Οι γονείς μας έκαναν ό,τι καλύτερο μπορούσαν με όσα είχαν, και τώρα εμείς είμαστε γονείς και προσπαθούμε να κάνουμε το ίδιο. Αλλά πόσο συχνά επηρεάζει το παρελθόν μας τις αντιδράσεις και τις συμπεριφορές που έχουμε απέναντι στα παιδιά μας;
Οι 9 συμπεριφορές των γονιών που κάνουν επιτυχημένα παιδιά
Γιατί φωνάζουμε στα παιδιά μας και τ
Η ανατροφή των παιδιών, ένα ταξίδι γεμάτο χαρές αλλά και προκλήσεις, μπορεί κάποιες φορές να πυροδοτήσει απροσδόκητες συναισθηματικές αντιδράσεις, ακόμα και σε όσους είχαν μια φαινομενικά ευτυχισμένη παιδική ηλικία. Όπως μοιράζεται η Jenna Jonaitis, αρθρογράφος της Huffington Post από τις ΗΠΑ, στον προσωπικό της απολογισμό, η παρόρμηση να φωνάξει στα παιδιά της την οδήγησε σε ένα ταξίδι αυτοανακάλυψης, αποκαλύπτοντας εκπληκτικές συνδέσεις με τη δική της ανατροφή.
Αυτό το άρθρο εξερευνά τη βαθιά επίδραση των παιδικών εμπειριών στις συμπεριφορές των γονιών και εμβαθύνει στις πιθανές συνέπειες που έχουν οι φωνές και προσφέρει ιδέες για το πώς να αναγνωρίσουμε και να αντιμετωπίσουμε αυτά τα βαθιά ριζωμένα πρότυπα. Τέλος, μπορεί να μας οδηγήσει να δημιουργήσουμε μια πιο θετική και υποστηρικτική σχέση γονέα-παιδιού.
Οι επιπτώσεις που έχουν οι φωνές στα παιδιά
Τα παιδιά που μεγαλώνουν σε περιβάλλοντα όπου οι φωνές αποτελούν συχνή μορφή πειθαρχίας μπορεί να βιώσουν μια σειρά από αρνητικές συνέπειες που εκτείνονται και στην ενήλικη ζωή τους. Όπως διερευνάται στο They Yell and I Yell Back’ Pre-schoolers’ Descriptions of Conflict Laden Interactions at Home που δημοσιεύθηκε το 2023, τα μικρά παιδιά που εκτίθενται σε τόσο σκληρές γονεϊκές συμπεριφορές συχνά περιγράφουν μια οικογενειακή δυναμική που κυριαρχείται από αρνητικές αλληλεπιδράσεις.
Αυτά τα παιδιά μπορεί να εσωτερικεύσουν συναισθήματα θλίψης, θυμού και φόβου, επηρεάζοντας τη συναισθηματική τους ευημερία και την αίσθηση ασφάλειας μέσα στην οικογένεια. Η μελέτη αποκαλύπτει ότι αυτές οι αρνητικές εμπειρίες συχνά επισκιάζουν οποιεσδήποτε θετικές αλληλεπιδράσεις, δημιουργώντας ένα περιβάλλον όπου τα παιδιά αισθάνονται ότι δεν τα ακούν και δεν τα καταλαβαίνουν.
Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε δυσκολίες στη ρύθμιση των συναισθημάτων τους, τη δημιουργία υγιών σχέσεων και την ανάπτυξη μιας θετικής εικόνας για τον εαυτό τους. Η μελέτη του 2023 τονίζει οι γονείς πρέπει να λαμβάνουν υπόψη την οπτική του παιδιού για να κατανοήσουν τη δυναμική της οικογένειας. Ακόμη και τα παιδιά στην προσχολική ηλικία μπορούν να αρθρώσουν λεπτομερείς περιγραφές των εμπειριών τους και της επίδρασης της συμπεριφοράς των γονιών τους.
