Είναι πλέον κοινώς παραδεκτό ότι η διατροφή μαζί με την ψυχολογία και την άσκηση αποτελούν τους τρεις πυλώνες της καλής υγείας και ως εκ τούτου της αρίστης εικόνας μας σε κάθε ηλικία. Άραγε είναι απαραίτητα τα συμπληρώματα διατροφής στην ομορφιά και την αντιγήρανση;
Γράφει η Μαρία Καρδάση Δερματολόγος – Αφροδισιολόγος, Πρόεδρος της Ελληνικής Ακαδημίας Αντιγήρανσης.
Το ερώτημα είναι πόσα χρήσιμα μικροθρεπτικά συστατικά καταφέρνουμε να συγκεντρώσουμε με κάθε γεύμα μας , μιας και οι ρυθμοί της ζωής μας είναι γρήγοροι, τα γεύματα βιαστικά και πολλές φορές εντελώς ακατάλληλα για τον οργανισμό μας;
Προς το τέλος της δεκαετίας του ’90, σταδιακά εγκαταστάθηκε και στην Ελλάδα η κουλτούρα της χρήσης συμπληρωμάτων διατροφής, για την ολοκλήρωση σε μικροθρεπτικά συστατικά των γευμάτων. Δύσπιστα στην αρχή, με περισσότερη εμπιστοσύνη στη συνέχεια αρχίσαμε και οι Έλληνες να τα χρησιμοποιούμε σε μαζικότερη κλίμακα.
Ας δούμε όμως τι επιδιώκουμε να αποκομίσουμε από τα συμπληρώματα διατροφής
Ο λόγος της χρήσης τους είναι οι ιδιότητες τους να αντιστρέφουν τους μηχανισμούς της οργανικής φθοράς, δυνατότητα που για να εκφραστεί απαιτούνται συγκεκριμένες συγκεντρώσεις τους στο αίμα.
Οι πρώτες δημοσιεύσεις από μελέτες που εξελίχθηκαν τη δεκαετία του 90, ξεκίνησαν γύρω στο 2000 με τη διερεύνηση και αποκατάσταση των επιπέδων vit D3, η οποία βρέθηκε σε έλλειψη ακόμα και στην Αυστραλία, (ήπειρο κατ’ εξοχήν ηλιόλουστη), B12 και Ε. Σταδιακά επεκτάθηκαν σε όλες τις βιταμίνες, στα μέταλλα όπως Zn, Mg, στα αμινοξέα, στο προφίλ των λιπαρών οξέων και προσμετρήθηκαν τα επίπεδα τους στο αίμα, ώστε να πραγματοποιηθεί ενδεχομένως η συμπλήρωση τους.
Τα τελευταία χρόνια κατακλιστήκαμε από συμπληρώματα που αφορούν κατ εξοχήν το δέρμα, όπως αυτά του κολλαγόνου, των πεπτιδίων και του υαλουρονικου οξέος. Συνοδεύονται πια από πληθώρα μελετών, και η παραγωγή και διάθεση τους υπόκειται σε αυστηρό νομοθετικό έλεγχο, τόσο από την EU, όσο και σε εθνικό επίπεδο στην κάθε χώρα.
Πεπτίδια κολλαγόνου
Σπουδαιότερος εκπρόσωπος αυτής της κατηγορίας συμπληρωμάτων είναι τα πεπτίδια του κολλαγόνου. Παρασκευάζονται από δέρμα, οστά και χόνδρους συγκεκριμένων ζώων, κυρίως χρησιμοποιώντας τα «απόβλητα» της βιομηχανίας κρεάτων και ψαριών, με την διαδικασία της ενζυματικης υδρόλυσης. Η χρήση τους συντελεί στην ενδογενή αύξηση της παραγωγής του κολλαγόνου, πρωτεΐνης άμεσα συνδεδεμένης με την υγεία του δέρματος και των εξαρτημάτων του.
