Πριν από τριάντα χρόνια, οι πέτρες στα νεφρά θεωρούνταν ασθένεια των μεσηλίκων. Τώρα οι γιατροί παρατηρούν όλο και περισσότερα παιδιά να υποφέρουν από αυτή την εξαιρετικά επώδυνη κατάσταση, ειδικά το καλοκαίρι.
Πέτρες στα νεφρά, σκληρά αποθέματα μετάλλων και αλάτων που μπορούν να παγιδευτούν στο ουροποιητικό σύστημα, εμφανίζονται πλέον σε νεότερους ανθρώπους -και ιδιαίτερα σε κορίτσια εφηβικής ηλικίας, όπως δείχνουν νέα δεδομένα.
Οι ειδικοί δεν είναι βέβαιοι για τους λόγους που όλο και περισσότερα παιδιά και έφηβοι αναπτύσσουν την πάθηση, αλλά εικάζουν ότι φταίει ένας συνδυασμός παραγόντων, όπως η διατροφή πλούσια σε υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα, η αυξημένη χρήση αντιβιοτικών από πολύ νεαρή ηλικία και η κλιματική αλλαγή που προκαλεί περισσότερες περιπτώσεις αφυδάτωσης.
Μιλώντας στο NBC News, οι ειδικοί είπαν ότι βλέπουν περισσότερα παιδιά με πέτρες στα νεφρά το καλοκαίρι από οποιαδήποτε άλλη εποχή.
Διατροφή, αντιβιοτικά και υψηλότερη μέση ημερήσια θερμοκρασία, ειδικά το καλοκαίρι, συμβάλλουν σημαντικά στην αύξηση των παιδιατρικών περιστατικών με πέτρες στα νεφρά,
Οι πέτρες στα νεφρά είναι μια μεταβολική διαταραχή, γνωστή και ως νεφρολιθίαση, που εμφανίζεται όταν μέταλλα, όπως το ασβέστιο και ο φώσφορος, συσσωρεύονται στα ούρα και σχηματίζουν σκληρούς κιτρινωπούς κρυστάλλους, μικρούς όσο ένας κόκκος άμμου ή μεγάλους όσο μια μπάλα του γκολφ. Ορισμένες πέτρες βγαίνουν από το ουροποιητικό σύστημα χωρίς πρόβλημα, ενώ άλλες μπορεί να κολλήσουν, εμποδίζοντας τη ροή των ούρων και προκαλώντας έντονο πόνο και αιμορραγία.
Στους ενήλικες οι πέτρες στα νεφρά συνδέονται με καταστάσεις όπως το μεταβολικό σύνδρομο, η παχυσαρκία, η υπέρταση και ο διαβήτης. «Στα παιδιά, δεν το βλέπουμε αυτό. Είναι κατά τα άλλα υγιή και απλώς έρχονται στο νοσοκομείο με την πρώτη τους πέτρα στα νεφρά για αδιευκρίνιστους λόγους. Είναι σαφές ότι κάτι έχει αλλάξει στο περιβάλλον μας που προκαλεί αυτή την ταχεία μετατόπιση», είπε ο Δρ. Gregory Tasian, παιδοουρολόγος στο Παιδιατρικό Νοσοκομείο της Φιλαδέλφεια.
Πόσα παιδιά εμφανίζουν πέτρες στα νεφρά;
Σε γενικές γραμμές, οι πέτρες στα νεφρά δεν είναι συχνές στα παιδιά, αν και το ποσοστό είναι ασαφές επειδή οι περισσότερες έρευνες έχουν επικεντρωθεί σε ενήλικες. Μια εκτίμηση προέρχεται από μια μελέτη του 2016 με επικεφαλής τον Δρ. Tasian, η οποία περιελάμβανε σχεδόν 153.000 ενήλικες και παιδιά στη Νότια Καρολίνα που έλαβαν επείγουσα, ενδονοσοκομειακή ή χειρουργική φροντίδα για νεφρολιθίαση.
Η έρευνα, που δημοσιεύτηκε στο Clinical Journal of the American Society of Nephrology, διαπίστωσε ότι η ετήσια επίπτωση της νόσου αυξήθηκε κατά 16% από το 1997 έως το 2012, με τη μεγαλύτερη αύξηση να καταγράφεται στις ηλικίες 15 έως 19 ετών. Σε αυτήν την ηλικιακή ομάδα, η συχνότητα εμφάνισης πέτρας στα νεφρά ήταν 52% υψηλότερη μεταξύ των κοριτσιών και των γυναικών. Η ασθένεια έγινε πιο συχνή στους άνδρες από την ηλικία των 25 ετών.
