Καθώς οι σειρήνες ηχούν στο Τελ Αβίβ, την Ιερουσαλήμ και άλλες πόλεις και ο πόλεμος στο Ισραήλ με τη Χαμάς μαίνεται, τα παιδιά συχνά αναρρωτιούνται «τι είναι πόλεμος». Είναι μια δύσκολη ερώτηση που καλείστε να απαντήσετε στα παδιά.
Και λόγω της πρόσβασης των παιδιών στα μέσα ενημέρωσης, είναι σχεδόν αδύνατο να τα προστατεύσετε από τα τρομακτικά γεγονότα. Δείτε πώς να μιλήσετε στα παιδιά για τον πόλεμο με τις συμβουλές της Ειρήνης Γιαννόπαπα, Ψυχολόγος (M.Sc.) -Υπαρξιακή Συστημική Ψυχοθεραπεύτρια, εκπαιδεύτρια επαγγελματιών εκπαίδευσης και ψυχικής υγείας και επιστημονική υπεύθυνη του Θεραπευτικού Ινστιτούτου ΊΣΙΔΑ.
Πώς να μιλήσετε στα παιδιά για τον πόλεμο
Στον σημερινό κόσμο, οι γονείς έρχονται αντιμετώποι με το ερώτημα «τι είναι πόλεμος» και χρειάζεται να δώσουν εξηγήσεις στα παιδιά. Αν και είναι δύσκολο να απαντηθεί, αυτές οι συζητήσεις καλό είναι να μην αποφεύγονται γιατί είναι εξαιρετικά σημαντικές. Παρέχουν στους γονείς την ευκαιρία να κάνουν τα παιδιά τους να νιώθουν πιο ασφαλή και να κατανοήσουν τον κόσμο στον οποίο ζουν.
Τα περισσότερα μικρά παιδιά, ηλικίας κάτω των 8 ετών, δυσκολεύονται να κατανοήσουν αφηρημένες έννοιες. Ο πόλεμος είναι μία από αυτές, καθώς οι περισσότερες συγκρούσεις συμβαίνουν σε μακρινούς τόπους που μπορεί να μην φαίνονται αληθινές στα παιδιά.
Επιπλέον, τα μικρά παιδιά έχουν απλοποιημένη άποψη για τον πόλεμο και οι πολυεπίπεδες συγκρούσεις που συμβαίνουν στον πόλεμο, μπορεί να είναι πολύ δύσκολο να τις κατανοήσει. Για παράδειγμα, αν συζητήσετε για τον πόλεμο με ένα παιδί νηπιαγωγείου θα σας πει: «Όταν μαλώνουμε στο σχολείο, ο δάσκαλος μας λέει να το συζητήσουμε και να να τα βρούμε. Γιατί δεν μπορούν οι μεγάλοι να κάνουν το ίδιο πράγμα για να σταματήσει ο πόλεμος;»
Πόλεμος και παιδιά: Πώς να το διαχειριστείτε
Είναι φυσικό το παιδί σας να αισθάνεται άγχος, σύγχυση και αναστάτωση για την προοπτική του πολέμου. Δείτε πώς να το διαχειριστείτε.
1. Μάθετε τι ξέρουν ήδη τα παιδιά σας σχετικά με τον πόλεμο στο Ισραήλ και από που το έμαθαν
Για να πάρετε μια ιδέα για το τι γνωρίζει ήδη το παιδί σας, κάντε ερωτήσεις όπως: «Μιλάει κανείς από τους δασκάλους σου γι’ αυτό το θέμα στο σχολείο;» ή «Μιλάει ποτέ κάποιος από τους φίλους σου γι’ αυτό το θέμα;».
Το παιδί μπορεί να έχει ακούσει διάφορες πληροφορίες και να δυσκολεύεται να κατανοήσει τα πράγματα. Ή μπορεί να έχει δει κάποιες εικόνες από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης που δεν γνωρίζατε ότι παρακολουθούσε. Το να μάθετε τι γνωρίζει ήδη μπορεί να σας δώσει ένα καλό σημείο εκκίνησης για τις συζητήσεις σας. Να είστε καλός ακροατής και να δείχνετε στο παιδί σας ότι επενδύετε στο να ακούσετε τι σκέφτεται.