Η παραγωγή του κολλαγόνου εξαρτάται από τα προσλαμβανόμενα πεπτίδια μέσω της τροφής καθημερινά. Η μειωμένη σύνθεση του, καθώς και ο αυξημένος ρυθμός καταστροφής του έχουν άμεση επίπτωση στην επιτάχυνση της διαδικασίας της γήρανσης. Έχουν γίνει πολλές μελέτες για τα πεπτίδια κολλαγόνου βοοειδών και χοίρων και τις επιπτώσεις τους στο ανθρώπινο δέρμα.
Διαπιστώθηκε οτι το κολλαγόνο, τόσο των αγελάδων, όσο και των χοίρων, παρουσιάζει ιδιαίτερες ομοιότητες με αυτό των ανθρώπων και ως εκ τούτου η χρήση συμπληρώματος διατροφής πεπτιδίων χοιριου η βόιου κολλαγόνου προσφέρει οφέλη τόσο στην ενυδάτωση και στο βάθος των ρυτίδων, όσο και στη σπαργη του δέρματος, αυξάνοντας την δυνατότητα της ιστικης αυτοεπιδιόρθωσης του οργανισμού.
Ελληνική μελέτη
Πρέπει να επισημανθεί ότι τρέχουμε μια μελέτη , της οποίας ο σχεδιασμός έγινε με τη συνεργασία της Βιογνώσης και του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης ΤΕΕΦΑ Τομέας Ανθρώπινης Απόδοσης. Η μελέτη έχει την έγκριση της επιτροπής Βιοηθικής και Δεοντολογίας της έρευνας του πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και τα χρησιμοποιούμενα συμπληρώματα διατροφής έχουν ελεγχθεί ως προς την αποτελεσματικότητα και την τοξικότητα τους από το Πανεπιστήμιο Κρήτης Ιατρική Σχολή Έδρα Βιοχημείας.
Τα στατιστικά της μελέτης κάνει ο κ. Πέτρος Καρκαλούσος απο το Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής. Η μελέτη αναφέρεται στη βοήθεια του δέρματος κατά τη διάρκεια και αμέσως μετά τη χρήση για δώδεκα εβδομάδες, ιχθυοκολλαγόνου, ιχθυοπεπτιδίων και ω3.
Προϊόντα παραγόμενα από δέρμα, οστά και κεφάλια ψαριών, που παρήχθησαν στο πλαίσιο του ερευνητικού προγράμματος aquabioprofit. Τα συμπληρώματα δημιουργήθηκαν για την μελέτη και μόνον και δεν υπάρχουν στην Ελληνική αγορά.
Τα μέχρι σήμερα αποτελέσματα είναι ενθαρρυντικά. Ο συνδυασμός των πεπτιδίων με βιταμίνες και ιχνοστοιχεία, όπως vit C και Zn, αυξάνει σημαντικά τη βιοδιαθεσιμότητα τους.
Τα ω3 αντιστρέφουν την υποκλινικη φλεγμονή, κύρια αιτία του εκφυλισμού κάθε ιστού, υποβοηθώντας την αυτοεπιδιορθωτικη διαδικασία. Η ημερήσια δόση δεν είναι απόλυτα καθορισμένη. Συνυπολογίζουμε τα πεπτίδια στη συνολική ημερήσια πρόσληψη πρωτεΐνης και την καθορίζουμε.
Μια άλλη πολύ σημαντική ουσία είναι το υαλουρονικό οξύ
Θειική γλυκοζαμινογλυκανη παραγόμενη από τους ινοβλαστες, τα αιμοπετάλια και τα κερατινοκυτταρα, αφού διεγερθούν από αυξητικούς παράγοντες και κυτοκίνες. Σημαντικό συστατικό της θεμέλιες ουσίας του συνδετικού ιστού, βασικός ρυθμιστής της υγρασίας του δέρματος, αφού μπορεί να συγκρατήσει έως και 1000 φορές το βάρος του σε νερό. Καθημερινά το 1/3 του υαλουρονικού οξέος χάνεται και αναπληρώνεται.