Συνολικά, ο κίνδυνος εμφάνισης πέτρας στα νεφρά διπλασιάστηκε κατά την παιδική ηλικία για τα αγόρια και τα κορίτσια, ενώ στις γυναίκες καταγράφηκε 45% αύξηση του κινδύνου κατά τη διάρκεια της 16χρονης περιόδου μελέτης. Παρόμοιες τάσεις έχουν αναφερθεί και σε άλλες μελέτες, συμπεριλαμβανομένης μιας που διεξήχθη στην κομητεία Olmsted της Μινεσότα, η οποία διαπίστωσε ότι το ποσοστό εμφάνισης πέτρας στα νεφρά μεταξύ των παιδιών ηλικίας 12-17 ετών αυξήθηκε κατά 6% ετησίως από το 1984 έως το 2008.
Διατροφή και υψηλές θερμοκρασίες προκαλούν περισσότερες πέτρες στα νεφρά
Οι ειδικοί πιστεύουν ότι η επιδείνωση της διατροφής των παιδιών μπορεί να παίξει κάποιο ρόλο.
Υψηλές ποσότητες νατρίου από πατατάκια, σάντουιτς με αλλαντικά, ενεργειακά ποτά και συσκευασμένα γεύματα μπορούν να οδηγήσουν στην συγκέντρωση επιπλέον μετάλλων στα ούρα και από εκεί σε πέτρες στα νεφρά. Είναι κάτι ιδιαίτερα πιθανό εάν ένα παιδί δεν πίνει αρκετό νερό ή καταναλώνει πολλά ζαχαρούχα ροφήματα με σιρόπι καλαμποκιού υψηλής φρουκτόζης.
Επιπλέον, όσο περισσότερη ζέστη και υγρασία έχει, τόσο περισσότερο ιδρώνουμε και τόσο λιγότερο ουρούμε, επιτρέποντας στα μέταλλα να δεσμεύονται στα νεφρά και το ουροποιητικό σύστημα. Τα παιδιά, μάλιστα, είναι ιδιαίτερα ευάλωτα στη ζέστη.
Μελέτες έχουν δείξει ότι ο αριθμός των ατόμων που αναζητούν ιατρική περίθαλψη για πέτρες στα νεφρά αυξάνεται καθώς ανεβαίνει η μέση ημερήσια θερμοκρασία.
Συνδέονται τα αντιβιοτικά με τις πέτρες στα νεφρά;
«Τα αντιβιοτικά μπορεί να αλλάξουν το μικροβίωμα του εντέρου με τρόπο που ευνοεί την ανάπτυξη πέτρας στα νεφρά», τονίζει ο Δρ. Tasian. Το 2018, η ομάδα του διαπίστωσε ότι τα άτομα που έλαβαν κάποιο από τα πέντε πιο συχνά συνταγογραφούμενα αντιβιοτικά συσχετίστηκαν με 1,3 έως 2,3 φορές αύξηση στις πιθανότητες να αναπτύξουν πέτρες στα νεφρά. Ο κίνδυνος μειώθηκε με την πάροδο του χρόνου, αλλά παρέμεινε υψηλός για έως και πέντε χρόνια μετά τη λήψη του φαρμάκου -και ήταν μεγαλύτερος όταν χορηγήθηκε σε παλαιότερες ηλικίες.
Όσο νωρίτερα ένα άτομο εμφανίσει πέτρες στα νεφρά, τόσο περισσότερο χρόνο έχει για να αναπτύξει μια πιο σοβαρή μορφή της νόσου και, μακροπρόθεσμα, προβλήματα υγείας που σχετίζονται με αυτήν, σημείωσε ο ειδικός. Μερικές από τις συνέπειες περιλαμβάνουν απώλεια της νεφρικής λειτουργίας, μειωμένη οστική πυκνότητα που θα μπορούσε να οδηγήσει σε κατάγματα και υψηλότερο κίνδυνο καρδιακής νόσου στην ενήλικη ζωή.
Συμπτώματα της πέτρας στα νεφρά
Σύμφωνα με το Αμερικανικό Ινστιτούτο Διαβήτη και Παθήσεων του Πεπτικού Συστήματος και των Νεφρών, τα συμπτώματα περιλαμβάνουν:
- Έντονους πόνους γύρω από την πλάτη, την κάτω κοιλιακή χώρα και τη βουβωνική χώρα.
- Ροζ, καφέ ή κόκκινο αίμα στα ούρα.
- Συνεχής ανάγκη για ούρηση.
- Θολά ή δύσοσμα ούρα.
- Ευερεθιστότητα, ιδιαίτερα σε μικρότερα παιδιά.
Πρέπει να σημειωθεί, τέλος, ότι μερικά παιδιά μπορεί να μην εμφανίσουν συμπτώματα. Ωστόσο, τα συμπτώματα μπορεί μερικές φορές να είναι «πιο ασαφή» στα παιδιά, ιδιαίτερα στα μικρότερα, επομένως μπορεί να παραπονούνται για πόνους στο στομάχι, παρά για πόνους στην πλάτη ή για ναυτία.