Τα μωρά μπορεί να μην γεννιούνται με την ικανότητα του να μιλούν, αλλά η προετοιμασία τους για να ξεστομίσουν τις πρώτες τους λέξεις ξεκινά πολύ νωρίτερα από ό,τι νομίζουμε. Πριν καν πουν «μαμά» ή «μπαμπά», απορροφούν τη γλώσσα από το περιβάλλον τους—αφουγκράζονται τον ρυθμό, τον τόνο και τα μοτίβα της ομιλίας. Έρευνες δείχνουν ότι το πόσο μιλούν οι γονείς στα μωρά τους, το άγχος που βιώνουν και ακόμη και το αν ένα μωρό γεννήθηκε πρόωρα ή μετά από πλήρη κύηση μπορούν να επηρεάσουν την πρώιμη γλωσσική ανάπτυξη και την επικοινωνία. Κάποια βρέφη ακούνε χιλιάδες λέξεις την ημέρα, ενώ άλλα πολύ λιγότερες, και αυτή η διαφορά μπορεί να επηρεάσει την ανάπτυξη του λεξιλογίου και τις ικανότητες επεξεργασίας της γλώσσας.
Πρόωρος τοκετός: Από ποια προβλήματα υγείας κινδυνεύουν στη μέση ηλικία όσοι γεννήθηκαν πρόωρα
Πότε και πώς ξεκινούν να μιλούν τα μωρά – Ποιο παράγοντες επηρεάζουν την πρώιμη ομιλία
Κάθε γονιός ανυπομονεί να ακούσει την πρώτη λέξη του μωρού του. Είτε είναι «μαμά», «μπαμπά» ή μια απροσδόκητη λέξη όπως «τουτού», αυτό το ορόσημο σηματοδοτεί ένα κρίσιμο στάδιο στην ανάπτυξη της γλώσσας. Αλλά πότε ακριβώς αρχίζουν τα μωρά να μιλούν; Και ποιοι παράγοντες διαμορφώνουν τις πρώτες γλωσσικές τους ικανότητες;
Έρευνες δείχνουν ότι η εκμάθηση της γλώσσας ξεκινά πολύ πριν τα μωρά πουν την πρώτη τους λέξη. Από τους πρώτους ήχους μέχρι τις ολοκληρωμένες προτάσεις, ο τρόπος με τον οποίο οι γονείς μιλούν στα βρέφη παίζει καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση των γλωσσικών τους δεξιοτήτων. Μελέτες δείχνουν ότι τα πάντα—από το πόση ομιλία ακούει ένα μωρό μέχρι τα επίπεδα άγχους των γονέων και ακόμη και το αν γεννήθηκε πρόωρα ή μετά από πλήρη κύηση—μπορούν να επηρεάσουν την ανάπτυξη της γλώσσας του.
Παράγοντες που επηρεάζουν την ανάπτυξη της γλώσσας ο πρόωρος τοκετός, το γονεϊκό άγχος και η επικοινωνία
Η μελέτη του 2022 με τίτλο Infant-Directed Speech From a Multidimensional Perspective εξέτασε πώς διάφοροι παράγοντες επηρεάζουν τον τρόπο που οι μητέρες μιλούν στα τρίμηνα μωρά τους. Οι ερευνητές συνέκριναν μητέρες πρόωρων βρεφών (PT) και βρεφών που γεννήθηκαν μετά από πλήρη κύηση (FT), εστιάζοντας στο πώς η γέννηση, το γονεϊκό άγχος και τα μοτίβα αλληλεπίδρασης επηρεάζουν την ομιλία των μωρών.
Αν και οι συνολικές διαφορές στη γλώσσα μεταξύ των ομάδων ήταν μικρές, υπήρξαν βασικές διαφοροποιήσεις στον τρόπο με τον οποίο οι μητέρες προσαρμόζουν την ομιλία τους με βάση τις αντιδράσεις του μωρού. Οι μητέρες τελειόμηνων βρεφών άλλαζαν το στυλ ομιλίας τους ανάλογα με την ποιότητα της αλληλεπίδρασης με το μωρό τους, ενώ οι μητέρες πρόωρων βρεφών δεν το έκαναν. Επιπλέον, το αυξημένο γονεϊκό άγχος επηρέαζε τα πρότυπα ομιλίας—οι αγχωμένες μητέρες τελειόμηνων βρεφών μιλούσαν λιγότερο, αλλά χρησιμοποιούσαν μεγαλύτερη ποικιλία λέξεων και πιο σύνθετες προτάσεις. Οι μητέρες πρόωρων βρεφών επίσης μιλούσαν λιγότερο και χρησιμοποιούσαν πιο περίπλοκη γλώσσα, αλλά δεν προσαρμόζονταν με βάση την αλληλεπίδραση.
