Οι ουσίες PFAS είναι μια ομάδα από χιλιάδες συνθετικά παραγόμενες χημικές ουσίες που χρησιμοποιούνται σε ένα ευρύ φάσμα καθημερινών προϊόντων παγκοσμίως.
Συχνά αποκαλούνται «για πάντα χημικά» αφού χρειάζεται πολύς χρόνος για να διασπαστούν με φυσικό τρόπο και μπορούν να παραμείνουν στο σώμα των ανθρώπων και των ζώων για πολλά χρόνια.
Υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις ότι τα PFAS μπορούν να επηρεάσουν τόσο το ανοσοποιητικό σύστημα όσο και το μεταβολισμό και η έκθεση σε ορισμένα επίπεδα PFAS σχετίζεται με καρκίνο, διαβήτη και μια ποικιλία άλλων ασθενειών.
Αυτές οι χημικές ουσίες χρησιμοποιούνται από τη δεκαετία του 1950 σε μια μεγάλη ποικιλία προϊόντων, όπως αντικολλητικά τηγάνια, μπότες του σκι, αδιάβροχα ρούχα και συσκευασίες τροφίμων. Είναι επίσης κοινά στα προϊόντα μακιγιάζ και τις κρέμες δέρματος.
Η έκθεση της μητέρας στις χημικές ουσίες επηρεάζουν το αγέννητο παιδί
Η ομάδα ερευνητών από το Πανεπιστήμιο Örebro και το Πανεπιστήμιο του Aberdeen δημοσίευσε μια μελέτη στο περιοδικό The Lancet Planetary Health, στην οποία συμμετείχαν 78 έμβρυα. Είναι η πρώτη μελέτη του είδους της στην οποία ερευνητές διεξήγαγαν εκτεταμένη ανάλυση μεταβολικού προφίλ και μέτρησαν τα PFAS σε ανθρώπινα έμβρυα.
«Βρήκαμε PFAS στο συκώτι των εμβρύων και, δυστυχώς, τα αποτελέσματα παρέχουν ισχυρές ενδείξεις ότι η έκθεση σε αυτές τις για πάντα χημικές ουσίες στη μήτρα επηρεάζει το αγέννητο παιδί», είπε ο καθηγητής Paul Fowler από το Πανεπιστήμιο του Aberdeen και πρόσθεσε:
«Σε εκείνα που εκτίθενται σε υψηλότερα επίπεδα PFAS ο μεταβολισμός και η λειτουργία του ήπατος έχουν αλλάξει πολύ πριν από τη γέννηση».
Οι ερευνητές θεωρούν πιθανό ότι τουλάχιστον ορισμένες από αυτές τις επιπτώσεις θα είναι επίμονες και πιθανόν να αυξάνουν τον κίνδυνο μεταβολικών ασθενειών στην ενήλικη ζωή.
«Μας εξέπληξε η ισχυρή συσχέτιση αυτών των χημικών ουσιών με αλλαγές στον εμβρυϊκό μεταβολισμό. Είναι παρόμοια με ορισμένες μεταβολικές αλλαγές που συμβαίνουν σε ενήλικες. Συγκεκριμένα, διαπιστώσαμε ότι η έκθεση στα PFAS συνδέεται με τροποποιημένο μεταβολισμό χολικού οξέος και λιπιδίων στα έμβρυα», λέει η Tuulia Hyötyläinen, καθηγήτρια χημείας στο Πανεπιστήμιο Örebro.
Το συκώτι παίζει σημαντικό ρόλο στην ανθρώπινη ευημερία. «Οι αλλαγές στον κεντρικό μεταβολισμό μπορούν να επηρεάσουν βαθιά ολόκληρο το σώμα. Ειδικότερα, οι αλλαγές κατά την ανάπτυξη του εμβρύου μπορεί να έχουν μακροχρόνιες συνέπειες για τη μελλοντική υγεία», πρόσθεσε ο καθηγητής Orešič.
Η πιθανή επίδραση των PFAS είναι παρόμοια με τις αλλαγές που συμβαίνουν ως αποτέλεσμα μεταβολικών ασθενειών όπως ο διαβήτης και το λιπώδες ήπαρ. Τα 78 έμβρυα που αναλύθηκαν από τους ερευνητές υπέστησαν οικειοθελή αποβολή μεταξύ 12 και 19 εβδομάδων και θεωρήθηκαν ουσιαστικά υγιή.
Αιτία της αύξησης του διαβήτη και της παιδικής παχυσαρκίας οι χημικές ουσίες
Αρκετοί τύποι PFAS απαγορεύονται από την ΕΕ, όπου οι κανονισμοί είναι αυστηρότεροι από ό,τι, για παράδειγμα, στην Κίνα. Ασθένειες όπως η παιδική παχυσαρκία και ο διαβήτης έχουν εκτοξευθεί στην Κίνα τα τελευταία χρόνια. Οι ερευνητές πιστεύουν ότι τα PFAS και άλλες περιβαλλοντικές χημικές ουσίες μπορεί να είναι μία από τις αιτίες αυτής της αύξησης.
Ο καθηγητής Orešič κατέληξε: «Η σύνδεση είναι πολύ πιθανή. Και μπορεί να αποδειχθεί ότι η έκθεση σε επιβλαβείς χημικές ουσίες έχει συγκρίσιμο ή ακόμη μεγαλύτερο αντίκτυπο από τον τρόπο ζωής όταν πρόκειται για ορισμένες ασθένειες».