Τα τελευταία γεγονότα καθιστούν ακόμα πιο σαφές ότι αν και ο σχολικός εκφοβισμός ή αλλιώς bullying δεν είναι ένα καινούργιο φαινόμενο, τα τελευταία χρόνια το φαινόμενο παρουσιάζει έξαρση. Αυξανόμενες διαστάσεις έχει πάρει και στην Ελλάδα, τόσο στις μεγάλες πόλεις, όσο και στην επαρχία.
Ο σχολικός εκφοβισμός αφορά κυρίως αφορά λεκτικά πειράγματα, απομόνωση, επιθετική συμπεριφορά (λεκτική η σωματική), πειράγματα σεξουαλικού περιεχομένου, διάδοση φημών, ενοχλήσεις μέσω Η/Υ ή κινητού τηλεφώνου. Οι πράξεις αυτές που γίνονται επαναλαμβανόμενα ορίζονται ως bullying.
Οι θύτες και τα θύματα συχνά εμφανίζουν ψυχολογικές διαταραχές. Πιο συγκεκριμένα:
Θύτες: Δεν τους αρέσει το σχολείο, κάνουν συχνές απουσίες, έχουν αυταρχικούς γονείς.
Θύματα: Εμφανίζουν μειωμένη κοινωνικότητα και αναφέρουν δύσκολη επικοινωνία με τους γονείς. Το φαινόμενο αυτό δεν ξεχωρίζει ιδιωτικά ή δημόσια σχολεία.
Σ’ αρκετές περιπτώσεις, οι συμπεριφορές αυτές δεν αντιμετωπίζονται με τον σωστό τρόπο, αγνοούνται, ή και καλύπτονται για διάφορους λόγους. Ένας απ’ αυτούς είναι η ελλιπής εκπαίδευση στο θέμα αυτό των εκπαιδευτικών.
Έρευνες διεθνώς έχουν δείξει ότι 60% των θυτών έχουν μία καταδίκη μέχρι τα 24 τους. Οι καθηγητές παρεμβαίνουν σε ποσοστό 15 – 18%. Οι μαθητές αναφέρουν ότι μόνο 25% των καθηγητών παρεμβαίνουν, ενώ το 71% των καθηγητών θεωρούν ότι παρεμβαίνουν πάντα. Χωρίς την υποστήριξη των καθηγητών, ο σχολικός εκφοβισμός δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί.
Τι προκαλεί ο σχολικός εκφοβισμός στα παιδιά
Ο σχολικός εκφοβισμός επηρεάζει έντονα τα παιδιά, τα οποία νιώθουν άσχημα γι’ αυτό και μπορεί να οδηγηθούν σε:
- Κατάθλιψη,
- φοβική ή αγχώδη διαταραχή,
- απώλεια ενδιαφέροντος για το σχολείο,
- επιθετική συμπεριφορά προς τους άλλους ή τον εαυτό τους.
Σε αρκετές δε περιπτώσεις τα θύματα μπορούν να οδηγηθούν σε: Σχολική αποτυχία, χρήση ουσιών, αλκοόλ, παραβατική ή εγκληματική συμπεριφορά.
Τι θα πρέπει να κάνουν οι γονείς για να αντιμετωπίσουν τον σχολικό εκφοβισμό
Οι γονείς έχουν το πρώτιστο ρόλο στην αντιμετώπιση του σχολικού εκφοβισμού. Θα πρέπει να φροντίσουν ως προς την ανάπτυξη της κοινωνικότητας του παιδιού (όταν έχεις φίλους, έχεις καλύτερη εικόνα για τον εαυτό σου). Κάποιες σύντομες οδηγίες που δίνουμε στους γονείς:
- Ενθαρρύνετε το παιδί σας να έχει ενδιαφέροντα και χόμπι και εκτός του σχολείου. Βοηθήστε το παιδί να βρει τομείς δραστηριότητας ή παρέες όπου νιώθει αποδεκτό και ασφαλές.
- Συνεργαστείτε, προκειμένου να τονώσετε την προσωπικότητά του και τον αυτοσεβασμό του.
