Το λίπος στο συκώτι είναι η πιο κοινή αιτία χρόνιας ηπατικής νόσου στα παιδιά. Μάλιστα, φαίνεται να αναπτύσσεται περισσότερο στα αγόρια παρά κορίτσια και μπορεί να αναπτυχθεί σε παιδιά ηλικίας έως 10 ετών και ακόμη μικρότερα. Σύμφωνα με το Αμερικανικό Ίδρυμα Ήπατος, ο αριθμός των παιδιών που προσβάλλονται από λιπώδη νόσο του ήπατος αυξάνεται, έχοντας υπερδιπλασιαστεί τα τελευταία 20 χρόνια. Πού οφείλεται η αύξηση και πώς μπορεί να ανατραπεί αυτή η τάση;
Πώς φεύγει το λίπος στο συκώτι: Τα συμπτώματα, οι εξετάσεις που το δείχνουν και το προσδόκιμο ζωής
Γιατί αυξάνονται τα περιστατικά παιδιών με λίπος στο συκώτι;
Κάποτε ήταν ένα πρόβλημα για την υγεία των ενηλίκων, αλλά η λιπώδης ηπατική νόσος προσβάλλει πλέον ακόμη και παιδιά πέντε ετών, μια τάση που φαίνεται να προκαλείται από τις σύγχρονες δίαιτες και τις καθιστικές συνήθειες, απαιτώντας επείγουσες αλλαγές στον τρόπο ζωής για την πρόληψη μη αναστρέψιμων βλαβών.
Η λιπώδης νόσος του ήπατος, που κάποτε σχετιζόταν κυρίως με τον ανθυγιεινό τρόπο ζωής των ενηλίκων, τώρα διαγιγνώσκεται όλο και περισσότερο σε μικρά παιδιά ήδη από την προσχολική ηλικία. Η πάθηση, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε:
- φλεγμονή,
- ηπατικές ουλές και,
- σε σοβαρές περιπτώσεις, ηπατική ανεπάρκεια,
αυξάνεται λόγω των σύγχρονων συνηθειών του τρόπου ζωής. Η Δρ. Orly Ishach-Adiv, επικεφαλής παιδιατρικής γαστρεντερολογίας και διατροφής στο Hillel Yaffe Medical Center, εξηγεί τις αιτίες, τους κινδύνους και τις μεθόδους πρόληψης.
Τι είναι η λιπώδης νόσος του ήπατος;
Το συκώτι παίζει καθοριστικό ρόλο:
- στο φιλτράρισμα των τοξινών,
- στην αποθήκευση σακχάρων,
- στην επεξεργασία των λιπών και
- στη ρύθμιση του μεταβολισμού.
Ωστόσο, όταν υπερβολικό λίπος συσσωρεύεται στο ήπαρ, μπορεί να προκαλέσει φλεγμονή, ουλές και, σε ακραίες περιπτώσεις, κίρρωση ή καρκίνο του ήπατος.
«Η λιπώδης ηπατική νόσος εμφανίζεται όταν η διήθηση λίπους στο ήπαρ υπερβαίνει τα φυσιολογικά επίπεδα. Στα αρχικά στάδια, μπορεί να προκαλέσει φλεγμονή. Σε προχωρημένες περιπτώσεις, μπορεί να οδηγήσει σε ίνωση, κίρρωση και ακόμη και απειλητικές για τη ζωή επιπλοκές όπως ο καρκίνος του ήπατος», εξηγεί η Δρ. Ishach-Adiv.
Μέχρι πρότινος, η πάθηση σχετιζόταν κυρίως με την κατανάλωση αλκοόλ, αλλά αναγνωρίζεται πλέον ως μέρος μιας ευρύτερης μεταβολικής διαταραχής που περιλαμβάνει:
- την παχυσαρκία,
- τον διαβήτη,
- την υπέρταση και
- τις καρδιαγγειακές παθήσεις,
γι’αυτό και η επίσημη ονομασία της είναι Σχετιζόμενη με τον Μεταβολισμό Νόσος του Ήπατος (MASLD).
