηση ότι μας αγαπούν, μπορεί να περάσουμε ολόκληρη τη ζωή μας φοβούμενοι ότι κάποιος δεν θα μας συμπαθήσει, γνωστό και ως φόβος απόρριψης», εξηγεί.
8. Φοβούνται την εγκατάλειψη
Η γονική αγάπη μπορεί να φαίνεται εύθραυστη όταν δεν εκδηλώνεται συχνά σε εσάς, και αυτά τα συναισθήματα μπορεί να διογκωθούν στην ενήλικη ζωή σας. «Ένα παιδί μπορεί να πιστεύει ότι αν δεν συμπεριφέρεται με έναν συγκεκριμένο τρόπο, ο κηδεμόνας του δεν θα είναι πλέον εκεί γι’ αυτό», λέει η Dr. McGeehan.
«Αυτό εκδηλώνεται στην ενήλικη ζωή κάποιου με το να ζητά συχνά συγγνώμη, να μην μοιράζεται πάντα ειλικρινά πώς νιώθει, να μην θέτει όρια και να φαίνεται ασυνεπής επειδή αναλαμβάνει υπερβολικά πολλές υποχρεώσεις».
9. Δεν ρυθμίζουν εύκολα τα συναισθήματά τους
Η Dr. MacBride εξηγεί ότι τα παιδιά μαθαίνουν μέσα από την αγάπη και τις ασφαλείς σχέσεις πώς να ρυθμίζουν τα συναισθήματά τους. «Αν δεν είχατε ένα ασφαλές περιβάλλον για να εξασκηθείτε σε αυτό όταν ήσασταν μικροί, μπορεί να σας είναι πολύ δύσκολο να το πετύχετε ως ενήλικες», εξηγεί. Αυτό μπορεί να εκδηλωθεί με λιγότερη υπομονή και περισσότερες εκρήξεις θυμού.
10. Είναι συναισθηματικά αποστασιοποιημένοι
Το να είναι συναισθηματικά αποστασιοποιημένοι είναι επίσης μια συνηθισμένη συμπεριφορά. «Όταν μεγαλώνετε με έναν συναισθηματικά απών γονέα, συνήθως δεν μαθαίνετε πώς να έχετε μια λειτουργική σχέση με τα συναισθήματά σας», εξηγεί η Dr. McGeehan.
«Επιπλέον, επειδή οι γονείς σας δεν ήταν σε θέση να γίνουν ευάλωτοι μαζί σας, είναι εξαιρετικά δύσκολο να μάθετε να γίνεστε ευάλωτοι εσείς οι ίδιοι. Αυτό μπορεί να εμφανιστεί με τη μορφή του να μεταπηδάτε γρήγορα από σχέση σε σχέση, να δυσκολεύεστε να διατηρήσετε φιλίες». Η Dr. McGeehan σημειώνει ότι, σε πιο σοβαρές περιπτώσεις, αυτό μπορεί να οδηγήσει σε απομόνωση.
7 σημάδια ότι μεγαλώσατε με ένα ναρκισσιστή γονέα σύμφωνα με τους ψυχολόγους
11. Εμπιστεύονται δύσκολα και δεν εκφράζουν εύκολα την αγάπη τους
Οι σχέσεις που έχετε με τους ενήλικες κηδεμόνες σας στην παιδική ηλικία είναι οι πρώτες που δημιουργείτε. Αν αυτές οι σχέσεις ήταν κακές, μπορεί να γίνετε δύσπιστοι ως προς το αν είναι δυνατό να αναπτύξετε πραγματική στοργή για άλλους.
«Όσοι δεν τους λένε ότι είναι αγαπητοί, μπορεί να δυσκολεύονται να εμπιστευτούν ή να πιστέψουν άλλους όταν τους εκφράζουν την αγάπη τους», λέει η Dr. MacBride. «Μπορεί ακόμη και να βλέπουν την έκφραση της αγάπης ως σημάδι αδυναμίας ή μη ειλικρίνειας».
12. Δεν αντιλαμβάνονται εύκολα πότε μία σχέση είναι υγιής ή όχι
Αν και μπορεί να διατηρείτε αποστασιοποιημένες σχέσεις ως ενήλικες, μπορεί επίσης να πέσετε στην παγίδα να βιαστείτε να μπείτε σε αυτές – ακόμα κι αν είναι τοξικές. Η Dr. Smith εξηγεί ότι το «σ’ αγαπώ» είναι μέρος μιας φυσιολογικής, υγιούς σχέσης παιδιού-κηδεμόνα. Όσοι δεν ακούνε αυτές τις λέξεις στερούνται αυτήν τη βασική, θεμελιώδη εμπειρία.
«Τείνουμε να αναπαράγουμε τις δυναμικές που ζήσαμε σε όλη τη ζωή μας, εκτός κι αν κάτι μας παρακινήσει να αλλάξουμε», εξηγεί. «Χωρίς την παρακίνηση να αναζητήσετε κάτι διαφορετικό, αυτό μπορεί να σημαίνει ότι περιμένετε και αποδέχεστε σχέσεις που δεν είναι απόλυτα υγιείς όσον αφορά την έκφραση συναισθημάτων, το βάθος στις διαπροσωπικές σχέσεις και τις ασφαλείς δεσμεύσεις».
13. Έχουν άγχος και κατάθλιψη
Οι άνθρωποι που μεγάλωσαν νιώθοντας ότι δεν τους αγαπούσαν είναι πιο επιρρεπείς σε προβλήματα ψυχικής υγείας ως ενήλικες. «Η ψυχική υγεία επηρεάζεται όταν κάποιος θεωρεί ότι δεν ήταν “αρκετός” με κάποιο τρόπο», λέει η Dr. Smith.
«Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει συναισθήματα απογοήτευσης μαζί με την απορία αν άλλοι νοιάζονται πραγματικά, κάτι που μεταφράζεται σε χαμηλή διάθεση – κατάθλιψη – και άγχος για το τι μπορεί να συμβεί στις σχέσεις».
5 Συμβουλές για να «κλείσετε» το ψυχολογικό κενό
1. Καταλάβετε ότι δεν φταίτε εσείς
Ίσως έχετε περάσει μια ζωή επαναλαμβάνοντας στο μυαλό σας την αφήγηση ότι εσείς είστε το πρόβλημα. Όμως, δεν είστε ο «κακός» σε αυτήν την ιστορία. «Να ξέρετε ότι δεν είχε να κάνει με εσάς αλλά με τον ενήλικα που δυσκολεύτηκε να πει αυτές τις λέξεις», λέει η Dr. Smith. «Δεν πρόκειται για απόδοση ευθυνών. Πρόκειται για την απόδοση της ευθύνης εκεί που ανήκει».
2. Αγαπήστε τον εαυτό σας
Μπορεί να ακούγεται κλισέ, αλλά είναι αλήθεια: πρέπει πρώτα να αγαπήσετε εσάς τους ίδιους. «Αν και δεν είμαι σίγουρη ότι ήταν η πρώτη που επινόησε τη φράση, η Sonya Renee Taylor την έκανε γνωστή στο βιβλίο της “The Body is Not an Apology”», λέει η Dr. MacBride. «Η ιδέα της “ριζοσπαστικής αυτοαγάπης” σημαίνει ότι αγαπάτε τον εαυτό σας χωρίς όρους».
Αν και ίσως λαχταρούσατε αυτή την αγάπη από γονείς ή κηδεμόνες, η Dr. MacBride εξηγεί ότι το να μάθετε να δίνετε αυτή την αγάπη στον εαυτό σας μπορεί να αποτελέσει τη βάση για να θεραπευτείτε. Αυτή η διαδικασία περιλαμβάνει συχνά το να αμφισβητήσετε τις αρνητικές σας πεποιθήσεις και να τις αντικαταστήσετε με πιο συμπονετικές και ακριβείς.
3. Μάθετε ποιοι είστε πραγματικά
Η αναζήτηση του εαυτού σας είναι ένα σημαντικό βήμα, σύμφωνα με τη Dr. McGeehan. «Οι πελάτες μου συνήθως έρχονται σε μένα έχοντας καταφέρει μεγάλες επιτυχίες για να αντισταθμίσουν την έλλειψη του “σ’ αγαπώ”, αλλά κάτω από αυτή τη στρατηγική αντιμετώπισης, δεν γνωρίζουν πραγματικά ποιοι είναι», εξηγεί.
Το να ανακαλύψετε τις διάφορες πτυχές του εαυτού σας μπορεί να σας βοηθήσει να συνδεθείτε με τα αληθινά σας ενδιαφέροντα και αξίες. Αυτό σας επιτρέπει να σταματήσετε να προσπαθείτε να ευχαριστείτε τους άλλους, να θέσετε υγιή όρια, να μάθετε να λέτε «όχι» από την πρώτη φορά και να είστε ο αυθεντικός σας εαυτός για τους ανθρώπους και τις δραστηριότητες που πραγματικά σας ενδιαφέρουν.
4. Δημιουργήστε υγιείς σχέσεις
Καθώς προχωράτε στην επούλωση του ψυχολογικού σας «κενού», θα αρχίσετε να βιώνετε αληθινά την αγάπη που δεν λάβατε ως παιδιά, λέει η Dr. McGeehan. Αυτή η διαδικασία απαιτεί χρόνο, αλλά αξίζει τον κόπο.
«Το να έχετε υποστηρικτικές σχέσεις γύρω σας, που κατανοούν τι περνάτε, είναι κρίσιμο για αυτή τη διαδικασία», εξηγεί. «Αυτοί οι άνθρωποι θα μπορούν να επικυρώνουν τις εμπειρίες σας, να είναι παρόντες καθώς εξασκείτε το να γίνεστε ευάλωτοι και να σας στηρίζουν καθώς ανακαλύπτετε νέες πτυχές της ταυτότητάς σας».
5. Ζητήστε βοήθεια
Η παιδική σας ηλικία μπορεί να ήταν μοναχική, αλλά η ενήλικη ζωή σας δεν χρειάζεται να είναι—στην πραγματικότητα, είναι συχνά χρήσιμο να ξεκινήσετε το ταξίδι σας με την υποστήριξη ενός σύμβουλου ψυχικής υγείας.
8 παιδικές εμπειρίες που εξηγούν το γιατί δεν έχετε αυτοπεποίθηση
«Η ψυχοθεραπεία μπορεί να παρέχει έναν ασφαλή χώρο για να εξερευνήσετε άλυτα συναισθήματα και να μάθετε υγιείς τρόπους για να εκφράζετε και να αποδέχεστε αγάπη», λέει η Dr. Quimby. «Η γνωστική-συμπεριφορική θεραπεία και άλλες μορφές μπορούν να βοηθήσουν στην αναδόμηση αρνητικών πεποιθήσεων για τον εαυτό σας και τις σχέσεις σας».
Πηγές: Parade, ResearchGate, NIH