Η μη αλκοολική λιπώδης νόσος του ήπατος ή λίπος στο συκώτι, είναι μια κατάσταση που συχνά συνδέεται με την παχυσαρκία. Επηρεάζει εκατομμύρια ανθρώπους σε όλον τον κόσμο και είναι η πιο κοινή χρόνια ηπατική πάθηση σε παιδιά και εφήβους και δυστυχώς εξελικτική, αν δεν γίνει έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση.
Χαρακτηριστικά είναι η πιο συχνή αιτία ηπατικής ανεπάρκειας και μεταμόσχευσης ήπατος στο Δυτικό κόσμο. Μιλήσαμε με την παιδίατρο Βίκυ Τουλιάτου, για τις πιθανές συνέπειες που έχει η μη αλκοολική λιπώδης νόσος του ήπατος στην υγεία των παιδιών και τους τρόπους πρόληψης.
Τι είναι η λιπώδης νόσος του ήπατος και τι πρέπει να γνωρίζουν οι γονείς για αυτήν;
Η λιπώδης ηπατική νόσος εμφανίζεται όταν μεγάλη ποσότητα (πάρα πολύ) λίπους συσσωρεύεται στο ήπαρ, πυροδοτώντας μια φλεγμονώδη διαδικασία, που τραυματίζει τα ηπατικά κύτταρα. Είναι γενικά ασυμπτωματική, αλλά καθώς εξελίσσεται, η λιπώδης ηπατική νόσος μπορεί να επηρεάσει τις κρίσιμες ηπατικές λειτουργίες.
Με την αύξηση της παιδικής παχυσαρκίας, όλο και περισσότερα παιδιά αναπτύσσουν την ασθένεια. Πολλοί γονείς γνωρίζουν ότι η παχυσαρκία μπορεί να οδηγήσει σε διαβήτη τύπου 2 και άλλες σοβαρές μεταβολικές παθήσεις, αλλά υπάρχει πολύ λιγότερη επίγνωση της σχέσης μεταξύ παχυσαρκίας και ηπατικής νόσου.
Υπάρχουν επίσης ορισμένες γενετικές παθήσεις που μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο, με ή χωρίς παχυσαρκία, ορμονικές διαταραχές, ενώ ιδιαίτερα επιβαρυντικό ρόλο παίζει και η αντίσταση στην ινσουλίνη.
Στα μικρά παιδιά, η παρουσία λιπώδους διήθησης δε σχετίζεται με την παχυσαρκία, και μπορεί να οφείλεται σε χρόνιες παθήσεις του ήπατος, όπως η νόσος Wilson και κάποια σοβαρά μεταβολικά νοσήματα. Για το λόγο αυτό, χρήζει λεπτομερούς κλινικής και εργαστηριακής διερεύνησης.
Πόσα παιδιά έχουν λιπώδη ηπατική νόσο και ποιες είναι οι επιπτώσεις στην υγεία;
Τη νόσο τη διαγιγνώσκουμε με υπερηχογράφημα του ήπατος, το οποίο αποτελεί την εξέταση πρώτης γραμμής για τον έλεγχο της λιπώδους διήθησης.
Συνυπάρχουν αυξημένες τιμές των ηπατικών ενζύμων (ALT, γ-GT), που αποτελούν δείκτες ηπατικής βλάβης,
Επίσης, η αυξημένη περίμετρος μέσης στην ηλικία των τριών ετών αυξάνει τις πιθανότητες ένα παιδί να παρουσιάσει μη αλκοολική λιπώδη διήθηση νόσου του ήπατος μέχρι την ηλικία των 8 ετών. Χρήσιμος δείκτης στην κλινική εξέταση είναι ο λόγος περιφέρειας μέσης/ύψος, ο οποίος αν είναι < 0,5 σημαίνει ότι έχουμε αυξημένι κίνδυνο της νόσου.
