Εάν υποπτεύεστε ότι το παιδί σας τραυλίζει, απαιτείται πρώιμη παρέμβαση από ειδικό λογοθεραπευτή. O Νίκος Ντούσιας, λογοθεραπευτής, εξηγεί τι πρέπει να κάνετε εάν το παιδί σας τραυλίζει.
Το τραύλισμα συνήθως εμφανίζεται στις ηλικίες μεταξύ 2 και 6 ετών. Μπορεί να διαρκέσει για λίγες εβδομάδες ή μερικούς μήνες ή ακόμη περισσότερο. Έρευνες έχουν δείξει ότι τα αγόρια έχουν τρεις φορές περισσότερες πιθανότητες να παρουσιάσουν τραυλισμό ενώ υπολογίζεται ότι το 1% των ενηλίκων τραυλίζουν.
Που οφείλεται ο τραυλισμός;
Αν και δεν έχουν εξακριβωθεί τα ακριβή αίτια υπάρχουν θεωρίες ότι μπορεί να προκαλείται από πιέσεις από το σπίτι ή το σχολείο, από βιολογικούς παράγοντες, οικογενειακό ιστορικό και λανθασμένη εκμάθηση. Ωστόσο νέα έρευνα κατέδειξε ότι o τραυλισμός είναι θέμα γονιδίων.
Γενετιστές ανακάλυψαν ότι η δεκτικότητα στον τραυλισμό μπορεί να κληρονομείται και είναι πιο πιθανό να εμφανιστεί στα αγόρια. Περαιτέρω υποστήριξη για την κληρονομικότητα προέρχεται από μελέτες διδύμων οι οποίες έχουν δείξει υψηλότερη συνταύτιση για τραυλισμό ανάμεσα και στα δύο μέλη μονογενών διδύμων σε σχέση με τους ετεροζυγώτες δίδυμους.
Η συγγενής εγκεφαλική βλάβη θεωρείται επίσης ύποπτη ως παράγοντας προδιάθεσης σε μερικές περιπτώσεις. Παρόλα αυτά για έναν μεγάλο αριθμό παιδιών που τραυλίζουν δεν υπάρχει ούτε οικογενειακό ιστορικό αυτής της διαταραχής ούτε σαφή στοιχεία για εγκεφαλική βλάβη.
Τραυλισμός και οι 2 τύποι του
Τα κύρια είδη τραυλίσματος είναι η επανάληψη των πρώτων ήχων μιας λέξης, η επανάληψη της πρώτης συλλαβής μιας λέξης, η επανάληψη ολόκληρης της λέξης στην αρχή μιας πρότασης (ή ακόμα και στη μέση της). Λιγότερο συχνά ένα παιδί που τραυλίζει ίσως να επαναλαμβάνει μια φράση δυο και τριών λέξεων ή ίσως να επεκτείνει τον αρχικό ήχο μιας λέξης.
1. Ήπιος τραυλισμός
Μπορεί να αρχίσει οποιαδήποτε στιγμή από 18 μηνών ως 7 ετών, αλλά πιο συχνά αρχίζει στα 3 και 5 έτη, όταν η ανάπτυξη της γλώσσας είναι ιδιαίτερα γρήγορη. Σε κάποια παιδιά ο τραυλισμός εμφανίζεται λόγω φυσιολογικού άγχους, όπως η γέννηση ενός αδελφού ή όταν η οικογένεια μετακομίζει σε καινούργιο σπίτι.
Τα παιδιά που παρουσιάζουν ήπιο τραυλισμό ίσως εμφανίζουν τις ίδιες επαναλήψεις ήχων, συλλαβών και λέξεων με τα παιδιά που παρουσιάζουν φυσιολογικές δυσρυθμίες αλλά μπορεί να έχουν συνολικά μεγαλύτερη συχνότητα επαναλήψεων καθώς επίσης και περισσότερες επαναλήψεις κάθε φορά.
Για παράδειγμα, αντί για μία ή δυο επαναλήψεις μιας συλλαβής, ίσως την επαναλαμβάνουν 4 ή 5 φορές όπως στη φράση « Να-να-να-να το πάρω;». Επίσης, περιστασιακά παρατείνουν ήχους όπως στην λέξη « ΜΜΜΜΜΜΜΜΜαμά, είναι η μπάλα μμμμμμμμμμου».