«Πρόκειται για μια αυξανόμενη επιδημία στον δυτικό κόσμο. Είναι μέρος της αύξησης των μη μεταδοτικών ασθενειών, όπως οι καρδιαγγειακές παθήσεις, ο διαβήτης, η υπέρταση, οι αυτοάνοσες διαταραχές και οι χρόνιες φλεγμονώδεις ασθένειες», προειδοποιεί η ειδικός.
Βλάβη στο συκώτι: 5 σημάδια που προειδοποιούν – Πώς να την αντιμετωπίσετε
Ανησυχητική αύξηση στα παιδιά
Η παιδική παχυσαρκία έχει αυξηθεί τις τελευταίες δεκαετίες, οδηγώντας σε παράλληλη αύξηση της λιπώδους ηπατικής νόσου μεταξύ των παιδιών. Η Δρ. Ishak-Adib, με 30 χρόνια εμπειρίας, μιλά για τη δραματική άνοδο στα παιδιατρικά περιστατικά. «Δεν το είδα ποτέ αυτό στην αρχή της καριέρας μου», επισημαίνει χαρακτηριστικά και προσθέτει:
«Τώρα, είναι συνηθισμένο, ακόμη και σε παιδιά χωρίς υπερβολικό βάρος. Μεταξύ των παχύσαρκων παιδιών, έως και το 40% αναπτύσσουν λιπώδη ηπατική νόσο. Αυτήν τη στιγμή θεραπεύω παιδιά πέντε και οκτώ ετών με την πάθηση, κάτι πρωτόγνωρο στο παρελθόν. Ήταν σπάνιο να διαγνωστεί ένα 15χρονο με λιπώδη ηπατική νόσο, αλλά σήμερα είναι ρουτίνα».
Αιτίες: Διατροφή, τρόπος ζωής και γονίδια
Οι σύγχρονες δίαιτες με υψηλή περιεκτικότητα σε:
- επεξεργασμένα τρόφιμα,
- κορεσμένα λιπαρά,
- ροφήματα με ζάχαρη και
- κόκκινα ή επεξεργασμένα κρέατα,
παράλληλα με τη μείωση της σωματικής δραστηριότητας, συμβάλλουν σημαντικά στην αύξηση της λιπώδους νόσου του ήπατος στα παιδιά.
«Οι δυτικές δίαιτες είναι γεμάτες με επεξεργασμένα τρόφιμα και ανθυγιεινά λίπη, ενώ η πρόσληψη λαχανικών, φρούτων, οσπρίων και δημητριακών ολικής αλέσεως παραμένει χαμηλή. Δεν έχει να κάνει μόνο με το τι τρώμε, αλλά και με το τι δεν κάνουμε. Τα παιδιά σήμερα κινούνται λιγότερο από ποτέ. Ένας καθιστικός τρόπος ζωής, με υπερβολικό χρόνο στην οθόνη και λίγη σωματική δραστηριότητα, επηρεάζει άμεσα την ενεργειακή ισορροπία», εξηγεί η Δρ. Ishach-Adiv.
Αν και τα γονίδια μπορεί να παίξουν κάποιο ρόλο, δεν είναι η κύρια αιτία. «Ορισμένες περιπτώσεις προέρχονται από γενετικές διαταραχές, αλλά αυτές είναι σπάνιες», σημειώνει. Επιπλέον, ακόμη και παιδιά με φυσιολογικό ή χαμηλό ΔΜΣ μπορεί να αναπτύξουν την πάθηση εάν έχουν:
- αντίσταση στην ινσουλίνη,
- υψηλά επίπεδα λιπιδίων στο αίμα ή
- γενετική προδιάθεση.