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η βαρύτητα της φλεγμονής και ο βαθμός της ηπατικής ίνωσης είναι δύσκολο να διαγνωστεί χωρίς βιοψία ήπατος. Επομένως οι εκτιμήσεις επιπολασμού είναι ανακριβείς. Οι μελέτες αυτοψίας υποδεικνύουν ότι περίπου 1 στα 10 παιδιά και έφηβους έχουν λιπώδες ήπαρ, με ή χωρίς φλεγμονή.
Στους ενήλικες, η ασθένεια είναι αιτία (λόγος) για μεταμόσχευση ήπατος και, σε ορισμένες περιπτώσεις, εμφανίζεται καρκίνος του ήπατος.
Η κίρρωση – ουλές στο ήπαρ λόγω χρόνιας φλεγμονής – είναι σπάνια στα παιδιά, αλλά είναι μια σοβαρή (ανησυχητική) μακροπρόθεσμη επιπλοκή (συνέπεια) που μπορεί να οδηγήσει σε ηπατική νόσο τελικού σταδίου..
Το συκώτι παράγει αναρίθμητες πρωτεΐνες, διατηρεί τον μεταβολισμό του σώματος και φιλτράρει τις τοξίνες από το αίμα μας. Εάν σταματήσει να λειτουργεί, η μεταμόσχευση ήπατος είναι η μόνη θεραπεία.
Εκτός από την απώλεια βάρους, μπορεί κάτι άλλο να αποτρέψει ή να αναστρέψει τη μη αλκοολική λιπώδη νόσο του ήπατος;
Η διατήρηση ενός υγιούς βάρους με την κατανάλωση λιγότερων επεξεργασμένων τροφίμων, η αποφυγή μεγάλων ποσοτήτων χυμών με φρουκτόζη και η τακτική άσκηση είναι ο κύριος τρόπος για τα παιδιά και τους ενήλικες να αποτρέψουν τη μη αλκοολική λιπώδη νόσο του ήπατος.
Μπορεί επίσης να παίζει ρόλο και η βιταμίνη Ε. Πρόσφατα, βρέθηκε μια συσχέτιση μεταξύ της άλφα τοκοφερόλης και της ALT σε μικρά παιδιά όλων των κατηγοριών βάρους:
Εκείνα με χαμηλότερη διατροφική πρόσληψη άλφα τοκοφερόλης -το καλό είδος βιταμίνης Ε- είχαν υψηλότερα επίπεδα ALT. Αυτό υποδηλώνει ότι η κατανάλωση συνιστώμενων ποσοτήτων βιταμίνης Ε που είναι αντιοξειδωτική, μπορεί να αποτρέψει τη φλεγμονή του ήπατος. Τροφές πλούσιες σε βιταμίνη Ε είναι το σπανάκι, οι ντομάτες, το αβοκάντο, ορισμένα είδη ψαριών και οι ξηροί καρποί και σπόροι.
Η βιταμίνη Ε από τα συμπληρώματα απορροφάται διαφορετικά από το διαιτητικό είδος, επομένως δεν είναι σαφές εάν τα συμπληρώματα θα μπορούσαν να αποτρέψουν τη φλεγμονή του ήπατος.
Τέλος θα πρέπει να σημειωθεί και ο προστατευτικός ρόλος του εμβολιασμού έναντι της ηπατίτιδας Α και Β.
Πρέπει τα παιδιά να ελέγχονται για λιπώδη ηπατική νόσο;
Οι προσπάθειες προσυμπτωματικού ελέγχου είναι περιορισμένες, εν μέρει επειδή δεν υπάρχει άλλη θεραπεία εκτός από την απώλεια βάρους και κάποιο μη επεμβατικό μέσο προσυμπτωματικού ελέγχου. Αρκετοί κλινικοί γιατροί ελέγχουν τα επίπεδα ALT και γ-GT και πραγματοποιούν υπερηχογράφημα ήπατος σε όλα τα παχύσαρκα παιδιά ξεκινώντας από την ηλικία περίπου των 10 ετών. Όμως, χρειαζόμαστε καλύτερους τρόπους για τον έλεγχο, τη διάγνωση και τη θεραπεία του λιπώδους ήπατος ξεκινώντας από την παιδική ηλικία.