Αυτές οι συμπεριφορές λόγου, προκαλούν στα παιδιά με ήπιο τραυλισμό αντίδραση. Για παράδειγμα, ίσως τρεμοπαίζουν τα βλέφαρα ή κλείνουν τα μάτια, κοιτούν προς το πλάι ή τεντώνουν τα χείλη όταν τραυλίζουν.
Ο ήπιος τραυλισμός εμφανίζεται τακτικά, μόνο σε συγκεκριμένες καταστάσεις αλλά είναι πιο πιθανό να εμφανίζεται σε αυτές τις καταστάσεις καθημερινά.
Ένα τρίτο σημάδι είναι ότι το παιδ δεν ανησυχεί ιδιαίτερα για το πρόβλημα, αλλά είναι πιθανό να νιώσει αμηχανία ή απογοήτευση λόγω αυτού. Τα παιδιά σε αυτό το στάδιο της διαταραχής μπορεί ακόμα και να ρωτήσουν τους γονείς τους γιατί δυσκολεύονται να μιλήσουν.
Οι αντιδράσεις των γονιών στον ήπιο τραυλισμό ποικίλουν. Οι περισσότεροι θα είναι τουλάχιστον ελαφρώς ανήσυχοι σχετικά με αυτό, θα αναρωτηθούν τι πρέπει να κάνουν και αν έχουν προκαλέσει το πρόβλημα οι ίδιοι. Κάποιοι δεν θα το παρατηρήσουν ενώ άλλοι ίσως είναι αρκετά ανήσυχοι αλλά στην αρχή αρνούνται ότι ανησυχούν.
2. Σοβαρός τραυλισμός
Τα παιδιά με σοβαρό τραυλισμό συνήθως δείχνουν σημάδια σωματικής προσπάθειας, αυξημένη σωματική ένταση, κάνουν απόπειρες να κρύψουν τον τραυλισμό τους και αποφεύγουν να μιλήσουν. Παρόλο που ο σοβαρός τραυλισμός είναι πιο συνήθης σε μεγαλύτερα παιδιά, μπορεί να ξεκινήσει οποιαδήποτε στιγμή ανάμεσα στις ηλικίες των 1 1⁄2 και 7 ετών. Σε μερικές περιπτώσεις, εμφανίζεται αφού τα παιδιά έχουν τραυλίσει ήπια για μήνες ή χρόνια. Σε άλλες περιπτώσεις, ο σοβαρός τραυλισμός μπορεί να εμφανιστεί ξαφνικά, χωρίς να έχει προηγηθεί περίοδος ήπιου τραυλισμού.
Ο σοβαρός τραυλισμός χαρακτηρίζεται από δυσρυθμίες στην ομιλία σχεδόν σε κάθε φράση ή πρόταση- συχνά οι στιγμές του τραυλισμού διαρκούν ένα δευτερόλεπτο ή περισσότερο. Η επιμήκυνση ήχων και οι σιωπηλές εμφράξεις της ομιλίας είναι συνηθισμένες.
Το παιδί με σοβαρό τραυλισμό μπορεί, όπως και το παιδί με ήπιο τραυλισμό, να παρουσιάσει συμπεριφορές που σχετίζονται με τη διαταραχή- να τρεμοπαίζει τα βλέφαρα, να κλείνει τα μάτια, να κοιτάζει μακριά ή να έχει σωματική ένταση γύρω από το στόμα και άλλα μέρη του προσώπου.
Επιπλέον, ένα μέρος της έντονης προσπάθειας και της έντασης μπορεί να εκφραστεί με δυνατό τόνο φωνής κατά τη διάρκεια των επαναλήψεων και των επιμηκύνσεων. Το παιδί με σοβαρό τραυλισμό μπορεί επίσης να χρησιμοποιεί επιπλέον ήχους όπως «ε», «α» ή «λοιπόν» για να ξεκινήσει μία λέξη κατά την οποία περιμένει να τραυλίσει.
Ο σοβαρός τραυλισμός είναι πιο πιθανό να επιμείνει ιδιαίτερα σε παιδιά που τραυλίζουν για 18 μήνες ή περισσότερο, παρόλο που ακόμα και μερικά από αυτά τα παιδιά θα αναρρώσουν φυσικά και αβίαστα. Η απογοήτευση και η αμηχανία που σχετίζονται με την πραγματική δυσκολία να μιλήσουν είναι πιθανό να δημιουργήσει φόβο για ομιλία.