Πώς γίνεται η διάγνωση;
Η λιπώδης νόσος του ήπατος αποκαλείται συχνά «σιωπηλή ασθένεια» επειδή συνήθως δεν έχει εμφανή συμπτώματα. «Ένα παιδί ή ένας ενήλικας μπορεί να έχει λιπώδη ηπατική νόσο χωρίς να το καταλάβει. Αναπτύσσεται αθόρυβα και δεν προκαλεί ενόχληση μέχρι να εμφανιστούν επιπλοκές», αναφέρει η ειδικός. Η πάθηση συχνά ανιχνεύεται μέσω εξετάσεων ρουτίνας, ιδιαίτερα σε υπέρβαρα παιδιά ή σε εκείνα με ανεξήγητα συμπτώματα.
«Οι υπέρηχοι σε συνδυασμό με τις εξετάσεις αίματος μπορούν να αποκαλύψουν λιπώδη διήθηση στο ήπαρ. Τα αυξημένα ηπατικά ένζυμα στις εξετάσεις αίματος μπορεί επίσης να σηματοδοτούν την ασθένεια. Μερικές φορές, τα παιδιά διαγιγνώσκονται μετά από εξέταση για άσχετο στομαχικό πόνο», προσθέτει η Δρ. Ishach-Adiv. Η έγκαιρη διάγνωση είναι ζωτικής σημασίας, καθώς οι αλλαγές στον τρόπο ζωής μπορούν να αποτρέψουν μη αναστρέψιμες βλάβες.
Θεραπεία: Πρόληψη και αλλαγές στον τρόπο ζωής
Η λιπώδης νόσος του ήπατος δεν είναι καταδίκη, αλλά ένα προειδοποιητικό σημάδι. «Λέω στις οικογένειες ότι αυτή είναι μια ευκαιρία να κάνουν αλλαγές πριν να είναι πολύ αργά. Είναι μια ευκαιρία να προσαρμόσουν όχι μόνο τις συνήθειες του παιδιού αλλά και ολόκληρης της οικογένειας. Πολλές φορές, τα αδέρφια και οι γονείς υιοθετούν επίσης πιο υγιεινούς τρόπους ζωής», τονίζει η Δρ. Ishach-Adiv.
Η κύρια θεραπεία δεν είναι η φαρμακευτική αγωγή αλλά η τροποποίηση της διατροφής και του τρόπου ζωής. «Μερικά παιδιά με σοβαρή παχυσαρκία ή μεταβολικό σύνδρομο μπορεί να λάβουν θεραπείες απώλειας βάρους και υπάρχουν αντίστοιχες επιλογές για ενήλικες. Ωστόσο, η καλύτερη μακροπρόθεσμη λύση παραμένει η υγιεινή διατροφή και η τακτική σωματική δραστηριότητα», υπογραμμίζει.
Οι διατροφικές συστάσεις περιλαμβάνουν τη μετάβαση από τα επεξεργασμένα τρόφιμα σε μια πιο φυσική, μεσογειακού τύπου διατροφή πλούσια σε:
- λαχανικά,
- φρούτα,
- όσπρια και
- δημητριακά ολικής αλέσεως.
«Η μείωση των ζωικών λιπών, η αποφυγή συντηρητικών και τεχνητών χρωμάτων και η προτεραιότητα στα φυτικά λίπη βελτιώνουν σημαντικά τη λειτουργία του ήπατος στα παιδιά», εξηγεί η Δρ. Ishach-Adiv.
Ποια συμπληρώματα διατροφής βλάπτουν το συκώτι – Πώς να αποτρέψετε την ηπατική τοξικότητα
Όσο νωρίτερα γίνει η παρέμβαση, τόσο πιο εύκολο είναι να διατηρήσουμε υγιεινές συνήθειες. «Το να πείσεις έναν 15χρονο να σταματήσει να πίνει σοκολατούχο γάλα και να τρώει υγιεινά είναι πρόκληση. Αλλά αν οι υγιεινές διατροφικές συνήθειες ενσταλάσσονται νωρίς, γίνονται δεύτερη φύση. Τα σώματά μας στέλνουν προειδοποιητικά σήματα -απλώς πρέπει να ακούμε και να ενεργούμε προτού συμβεί μη αναστρέψιμη βλάβη», καταλήγει η Δρ. Ishach-Adiv.
Πηγές: Ynetnews.com, American Livef Foundation, Boston Children’s Hospital