Επιλέγοντας τις σωστές λέξεις και φράσεις στην επαφή μας με τα παιδιά, ενισχύουμε τον μεταξύ μας δεσμό και τα βοηθάμε να γίνουν στοχαστικοί και ευγενικοί ενήλικες.
“Φάε”, “διάβασε”, “κοιμήσου”, “άσε το κινητό”, “τι βαθμό πήρες;”. Ποιες είναι, αλήθεια, οι πιο κοινές φράσεις που χρησιμοποιείτε στην επικοινωνία σας με τα παιδιά σας; Πόσο συχνά τους λέτε “σ’ αγαπώ”, “σε καταλαβαίνω”, “συγγνώμη”;
“Οι γονείς, ακόμη και όταν τα παιδιά είναι πολύ μικρά, αρχίζουν να διαμορφώνουν τα κίνητρα του παιδιού, τη στάση των παιδιών απέναντι στον εαυτό τους και τη στάση τους απέναντι στον κόσμο”, εξηγεί η Carol Dweck, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ. Αυτές είναι 6 λέξεις και φράσεις που χτίζουν ισχυρό δεσμό μεταξύ γονιών και παιδιών:
1. «Δεν ξέρω αλλά…»
Καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν αρχίζουν να μας βομβαρδίζουν με άπειρες απορίες. Και εμείς νιώθουμε υποχρεωμένοι να φανούμε στα μάτια τους οι φωτεινοί παντογνώστες. Όμως, όσο ενημερωμένοι και μορφωμένοι κι αν είμαστε, είναι πρακτικά αδύνατον να γνωρίζουμε τα πάντα.
Όταν δεν ξέρουμε την απάντηση σε κάτι που ρωτά το παιδί μας, δεν είναι κακό να πούμε «Δεν ξέρω». Αρκεί αυτό να συνοδεύεται από την προσπάθειά μας να μάθουμε. Λέγοντας «Δεν ξέρω, αλλά δώσε μου λίγο χρόνο να το ψάξω και θα σου πω», ουσιαστικά μιλάτε στο παιδί για την αξία της έρευνας, της μάθησης και της περιέργειας.
2.”Σε παρακαλώ”
Ορισμένοι γονείς θεωρούν υπερβολή και περιττή ευγένεια το να πουν στα παιδιά τους «σε παρακαλώ» όταν τους ζητάνε κάτι.
Εάν θέλουμε, μέσα στο κοινωνικό πλαίσιο, τα παιδιά μας να είναι ευγενικά, πρέπει πρώτα να μιλάμε και να φερόμαστε εμείς με ευγένεια. Κι όμως, δεν είναι μόνο θέμα καλών τρόπων.
Το «σε παρακαλώ» ουσιαστικά υποδηλώνει ένα αίτημα και αναγνωρίζει ότι το άτομο που λαμβάνει το αίτημα έχει ελεύθερη βούληση να το απορρίψει.
Παράλληλα, λέγοντας «παρακαλώ» στα παιδιά μας αυξάνεται ο σεβασμός που νιώθουν για εμάς, καθώς και τα ίδια λαμβάνουν σεβασμό.
3.”Σε ευχαριστώ”
Όσους λόγους έχετε να λέτε στα παιδιά σας «παρακαλώ», άλλοι τόσοι υπάρχουν για να τους λέτε «ευχαριστώ». Πρόκειται για μία λέξη- εργαλείο θετικής ενίσχυσης, με μεγάλη δυναμική που συνδέεται με τον σεβασμό.
Δοκιμάστε να πείτε στο παιδί σας “σε ευχαριστώ” σε κάποια ανύποπτη στιγμή, χωρίς να είναι εμφανής και ξεκάθαρος ο λόγος. Ένα απροσδόκητο «σε ευχαριστώ που περνάμε χρόνο μαζί», για παράδειγμα, θα μετρήσει περισσότερο για το παιδί από ό,τι ένας αναμενόμενος έπαινος ή μια επιβράβευση, π.χ. για τις επιδόσεις του στον αθλητισμό, ή τους σχολικούς βαθμούς του.