Τα παιδιά με σοβαρό τραυλισμό συχνά εμφανίζονται ανήσυχα ή επιφυλακτικά σε καταστάσεις κατά τις οποίες περιμένουν ότι θα τους ζητηθεί να μιλήσουν. Ενώ ο τραυλισμός του παιδιού πιθανόν να εμφανίζεται κάθε μέρα, είναι πιθανόν να είναι πιο έκδηλος κάποιες μέρες σε σχέση με κάποιες άλλες.
Τι να κάνετε
Όποια κι αν είναι η φύση του τραυλίσματος του παιδιού το σίγουρο είναι ότι θα ντρέπεται γι’ αυτό και πιθανότατα να αποφεύγει να μιλάει σε άλλους, εκτός από εσάς. Δείτε τι μπορείτε να κάνετε αν το παιδί σας τραυλίζει:
Δώστε του χρόνο να μιλήσει
Το να ακούτε ένα παιδί που τραυλίζει να μιλάει μπορεί να σας φαίνεται εκνευριστικό ή κουραστικό επειδή γνωρίζετε από πριν τι θέλει να σας πει. Δώστε του όμως χρόνο αφήστε το να εκφραστεί και μη βιάζεστε να συμπληρώσετε ή να μαντέψετε τη λέξη που θέλει να σας πει.
Διατηρείτε βλεμματική επαφή
Όταν το παιδί σας μιλά κοιτάτε το στα μάτια για να νιώθει ότι είναι σημαντικό και δίνετέ του χρόνο και σημασία.
Μην το διορθώνετε
Όταν το παιδί σας μιλάει, δεν υπάρχει κανένα όφελος στο να το προτρέπετε να επαναλάβει σωστά αυτά που είπε χωρίς να τραυλίζει. Το μόνο που καταφέρνετε είναι να εστιάζετε την προσοχή σας στα προηγούμενα λάθη του, κάτι που το κάνει να αισθάνεται ακόμη περισσότερες ενοχές γι’ αυτά.
Μην του κάνετε πολλές ερωτήσεις
Τα παιδιά μιλούν με μεγαλύτερη ελευθερία όταν εκφράζουν τις δικές τους ιδέες απ΄ ό,τι όταν απαντούν στις ερωτήσεις ενός ενήλικα.
Καθησυχάστε το
Θα ανακαλύψετε ότι όταν το παιδί μιλάει πιο γρήγορα το τραύλισμα αυξάνεται. Ηρεμήστε το λοιπόν, ενθαρρύνετέ το να σας μιλά αργά. Μιλάτε επίσης και εσείς αργά μαζί του.
Παρατηρήστε το
Σημειώστε τις φορές που τραυλίζει περισσότερο, και προσπαθήστε να βρείτε κάποια σύνδεση σε αυτές. Ίσως τραυλίζει όταν πηγαίνει σε μία γιορτή ή όταν έχει κάποια εργασία στο σχολείο. Έτσι θα μπορέσετε να το προετοιμάζετε για κάποιο γεγονός.
Μην το κοροιδεύετε
Ένα παιδί που τραυλίζει είναι πιθανό να μην το καταλαβαίνει. Εάν το κοροιδεύετε αυτό μειώνει την αυτοπεποίθησή του, αυξάνει το άγχος του και επομένως τη συχνότητα του τραυλίσματος, ένα τραυλό παιδί συχνά τραυλίζει όταν έχει άγχος.
Επιβάλλεται η βοήθεια του λογοθεραπευτή. Ο λογοθεραπευτής έχει εκπαιδευτεί ειδικά για να βοηθήσει με ειδική αγωγή τα παιδιά με τραύλισμα να ξεπεράσουν το πρόβλημα.
Πηγές
Φούρλας Γ. (2011). Τραυλισμός: το σύγχρονο πλαίσιο Θεώρησης των διαταραχών ροής της ομιλίας.
Κακούρος Ε. & Μανιαδάκη Κ. (2006). Τραυλισμός: Η Φύση και η Αντιμετώπιση του στα Παιδιά και τους Εφήβους (1η έκδοση). Αθήνα: Εκδόσεις Τυπωθήτω
E-book i-Kid