Αυτά τα ευρήματα δείχνουν ότι η πρώιμη γλωσσική ανάπτυξη διαμορφώνεται από πολλούς παράγοντες, υπογραμμίζοντας την ανάγκη υποστήριξης των γονέων πρόωρων βρεφών ώστε να ενισχύσουν τη διαδραστική επικοινωνία.
Η ομιλία των γονέων: Το πώς απευθύνονται στα παιδιά διαμορφώνει την πρώιμη γλωσσική ανάπτυξη
Η Αμερικανή influencer Alex Hodges αφιερώνει χρόνο κάθε μέρα στην κόρη της, κάνοντας αυτό που τα παιδιά σήμερα μπορεί να αποκαλούσαν «ακατάπαυστη φλυαρία».
«Η Maria δεν μπορεί να σε προσέξει σήμερα γιατί ένα από τα παιδιά της είναι άρρωστο», ξεκινά σε ένα βίντεο, ξαπλωμένη δίπλα στο μωρό της και εκθέτοντας το ημερήσιο πρόγραμμά τους με έναν γρήγορο, αυθόρμητο ρυθμό—λες και μοιράζεται τα τελευταία κουτσομπολιά με την καλύτερή της φίλη.
View this post on Instagram
«Και κυκλοφορεί τόση αρρώστια, προσπαθώ να σε κρατήσω μακριά από αυτή. Οπότε έστειλα ένα μήνυμα-τελευταίας-ελπίδας—το οποίο, παρεμπιπτόντως, είναι κάτι που ελπίζεις να ‘πιάσει’—στη Jane. Η Jane είναι αυτή που σε προσέχει μερικές φορές, και τραγουδάει τραγούδια και παίζει ντέφι. Είναι πολύ μουσικός τύπος», εξηγεί στο βρέφος.
Η μονόλογη συζήτηση συνεχίζεται. Το μωρό της δεν είναι ακόμη σε ηλικία να μιλήσει, αλλά ακούει συνεχώς την ομιλία της μαμάς του—και, σύμφωνα με ειδικούς στην ανάπτυξη του λόγου των παιδιών, αυτή είναι μια εξαιρετική πρακτική που μπορείτε να κάνετε ως γονείς.
Γονείς: 6 συμπεριφορές για επικοινωνιακά και ισορροπημένα παιδιά
«Ως λογοθεραπευτής, έτσι πρέπει να μιλάτε σε όλα τα μωρά», σχολίασε ένας χρήστης του TikTok σε ένα από τα βίντεο της Hodges, το οποίο έχει συγκεντρώσει περισσότερες από 16 εκατομμύρια προβολές. «Εξαιρετικό λεξιλόγιο, σωστή ακολουθία σκέψεων, κατανόηση του χρόνου».
Πότε λένε τα μωρά τις πρώτες τους λέξεις;
Τα μωρά συνήθως λένε τις πρώτες τους λέξεις μεταξύ 12 και 18 μηνών, εξηγεί η Dr. Beth Oller στην USA TODAY. Όμως, η εκπαίδευση στην ομιλία ξεκινά πολύ νωρίτερα.
«Τα μωρά αρχίζουν να παίζουν με ήχους πολύ πριν μπορέσουν να σχηματίσουν λέξεις», λέει η Oller σύμφωνα με το AOL. «Θέλουμε να ακούμε βρέφη να γουργουρίζουν και να παράγουν ήχους μέσα στους πρώτους τρεις μήνες, και να κάνουν μωρουδίστικες φωνούλες και ήχους που μοιάζουν με ομιλία γύρω στους 6 μήνες». Ωστόσο, κάθε μωρό είναι διαφορετικό, και η γλωσσική ανάπτυξη μπορεί να ποικίλλει σημαντικά από παιδί σε παιδί.