2. Ακούστε τα προσεκτικά και απαντήστε με ειλικρίνεια
Οι απαντήσεις σας εξαρτώνται από την ηλικία των παιδιών, τις ερωτήσεις που θέτουν και από τις δικές σας πεποιθήσεις. Χρησιμοποιήστε λέξεις και έννοιες που το παιδί σας μπορεί να καταλάβει. Δώστε τις κατάλληλες εξηγήσεις για την ηλικία και το επίπεδο κατανόησης του παιδιού σας.
3. Μοιραστείτε τις απόψεις και τα συναισθήματά σας σχετικά με τον πόλεμο
Αφήστε τα παιδιά να εκφράσουν τις δικές τους απόψεις ανοιχτά. Ενθαρρύνετε την περιέργειά τους για το τι συμβαίνει στον κόσμο και μάθετέ τους την έννοια της ειρήνης και της ειρηνικής διαπραγμάτευσης.
4. Ρωτήστε τα εάν ανησυχούν ή φοβούνται για τον πόλεμο
Ακόμα κι αν λένε «όχι», ενθαρρύνετέ τα να έχουν αυτά τα συναισθήματα και να μιλούν ανοιχτά για αυτά. Φροντίζετε κάθε φορά να τα καθησυχάζετε ότι είναι ασφαλή και ότι δεν θα συμβεί το ίδιο και στη χώρα μας. Τονίζετέ τους πάντα ότι παρόλο αυτά που ακούνε είναι τρομακτικά, είναι ασφαλή.
5. Προσοχή στα στερεότυπα!
Τα παιδιά πρέπει να μάθουν ότι δεν είναι οι τάδε ή οι δείνα οι “κακοί”. Εξηγήστε την αδικία που υφίσταται κάποιος που υπόκειται σε οποιαδήποτε μορφή προκατάληψης ή ρατσισμού. Ενισχύστε με τη στάση σας το σεβασμό και την ανοχή στις διαφορές.
6. Μη φορτώνετε τα παιδιά με πληροφορίες που δεν μπορούν να επεξεργαστούν ακόμη
Δεν είναι απαραίτητο να δείχνετε εικόνες πολέμου από το tablet σας ή να έχετε ανοιχτή την τηλεόραση για να παρακολουθεί τις ειδήσεις. Κρατήστε τα μακριά από τις τηλεοπτικές ειδήσεις. Οι τρομακτικές εικόνες μπορεί να προκαλέσουν εφιάλτες και να ξυπνήσουν φόβους και ανησυχίες στα παιδιά.
7. Εξηγήστε τους ότι η βία δεν είναι μια εποικοδομητική επιλογή
Τα παιδιά μπορεί να μην κατανοούν όλες τις πολιτικές, θρησκευτικές και κοινωνικές πτυχές ενός πολέμου, αλλά σίγουρα μπορούν να καταλάβουν τον πόνο και την απώλεια. Εξηγήστε τι συμβαίνει χρησιμοποιώντας παραδείγματα για το πώς ο πόλεμος μπορεί να χωρίσει τις οικογένειες και να οδηγήσει τους ανθρώπους μακριά από τα σπίτια τους.
8. Διαβάστε σχετικά βιβλία
Υπάρχουν διάφορα παραμύθια και τραγούδια με θέμα το πόλεμο. Σας προτείνουμε κάποια βιβλία:
- Η Φάλαινα που τρώει τον πόλεμο, του Ευγένιου Τριβιζά
- Ειρήνη του Αριστοφάνη, των Φ. Μανδηλαρά και Ν. Καπατσούλια
- Ο σπόρος της ειρήνης, της Ίζαμπελ Πιν
9. Φροντίστε να είστε το θετικό πρότυπο
Τα παιδιά, το γνωρίζετε ήδη, μαθαίνουν από το παρατηρούν τους γονείς και τους δασκάλους τους. Ο τρόπος με τον οποίο ανταποκρίνονται πολλές φορές τα παιδιά στα γεγονότα μοιάζει με τον τρόπο με το οποίον ανταποκρίνεστε εσείς στα γεγονότα.
10. Ενθάρρυνετέ τα στον εθελοντισμό
Εάν τα παιδιά θέλουν να βοηθήσουν παιδιά που είναι θύματα πολέμου, δείξτε τους τον τρόπο προσφέροντας εθελοντική βοήθεια σε κάποιες οργανώσεις.