Αυτές οι αφηγήσεις προσφέρουν ανεκτίμητες πληροφορίες για το συναισθηματικό κλίμα μέσα στο σπίτι και μπορούν να μας δείξουν πώς οι συχνές φωνές μέσα στο σπίτι διαμορφώνουν τον κόσμο ενός παιδιού. Κατανοώντας την εμπειρία του παιδιού, οι γονείς και οι φροντιστές μπορούν να αρχίσουν να απομακρύνονται από τις σκληρές πρακτικές πειθαρχίας και να καλλιεργήσουν ένα πιο υποστηρικτικό και ενθαρρυντικό περιβάλλον που προάγει τη συναισθηματική ανάπτυξη και την ανθεκτικότητα.
Γιατί έχουμε αυτές τις αντιδράσεις ως γονείς;
Η ανατροφή των παιδιών μπορεί συχνά να είναι συντριπτική, ιδίως όταν οι καθημερινές προκλήσεις πυροδοτούν έντονες αντιδράσεις. Φανταστείτε το εξής: προσπαθείτε να μαγειρέψετε ενώ παράλληλα αντιμετωπίζετε ξεσπάσματα θυμού, καβγάδες μεταξύ αδελφών και την πίεση να ανταποκριθείτε στις ανάγκες όλων. Είναι εύκολο να νιώσετε ότι φτάνετε στα όριά σας, και κάποιες φορές, αυτό το συναίσθημα ξεχειλίζει, οδηγώντας σε εκρήξεις και φωνές.
Για πολλούς γονείς μικροπράγματα, όπως το να πέφτει κάτω ο χυμός, να αρνείται το παιδί να σας ακούσει ή το να καθυστερί, μπορούν να πυροδοτήσουν έντονες αντιδράσεις. Εάν οι φωνές ή η ντροπή γίνουν μέρος της ρουτίνας, μπορεί να νιώσετε σαν να βρίσκεστε σε έναν φαύλο κύκλο ενοχής και τύψεων που είναι δύσκολο να σπάσει. Εάν αυτό σας ακούγεται οικείο, υπάρχουν στρατηγικές που μπορούν να βοηθήσουν να αλλάξει ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζετε αυτές τις καταστάσεις.
Ένα σημαντικό βήμα είναι να κατανοήσετε γιατί συμβαίνουν αυτές οι συναισθηματικές αντιδράσεις. Για κάποιους, οι παράγοντες που τις πυροδοτούν μπορεί να συνδέονται με άλυτα ζητήματα από την παιδική ηλικία. Για παράδειγμα, το να μην ακολουθεί ένα παιδί οδηγίες ή το να καυγαδίζει με τον αδερφό του μπορεί να σας θυμίσουν τις δικές σας εμπειρίες —ίσως να μην σας άκουγαν ή να υποτιμούσαν τα συναισθήματά σας. Η αναγνώριση αυτής της σύνδεσης μπορεί να κάνει μεγάλη διαφορά.
Θεραπείες όπως η EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing, Απευαισθητοποίηση και Επανεπεξεργασία μέσω οφθαλμικών Κινήσεων) και η IFS (Internal family systems therapy, Εσωτερικά Οικογενειακά Συστήματα, συμφιλίωση των εσωτερικών μας φωνών) μπορούν να σας βοηθήσουν να ανακαλύψετε και να επεξεργαστείτε αυτά των παλιά τραύματα, μειώνοντας το άγχος και διευκολύνοντας την ήρεμη αντίδραση στη συμπεριφορά των παιδιών.
Μια άλλη κρίσιμη τεχνική είναι να μάθετε να αναγνωρίζετε πότε το σώμα αντιδρά στο στρες. Οι σωματικές αισθήσεις—σφίξιμο στο στήθος, σφιγμένες γροθιές ή ρηχή αναπνοή—είναι συχνά σημάδια ότι πρόκειται να έχετε μια έντονη συναισθηματική αντίδραση. Με το να ενημερωθείτε για αυτά τα σημάδια, μπορείτε να κάνει μια παύση πριν αντιδράσετε.
Αυτός ο χρόνος επιτρέπει μια πιο μετρημένη απάντηση αντί για μια γρήγορη και συναισθηματικά φορτισμένη αντίδραση. Με την εξάσκηση, γίνεται ευκολότερο να αναγνωρίσετε αυτά που σας πυροδοτούν και να πάρετε μια ανάσα.