Έχουν διατυπωθεί δυο θεωρίες αναφορικά με το γήρας. Η παλαιότερη μιλάει για τη γενικότερη μείωση της παραγωγής του μετά τα 35-40 χρόνια και η νεότερη αναφέρεται στην τοπογραφική αλλαγή της. Επιφανειακή μείωση και αύξηση της εν τω βαθει.
Μελέτες έχουν αποδείξει τη θετική επίπτωση στο δέρμα της καθημερινής λήψης υαλουρονικου οξέος χαμηλού (2kd) και υψηλού μοριακού βάρους (300kd) για 12 εβδομάδες. Η ημερήσια δόση υπολογίζεται πάνω από 100mg, εξαρτάται από τη βιοδιαθεσιμότητα του σκευάσματος.
Οι βιταμίνες
Αναγκαίος παράγων για την αποκατάσταση του γερασμένου δέρματος είναι η καθημερινή πρόσληψη vit c. Δρα αντιοξειδωτικά αποτρέποντας την καταστροφική οξείδωση απο τη UV ακτινοβολία και τη γενικότερη βλαβερή περιβαλλοντική επίπτωση στο δέρμα.
Αποκαθιστά την ομοιογενή χρώση του δέρματος επαναφέροντας τα μελανινοκυτταρα σε ομαλότερη λειτουργία. Συμμετέχει στο μηχανισμό παραγωγής του κολλαγόνου μέσω της υδροξυλιωσης της λυσινης και της προλινης και της δημιουργίας υδροξυλυσίνης και υδροξυπρολίνης, αμινοξέα απαραίτητα για την παραγωγή του, διατηρώντας ή και αποκαθιστώντας τη σπάργη και τη ρυτίδωση του δέρματος.
Τα περισσότερα σπονδυλωτά την παράγουν, όμως τα πρωτεύοντα θηλαστικά όπως ο άνθρωπος τα ινδικά χοιρίδια, οι νυχτερίδες και τα πουλιά δεν την παράγουν και πρέπει να την προσλαμβάνουν καθημερινά μέσω της τροφής για να διατηρούν τον συνδετικό ιστό τους. Διατροφικά δεν είναι πάντα εφικτό να διατηρηθούν τα επίπεδα που απαιτούνται για την αντιοξείδωση, αλλά και την κολλαγονογέννεση ιδίως σε άτομα ηλιοεκτεθημενα και καπνιστές. Η συμπλήρωση της κρίνεται απαραίτητη.
Η ημερήσια δόση δεν είναι απόλυτα καθορισμένη. Συνήθως κυμαίνεται από 1000mg – 3000mg. Εξαρτάται από την κατάσταση του ασθενούς, αλλά και από την ανοχή του στη βιταμίνη.
Vit Ε: Ονομάζεται η βιταμίνη του δέρματος
Ομάδα οκτώ λιποδιαλυτών ουσιών τέσσερις τοκοφερολες και τέσσερις τοκοτριενόλες. Αντιοξειδωτικές ουσίες, οι οποίες προστατεύουν τις κυτταρικές μεμβράνες από τις ελεύθερες ρίζες οξυγόνου. Από όλες τις μορφές η α τοκοφερόλη είναι η πλέον διαδεδομένη ως συμπλήρωμα διατροφής.
Συνδυαζόμενη με Vit C παρουσιάζει ιδιαίτερες ηλιοπροστατευτικές ιδιότητες, πολύ μεγαλύτερες σαν συνδυασμός και των δυο , από εκείνες που η κάθε μια μόνη μπορεί να ασκήσει. Υπάρχει στο σμήγμα, το οποίο αποτελεί την αντιοξειδωτική ασπίδα προστασίας της επιδερμίδας.