Επεξεργασία του λόγου, ομιλία και λεξιλόγιο
Μελέτη του 2013 Talking to children matters: Early language experience strengthens processing and builds vocabulary ανέδειξε τον κρίσιμο ρόλο που παίζει η γονεϊκή ομιλία στην πρώιμη γλωσσική ανάπτυξη. Οι ερευνητές διαπίστωσαν μεγάλες διαφορές στην ποσότητα ομιλίας που απευθύνεται άμεσα στα βρέφη από τους φροντιστές τους—ορισμένες οικογένειες απηύθυναν στα μωρά τους πάνω από 12.000 λέξεις την ημέρα, ενώ άλλες μόλις 670.
Τα μωρά που δέχονταν περισσότερη άμεση ομιλία εμφάνισαν μεγαλύτερη ευχέρεια στην επεξεργασία των λέξεων σε πραγματικό χρόνο και διέθεταν μεγαλύτερο εκφραστικό λεξιλόγιο στους 24 μήνες. Αντίθετα, η ομιλία που απλώς ακουγόταν στο περιβάλλον χωρίς να απευθύνεται άμεσα στα μωρά δεν είχε καμία σημαντική επίδραση στην ανάπτυξη του λεξιλογίου τους.
Αναλύσεις μεσολάβησης έδειξαν ότι αυτή η επίδραση οφείλεται στη βελτιωμένη ικανότητα των βρεφών να επεξεργάζονται τη γλώσσα, γεγονός που υποδηλώνει ότι ένα πλούσιο γλωσσικό περιβάλλον ενισχύει τους γνωστικούς μηχανισμούς που είναι απαραίτητοι για την απόκτηση της γλώσσας.
Αξιοσημείωτο είναι ότι οι διαφορές στην παιδική ομιλία δεν συνδέονταν με το επίπεδο εκπαίδευσης της μητέρας ή τη γενική ομιλητικότητα της οικογένειας, κάτι που υπογραμμίζει ότι αυτό που έχει σημασία δεν είναι απλώς η ποσότητα των λέξεων που ακούει ένα παιδί, αλλά η άμεση αλληλεπίδραση με τους γονείς.
Πόσες λέξεις πρέπει να λέει ένα μωρό 1 έτους;
Τα περισσότερα μωράκια 12 μηνών μπορούν να πουν μερικές διαφορετικές λέξεις, και μέχρι τους 18 μήνες, πολλά μωρά αρχίζουν να συνδυάζουν δύο λέξεις σε φράσεις, λέει η Αμερικανή οικογενειακή γιατρός Dr. Beth Oller. Ωστόσο, αν το παιδί σας δεν ακολουθεί ακριβώς αυτό το χρονοδιάγραμμα, αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι υπάρχει κάποιο πρόβλημα.
«Λέω στους γονείς να μην ανησυχούν αν το παιδί τους δεν έχει λέξεις στους 12 μήνες, εφόσον παίζει με ήχους και η υπόλοιπη ανάπτυξή του είναι φυσιολογική. Είναι σημαντικό να συνεχίσουν να ενθαρρύνουν την ομιλία», τονίζει η Oller σύμφωνα με το AOL. «Η ομιλία είναι μόνο ένα μέρος της επικοινωνιακής ανάπτυξης, και είναι απαραίτητο ο παιδίατρος να πραγματοποιεί αναπτυξιακούς ελέγχους στις επισκέψεις ρουτίνας για να διασφαλίζει ότι το παιδί ακολουθεί την αναμενόμενη πορεία».
Παρατεταμένες καθυστερήσεις στην ομιλία μπορεί να αποτελούν ένδειξη πιθανού προβλήματος ακοής, διαταραχής του αυτιστικού φάσματος, νοητικής αναπηρίας ή φυσικών δυσκολιών στην ομιλία, σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό American Family Physician. Άλλη μελέτη δείχνει ότι τα παιδιά 24 μηνών θα πρέπει να μπορούν να λένε περισσότερες από 50 λέξεις.
Το πιο σημαντικό, όπως υπογραμμίζει η Oller, είναι οι τακτικοί αναπτυξιακοί έλεγχοι του μωρού. Μέσα από αυτούς, οι γιατροί μπορούν να παρακολουθούν αν το παιδί ακολουθεί τα φυσιολογικά γλωσσικά ορόσημα, όπως οι πρώτοι ήχοι και γουργουρίσματα στους 2 μήνες, οι κραυγές και τα γέλια στους 4 μήνες και το παιχνίδι με διάφορους ήχους στους 6 μήνες. Και, φυσικά, οι γονείς μπορούν πάντα να επικοινωνούν με τον παιδίατρό τους αν έχουν οποιαδήποτε ανησυχία, προσθέτει η Oller.