- Έχει επίσης τεράστια σημασία να είστε ψύχραιμοι απέναντι στο παιδί σας, προκειμένου να του δημιουργείτε ασφάλεια και εμπιστοσύνη.
Συμβάλλετε, επίσης, στην ανάπτυξη των εξής δεξιοτήτων:
- Αυξήστε την εμπιστοσύνη στον εαυτό τους (να κοιτούν τον άλλο στα μάτια και να μιλάνε δυνατά, όταν χρειάζεται). Διαβεβαιώστε τα ότι αυτή η συμπεριφορά μαθαίνεται.
- Βοηθήστε τα να αναπτύξουν δεξιότητες που αφορούν στην υπεράσπιση του εαυτού τους.
- Δώστε την ευκαιρία στα παιδιά σας να εκφράσουν την προσωπική τους γνώμη και διδάξτε τους και με τη συμπεριφορά σας ως προς το πώς να διαχειριστούν δύσκολες καταστάσεις.
Συζητείτε την ανάπτυξη δεξιοτήτων ως προς τα θέματα φιλίας:
- Συζητείστε μαζί του τι κάνει κάποιον ένα καλό φίλο, για ανακαλύψετε τί νομίζει και το ίδιο το παιδί πάνω στο θέμα αυτό.
- Τονίστε ότι οι φίλοι θα πρέπει να τον σέβονται και να τον εκτιμούν και κανείς δεν έχει το δικαίωμα να του φέρεται άσχημα. Σε περίπτωση που αντιμετωπίζει ένα βίαιο περιστατικό εις βάρος του δώστε του το χρόνο και το χώρο να το μοιραστεί μαζί σας.
- Διδάξτε του τη σημασία της αλληλέγγυας συμπεριφοράς, ώστε το ένα παιδί να υποστηρίζει το άλλο.
- Ρωτήστε το: «πώς θα μπορούσες να βοηθήσεις ένα συμμαθητή σου που του ασκούν bullying; Γιατί τον πειράζεις; Νομίζεις ότι έτσι κάνεις καλή εντύπωση; Αν το νομίζεις αυτό, είσαι λάθος» .
Πως οι εκπαιδευτικοί μπορούν να βοηθήσουν;
Είναι σημαντικό να γίνεται συχνά συζήτηση ανοιχτά μέσα στην τάξη, ή σε εκδηλώσεις που συμμετέχουν τα παιδιά. Η συζήτηση αυτή θα πρέπει να περιλαμβάνει υγιείς τρόπους αντιμετώπισης του θυμού. Θα πρέπει να συζητάτε επίσης συχνά την αξία της συνεργασίας, της φιλίας και της θετικής επικοινωνίας.
- Βάλτε τα παιδιά να περιγράψουν ένα περιστατικό και μιλήστε μ’ όλους τους μαθητές γι’ αυτό.
- Επιβραβεύσετε το παιδί που συμμετείχε στην κουβέντα, ώστε να μην αισθανθεί θιγμένο ή κατώτερο
- Αναδείξτε στο παιδί τη σημασία να έχει επικοινωνία με το δάσκαλο και εξηγήστε τη διαφορά του «μαρτυράω» από το «δηλώνω μια κακόβουλη πράξη», «ζητάω» βοήθεια.
Ο διευθυντής του σχολείου χρειάζεται να εμπλέξει όλους τους εκπαιδευτικούς και να υπάρχουν ξεκάθαροι κανόνες για το τί επιτρέπεται και απαγορεύεται. Είναι επίσης σημαντική η οργάνωση δραστηριοτήτων ομαδικής δουλειάς (ανάπτυξη στενότερων σχέσεων, συμμετοχή και των παιδιών που είναι λιγότερο δημοφιλή). Ασφαλώς κεντρικό ρόλο έχει η συχνή χρήση του δημόσιου επαίνου.
Αν το πρόβλημα επιμένει, μη διστάσετε να μιλήσετε σε ψυχολόγο. Πάρτε τηλέφωνο. Κλείστε ραντεβού. Πηγαίνετε στο ραντεβού. Παραμείνετε στην ψυχοθεραπεία. Δεν είναι ταμπού!