Τεχνικές για να αντιμετωπίσετε τις αντιδράσεις σας όταν είστε στρεσαρισμένοι
Εκτός από την αυτογνωσία, οι τεχνικές γείωσης μπορούν να σας βοηθήσουν να επιστρέψετε στο παρόν. Όταν αισθάνεστε ότι κάτι σας πυροδοτεί, το να εστιάσετε σε μικρές λεπτομέρειες στο περιβάλλον σας —όπως το να αισθανθείτε το πάτωμα κάτω από τα πόδια σας, να δείτε μια φωτογραφία στον τοίχο ή απλώς να πάρετε μια βαθιά αναπνοή— μπορεί να βοηθήσει να αλλάξετε την οπτική σας. Αυτό σας φέρνει πίσω στην παρούσα στιγμή, αντί να σας παγιδεύει σε παλαιά συναισθήματα.
Πάνω απ’ όλα, είναι σημαντικό να είστε επιεικείς με τον εαυτό σας. Η ανατροφή των παιδιών είναι δύσκολη, και όλοι κάνουν λάθη. Ο στόχος δεν είναι η τελειότητα, αλλά να αναγνωρίσετε πότε μια αντίδραση μπορεί να είναι υπερβολική και να διορθώσετε την πορεία.
Όπως αναλογίζεται η Jenna Jonaitis «Ακόμα κάνω λάθη. Ακόμα λέω πράγματα στα παιδιά μου που δεν πρέπει. Ακόμα υψώνω τη φωνή μου μερικές φορές. Αλλά πολύ λιγότερο από ό,τι πριν, κάτι που πιστεύω ότι τα παιδιά μου έχουν παρατηρήσει». Αντί να υψώσετε τη φωνή σας όταν ένα παιδί χύσει κάτι, σκεφτείτε να πείτε, «Θα το καθαρίσουμε μαζί». Εάν αισθάνεστε συγκλονισμένοι, το να αφιερώσετε λίγο χρόνο για να απομακρυνθείτε μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη μιας αντίδρασης που μπορεί να μετανιώσετε.
Πώς θα δημιουργήσετε μια υγιή σχέση με τα παιδιά σας;
Η ομορφιά αυτής της διαδικασίας είναι ότι με την αντιμετώπιση των παλαιών παραγόντων που σας πυροδοτούν, μπορεί να έχει θετικό αντίκτυπο στις σχέσεις με τα παιδιά. Όταν οι γονείς αποκτούν περισσότερο έλεγχο των συναισθημάτων τους, τα παιδιά συχνά ανταποκρίνονται με μεγαλύτερη ευκολία και ωριμότητα. Μπορεί να γελούν περισσότερο, να εκφράζουν τα συναισθήματά τους πιο ελεύθερα και να χειρίζονται τις διαφωνίες πιο ήρεμα.
«Η ανατροφή των παιδιών αφορά: τη θεραπεία και τη βελτίωση με την πάροδο του χρόνου και το να κάνουμε το καλύτερο που μπορούμε με αυτό που έχουμε», λέει η Jenna Jonaitis. Η ανατροφή των παιδιών αφορά στην ανάπτυξη—τόσο για τα παιδιά όσο και για τους γονείς. Αφορά στη σταδιακή βελτίωση και τη μάθηση να ανταποκρινόμαστε με μεγαλύτερη σκέψη.
«Είχα μια ‘καλή’ παιδική ηλικία. Πάντα είχαμε μια στέγη πάνω από το κεφάλι μας. Οι γονείς μου ήταν γενναιόδωροι αλλά κάποια πράγματα τώρα συνειδητοποιώ ότι θα μπορούσα να είχα ωφεληθεί, όπως περισσότερη συναισθηματική ρύθμιση και ευκαιρίες να εκφράσω τη δική μου φωνή».
Οι γονείς δεν χρειάζεται να είναι τέλειοι, αλλά με το να κάνουν βήματα προς τη συναισθηματική θεραπεία και την αυτογνωσία, μπορούν να αρχίσουν να αλλάζουν τις αντιδράσεις τους και να κάνουν μια διαρκή διαφορά στις σχέσεις τους με τα παιδιά τους.
Πηγές: Huffington Post, ResearchGate