Η πολύωρη ενασχόληση των παιδιών με τα τάμπλετ προκαλεί μεγάλη ανησυχία στους γονείς. Ακολουθώντας 8 κανόνες για λιγότερη χρήση οθονών, το ανησυχητικό φαινόμενο μπορεί να αντιμετωπιστεί.
«Είναι συνέχεια με ένα τάμπλετ στα χέρια!», «Ξενυχτάει κάθε βράδυ με το TikTok!», «Παίζει video games με μανία!»: Αυτά είναι μερικά από τα πιο συχνά παράπονα των γονιών σε κάθε ελληνική οικογένεια. Τα παιδιά ξεπερνούν τα όρια, αλλά μήπως αυτό συμβαίνει γιατί τα αφήνουμε ανεξέλεγκτα μπροστά στις οθόνες;
Ποια είναι τα όρια στη χρήση οθονών, πώς τα εξηγούμε στα παιδιά, και ποιοι είναι οι βασικοί κανόνες για μια υγιή «ψηφιακά αναθρεμμένη» γενιά;
Οι 10 κανόνες του Serge Tisseron για τη χρήση οθονών
Ο Γάλλος ψυχαναλυτής και ψυχίατρος Serge Tisseron έχει αναπτύξει τη θεωρία για την «Κατανάλωση της Ψηφιακής Τροφής», όπως την ονομάζει χαρακτηριστικά. Ουσιαστικά, παραλληλίζει την κατανάλωση του φαγητού με την κατανάλωση της ψηφιακής τροφής.
Επισημαίνει δε κάτι σημαντικό που σπάνια λαμβάνουμε υπόψιν: σημασία δεν έχει μόνο η μικρότερη ποσότητα αλλά και η καλύτερη ποιότητα. Δεν θα πρέπει, δηλαδή, να μας αφορά μόνο πόση ώρα περνούν τα παιδιά μας στις οθόνες, αλλά και το τι βλέπουν σε αυτές.
1. Η σωστή τροφή, στη σωστή ηλικία
Βάζετε στο μπιμπερό του μωρού σας μπριζόλες, τηγανιτές πατάτες ή μακαρόνια; Φυσικά και όχι, αφού ξέρετε ότι το πεπτικό σύστημα του βρέφους δεν είναι προσαρμοσμένο σε αυτές τις τροφές.
Με την ίδια λογική, μην βάζετε μια οθόνη μπροστά στο μωρό σας. Ο βρεφικός εγκέφαλος δεν είναι προσαρμοσμένος ώστε να έχει κάποιο όφελος από τις οθόνες.
2. Όχι στο ψηφιακό μασούλημα
Έχετε μάθει στα παιδιά σας να απολαμβάνουν τα γεύματα και τα σνακ τους σε συγκεκριμένες ώρες, και όχι να μασουλάνε διαρκώς. Με τον ίδιο τρόπο, εκπαιδεύστε τα να μην «μασουλάνε οθόνες» όλη τη μέρα.
Πώς θα το καταφέρετε αυτό; Καθορίζοντας πρώτα εσείς οι ενήλικες συγκεκριμένα χρονικά διαστήματα κατά τα οποία κοιτάζετε τις οθόνες σας (σ.σ. εκτός από τις ώρες εργασίας). Μόλις το εφαρμόσετε πρώτοι, θα έχετε γίνει το καλό παράδειγμα και θα μπορείτε να ζητήσετε από τα παιδιά σας να κάνουν το ίδιο.
3. Όταν χορταίνουμε, σταματάμε να τρώμε
Ένας κοινός κανόνας στην οικογένειά σας ίσως είναι να μην τρώμε από την κατσαρόλα αλλά από το πιάτο όπου έχει σερβιριστεί το φαγητό μας. Το πιάτο αντιπροσωπεύει μία μερίδα από το φαγητό, και μόνο αφού την τελειώσουμε, δικαιούμαστε ενδεχομένως μία δεύτερη.
Το πρόβλημα με τους ψηφιακούς παρόχους και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι πως προτείνουν στο παιδί μια συνεχή ακολουθία προγραμμάτων χωρίς καμία διακοπή. Είναι σαν να γεμίζει αυτόματα το πιάτο του παιδιού μόλις εκείνο το αδειάσει. Τα όρια παρακολούθησης πρέπει να είναι προκαθορισμένα και να τηρούνται αυστηρά.
