Το ζήτημα «οθόνες και παιδιά» έχει προκύψει τα τελευταία χρόνια ως αντικείμενο έντονου προβληματισμού για επιστήμονες και γονείς, καθώς η τεχνολογία μπαίνει στη ζωή μας πολύ νωρίτερα από ό,τι στο παρελθόν. Μια νέα μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Developmental Psychology, προστίθεται στον αυξανόμενο όγκο δεδομένων που δείχνουν ότι ακόμα και ο ελάχιστος χρόνος στην οθόνη την ημέρα για τα μικρά παιδιά μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την ανάπτυξή τους. Ποιος είναι αυτός;
Συγκεκριμένα, η μελέτη αποκάλυψε ότι αρκούν μόλις 90 λεπτά μπροστά στην οθόνη την ημέρα για να επηρεάσουν την ικανότητα ανάγνωσης και γραφής των παιδιών και ακόμη και να αυξήσουν τον κίνδυνο προβλημάτων συμπεριφοράς.
Ερευνητές στο Πανεπιστήμιο του Canterbury στη Νέα Ζηλανδία παρακολούθησαν περισσότερα από 6.000 παιδιά 2 έως 8 ετών για να διερευνήσουν τις συνέπειες της χρήσης οθόνης για περισσότερο από μία ώρα καθημερινά. Αυτό είναι το μέγιστο ποσό που προτείνουν οι επικεφαλής υγείας – ωστόσο τα περισσότερα παιδιά στον δυτικό κόσμο περνούν περισσότερες από δύο ώρες την ημέρα κολλημένα σε συσκευές.
Οθόνες και παιδιά: Τι εξέτασε η μελέτη
Στην πραγματικότητα, 1 στα 5 έχει ήδη smartphone μέχρι την ηλικία των δύο ετών, σύμφωνα με τη διαδικτυακή ρυθμιστική αρχή Ofcom. Η έρευνα συνέλεξε δεδομένα μέσω συνεντεύξεων με γονείς και αξιολογήσεις συμπεριφοράς παιδιών στις ηλικίες των 2,5, 4,5 και 8 ετών.
Οι γονείς ρωτήθηκαν πόσο χρόνο ξόδευαν τα παιδιά τους κάνοντας «μη παραγωγικές» δραστηριότητες και χρησιμοποιώντας οθόνες -όπως τηλεόραση- και πόσο χρόνο αφιέρωναν χρησιμοποιώντας συσκευές για τα μαθήματά τους.
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα παιδιά ηλικίας 4,5 και 8,5 ετών, που περνούσαν πάνω από 1,5 ώρα μπροστά σε μια οθόνη, μειονεκτούσαν εκπαιδευτικά, ανεξάρτητα από τη φύση της δραστηριότητας.
Αυτά τα παιδιά είχαν κάτω από το μέσο όρο στο λεξιλόγιο, την επικοινωνία, τη γραφή, την αριθμητική και την ευχέρεια στη χρήση γραμμάτων. Επιπλέον, ήταν πιο πιθανό να παίζουν μόνα τους και λιγότερο αρεστά στα άλλα παιδιά.
Μάλιστα, όσο μεγαλύτερος ήταν ο χρόνος οθόνης τόσο χειρότερα ήταν τα πράγματα, καθώς τα στοιχεία δείχνουν πως τα παιδιά που περνούν περισσότερες από 2,5 ώρες την ημέρα είναι πιο πιθανό να αντιμετωπίσουν προβλήματα γλώσσας και συμπεριφοράς.
Από την άλλη πλευρά, τα παιδιά με χρόνο οθόνης λιγότερο από μία ώρα την ημέρα είχαν υψηλότερα επίπεδα εκπαίδευσης, όπως καλύτερες γλωσσικές δεξιότητες και ήταν πιο κοινωνικά.
Οι συγγραφείς της μελέτης υποστηρίζουν ότι ο αντίκτυπος του υπερβολικού χρόνου οθόνης ήταν αρκετά σημαντικός ώστε να σημαίνει ότι το παιδί ήταν πιο πιθανό να βρίσκεται στο τελευταίο τρίτο της τάξης του στο σχολείο βαθμολογικά.
Τι προκαλεί το μπλε φως από τηλέφωνα, tablet και τηλεόραση στα παιδιά;
Ο χρόνος στην οθόνη μειώνει τις δεξιότητες των παιδιών στο δημοτικό
Οι δάσκαλοι ανέφεραν ότι είδαν περισσότερα παιδιά να μπαίνουν στο σχολείο σε ηλικία πέντε ετών με χαμηλότερες από το μέσο όρο γλωσσικές και κοινωνικές δεξιότητες, κάτι που οι ερευνητές πιστεύουν ότι είναι αποτέλεσμα του υπερβολικού χρόνου στις οθόνες.
«Ο χρόνος στην οθόνη κατά την πρώιμη παιδική ηλικία είναι προγνωστικός των δεξιοτήτων που έχουν τα παιδιά κατά την άφιξή τους στο σχολείο και η δραματική αύξηση της χρήσης οθόνης τα τελευταία χρόνια μπορεί να εξηγεί εν μέρει γιατί η σχολική ετοιμότητα μειώνεται τα τελευταία χρόνια», τόνισαν οι ερευνητές.
Ο αντίκτυπος στην εκπαίδευση πιστεύεται ότι είναι χειρότερος από οποιονδήποτε κίνδυνο για την υγεία που σχετίζεται με την καθιστική ζωή ως αποτέλεσμα του χρόνου τους στην οθόνη, και θα μπορούσε να προκαλέσει παχυσαρκία ή συχνές ασθένειες στα παιδιά.
Χρόνος οθόνης και αυτισμός
Στο πλαίσιο αυτό, οι ειδικοί έχουν σημάνει από καιρό τον κώδωνα του κινδύνου για την επίδραση του χρόνου οθόνης στην ανάπτυξη του παιδιού. Μια αυστραλιανή μελέτη του 2024 διαπίστωσε ότι τα δίχρονα που περνούν μεγάλο μέρος του χρόνου κοιτάζοντας οθόνες ήταν πιο πιθανό να εμφανίσουν συμπτώματα που μοιάζουν με αυτισμό μέχρι την ηλικία των 12 ετών.
Αλλά οι ερευνητές, που παρακολούθησαν περισσότερα από 5.000 παιδιά, αναγνώρισαν ότι η εργασία ήταν απλώς παρατηρητική και δεν μπορούσε να αποδείξει την αιτιότητα. Άλλοι επιστήμονες προέτρεψαν το κοινό να μην πανικοβληθεί, δηλώνοντας ότι η μελέτη αποδεικνύει ότι δεν υπάρχουν πραγματικά στοιχεία που να συνδέουν τον χρόνο οθόνης με τον αυτισμό.
Άπνοια οθόνης: Τι είναι η πάθηση από την οποία κινδυνεύουν όσοι χρησιμοποιούν πολύ υπολογιστή
Οι κατευθυντήριες γραμμές του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) συμβουλεύουν τους γονείς να μην επιτρέπουν καθόλου χρόνο στην οθόνης σε παιδιά κάτω των δύο ετών, ενώ τα παιδιά ηλικίας 2-5 ετών θα πρέπει να περνούν λιγότερο από μία ώρα την ημέρα σε μια οθόνη.
Πηγές: Developmental Psychology, Daily Mail, JAMA Pediatrics, Π.Ο.Υ.