4.”Συγγνώμη”
Όλοι θέλουμε τα παιδιά μας να μάθουν να αναγνωρίζουν τα λάθη τους, να βλέπουν καθαρά το πρόβλημα όταν προκύπτει ή τον πόνο που προκλήθηκε από το λάθος τους.
Για να τους το μάθουμε αυτό, πρέπει ως γονείς να αναγνωρίζουμε τα δικά μας λάθη και να παραδεχόμαστε ότι όχι, δεν είμαστε τέλειοι.
Λέγοντας, λοιπόν, «συγγνώμη» για κάτι που συνέβη, δείχνουμε στο παιδί μας ότι αναγνωρίζουμε τον συναισθηματικό ή και σωματικό πόνο που έχουμε προκαλέσει, και ότι υπολογίζουμε την οπτική γωνία του άλλου. Με τα «συγγνώμη» μας αυξάνουμε τις πιθανότητες να μεγαλώσουμε παιδιά με ενσυναίσθηση.
5.”Σ’ αγαπώ”
Το θεωρείτε αυτονόητο ότι αγαπάτε τα παιδιά σας, και ίσως τους το λέτε κάθε μέρα. Κι όμως, υπάρχουν ορισμένοι γονείς που αργούν να εκδηλώσουν την αγάπη τους και χρησιμοποιούν σπάνια την πολύτιμη αυτή φράση. Αυτό μπορεί να συμβεί σε έναν πατέρα ή μια μητέρα που θεωρεί ότι τα συναισθήματα είναι καλύτερα να τα κρατάμε μέσα μας, και ότι οι πράξεις μιλούν πιο δυνατά από τα λόγια.
Δεν είναι αλήθεια. Μπορεί η έμπρακτη εκδήλωση της αγάπης μας να είναι σημαντική, τα παιδιά όμως έχουν ανάγκη να ακούσουν από το στόμα μας το «σ’ αγαπώ».
Πείτε “σ’ αγαπώ” μόλις ξυπνάνε το πρωί, όταν φεύγουν για το σχολείο, όταν τρώτε παγωτό, όταν κλαίνε, όταν ξεκαρδίζονται στα γέλια. Πείτε το μία, δύο ή άπειρες φορές μέσα στην ημέρα, δεν υπάρχει υπερβολική χρήση στην πιο τρυφερή φράση του κόσμου.
6.”Σε καταλαβαίνω”
Κάποιες φορές τα παιδιά θυμώνουν ή φωνάζουν γιατί αυτός είναι ο τρόπος τους να τραβήξουν το ενδιαφέρον μας, και να ακουστούν. Πείτε «σε καταλαβαίνω» πριν καν η κατάσταση φτάσει οριακά.
Μην μείνετε όμως σε αυτό. Συμπληρώστε τη φράση αναγνωρίζοντας τα συναισθήματά τους. Για παράδειγμα, πείτε, «Καταλαβαίνω ότι είσαι λυπημένος γιατί έχασες το παιχνίδι σου» ή «Καταλαβαίνω ότι νιώθεις απογοητευμένη γιατί θέλεις να δεις ακόμα λίγη τηλεόραση».
Το «σε καταλαβαίνω» είναι ακόμα ένας υπέροχος τρόπος να βοηθήσετε το παιδί να κατανοήσει την ενσυναίσθηση.
Ακόμη κι αν χρησιμοποιούμε συχνά τις σωστά επιλεγμένες λέξεις όταν απευθυνόμαστε στα παιδιά μας, τίποτα θετικό δεν θα προκύψει εάν δεν εννοούμε όσα λέμε. Οι λέξεις μας έχουν δύναμη όταν πηγάζουν από ένα αυθεντικό και ειλικρινές συναίσθημα. Γιατί, τα παιδιά μπορεί να μην τα ξέρουν όλα, νιώθουν όμως και συναισθάνονται τα πάντα.