4. Κοινές οικογενειακές δραστηριότητες
Το να τρώμε όλοι μαζί στο οικογενειακό τραπέζι κάνει την κατανάλωση φαγητού πιο ευχάριστη και ουσιαστική. Γιατί αφού μας αρέσει να μοιραζόμαστε το φαγητό μας, να μην μοιραζόμαστε και τις οθόνες μας;
Μπορούμε, για παράδειγμα, να προτιμήσουμε βιντεοπαιχνίδια που παίζονται από πολλούς παίκτες, έτσι ώστε κάποιες φορές να παίζουμε όλοι μαζί, και όχι ο καθένας μόνος του, στο δωμάτιό του.
5. Όχι κινητό το βράδυ
Επιτρέπετε στο παιδί σας να πάρει αργά το βράδυ στο δωμάτιό του ένα πακέτο μπισκότα ή πατατάκια και να τα φάει στο κρεβάτι του; Γιατί το αφήνετε, λοιπόν, να παίρνει το κινητό ή το τάμπλετ στο δωμάτιό του το βράδυ;
Ορίστε ως οικογενειακό κανόνα, το βράδυ ο καθένας να αφήνει το κινητό του πάνω στο τραπέζι, εκεί όπου θα το ξαναβρεί το επόμενο πρωί, συμβουλεύει ο Serge Tisseron.
6. Σχολιάζουμε τι έχουμε δει στις οθόνες
Το οικογενειακό τραπέζι γίνεται η αφορμή να μιλήσουμε, να ανταλλάξουμε τα νέα μας, να μοιραστούμε κάτι ωραίο, περίεργο, ιδιαίτερο που παρατηρήσαμε μέσα στη μέρα μας. Γιατί να μην μιλάμε και για όσα αξιόλογα είδαμε στις οθόνες μας, γονείς και παιδιά;
Είναι βέβαιο ότι θα εκπλαγείτε με το τι βρίσκει ενδιαφέρον το παιδί σας, και μπορεί να ξεκινήσει μια πολύ γόνιμη κουβέντα από αυτό.
7. Δημιουργούμε το δικό μας περιεχόμενο
Όταν τα παιδιά αποφασίζουν να μπουν στην κουζίνα και να δημιουργήσουν κάτι νόστιμο, αποτελεί μια ευχάριστη στιγμή για την οικογένεια. Έχουν φτιάξει κάτι μόνοι τους, που χαίρονται να το μοιράζονται.
Ας μάθουμε, λοιπόν, να φτιάχνουμε τις δικές μας εικόνες και κατόπιν να μάθουμε στα παιδιά μας να δημιουργούν τις δικές τους. Μια καλή πρακτική είναι να χαρίσουμε στο παιδί μας μια ψηφιακή φωτογραφική μηχανή και να το προτρέψουμε να τη χρησιμοποιεί τακτικά.
Είναι υπέροχο να βλέπουν οι γονείς τον κόσμο μέσα από τα μάτια του παιδιού τους. Επιπλέον, δημιουργούν νέες ευκαιρίες ανταλλαγής ερεθισμάτων με το παιδί.
8. Δίνουμε έμφαση στην ποιότητα
Παλαιότερα, είχε σημασία να τρώμε λιγότερο. Σήμερα, σημασία έχει να τρώμε καλύτερα. Το ίδιο ακριβώς ισχύει και για τις οθόνες.
Συνήθως μας απασχολεί το πόση ώρα περνά το παιδί μας στις οθόνες, και όχι στο τι βλέπει σε αυτές. Ας αρχίσουμε να δίνουμε μεγαλύτερη έμφαση στην ποιότητα του περιεχομένου, και όχι τόσο στην ποσότητα.
Η δυσκολία εδώ έγκειται στο να μάθουμε στα παιδιά μας να χρησιμοποιούν τις οθόνες με τρόπο που ενισχύει τη δημιουργικότητα και την κοινωνικοποίησή τους. Κι όμως, η τεχνολογία ανοίγει τεράστιες δυνατότητες και μπορεί να αποβεί προς όφελος όλων μας.
Το να γκρινιάζουμε στα παιδιά μας, να τα νουθετούμε κάνοντας εμείς τα αντίθετα, και να τους επιβάλλουμε τιμωρίες, δεν λύνει το πρόβλημα της χρήσης οθονών. Οφείλουμε πρώτα από όλα, να καταναλώνουμε εμείς οι ενήλικες σωστά την ψηφιακή τροφή, να τηρούμε οικογενειακούς κανόνες, και το κυριότερο, να είμαστε εκεί για τα παιδιά μας.