Αναφορικά με την ημερήσια δόση υπάρχουν πολλές αντικρουόμενες απόψεις, οι μελέτες είναι σε εξέλιξη. Συνήθως μια μέση συνιστώμενη δόση είναι 400 iu (268mg)
Η vit A πάντα στο προσκήνιο, η κύρια της αντιγήρανσης στα τοπικά καλλυντικά σκευάσματα, κατέχει σπουδαία θέση και στα συμπληρώματα διατροφής για το δέρμα. Η δράση της στον επαναπροσδιορισμό του κυτταρικού κύκλου ανάπτυξης των κερατινοκυττάρων καθώς και η βοήθεια στην ομοιογενή παραγωγή μελανινης την καθιστά βασική βοήθεια για το δέρμα.
Την προσλαμβάνουμε σε δυο μορφές έτοιμη ρετινόλη η προβιταμίνη από τα καροτενοειδή. Σήμερα έχει προσδιορισθεί η ανώτερη ημερήσια δόση με ακρίβεια χωρίς ρίσκο τοξικότητας.
Οργανικό πυρίτιο (Si)
Μεταλλοειδές ιδιαίτερα άφθονο στο φλοιό της γης, το φυτικό και το ζωικό βασίλειο. Από τη γέννηση του το ανθρώπινο σώμα διαθέτει ένα απόθεμα πυριτίου, το οποίο σταδιακά μειώνεται, χωρίς να μπορεί να αντικατασταθεί με ευκολία μέσω της διατροφής (επεξεργασμένα και αποφλοιωμένα τρόφιμα), αλλά και λόγω της μειούμενης εντερικής απορρόφησης η επαναπρόσληψη του καθίσταται ιδιαίτερα δύσκολη.
Θεμελιώδες στοιχείο ολοκλήρου του οργανισμού κυρίως όμως του συνδετικού ιστού και βέβαια του δέρματος και των εξαρτημάτων του. Λόγω του δεσμού του με το κολλαγόνο, την ελαστίνη, τις πρωτεογλυκάνες και την κερατίνη, συμβάλει σημαντικά στην ελαστικότητα, τη σταθερότητα και τη βιωσιμότητα του δέρματος.
Εξαιτίας της δυσδιαλυτότητας των ορυκτών μορφών του, αλλά και του γρήγορου πολυμερισμού των διαλυτών, δημιουργήθηκαν ειδικές φαρμακοτεχνικές μορφές, που το καθιστούν ευκόλως αφομοιούμενο στην από του στόματος πρόσληψη.
Πολυάριθμες μελέτες καταδεικνύουν την επίπτωση της μείωσης του στη διαδικασία της γήρανσης. Η δοσολογία του δεν έχει καθοριστεί πλήρως. Η πρόσληψη του ορίζεται σε 200 – 400mg την ημέρα με απόδοση τουλάχιστον 10% σε οργανικό πυρίτιο. Σε χρόνια χρήση συνιστάται ο συνδυασμός του με Β1 διότι επηρεάζει την απορρόφηση της.
Ψευδάργυρος
Ο ψευδάργυρος, γνωστός στους δερματολόγους για τη βοήθεια που προσφέρει στην ακμή, αλλά και στο τριχωτό της κεφαλής, είναι ένα ιχνοστοιχείο που συνδυάζεται πλέον πολύ τακτικά στα πρωτόκολλα συμπληρωμάτων για την αναζωογόνηση του δέρματος. Οι αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες του τον κάνουν ιδιαίτερα χρήσιμο στην αποκατάσταση της υποκλινικής φλεγμονής που προκαλείται από την UV ακτινοβολία. Μάλιστα σε συνδυασμό με τη Vit C, έχει φθάσει να θεωρείται αντιηλιακό συστηματικώς χορηγούμενο.
Χρησιμοποιείται από τον οργανισμό σαν καταλύτης στη σύνθεση του κολλαγόνου και στην επισκευή του DNA, ως εκ τούτου η επίπτωση του στην υγεία του δέρματος είναι σημαντική. Η ημερήσια δόση κυμαίνεται απο 15 – 50mg, λαμβάνοντας πάντα υπ’ όψιν την αναλογία Cu- Zn η οποία κυμαίνεται από 1/7, 5 – 1/10.
Τέλος η L Carnosin ένα διπεπτίδιο αποτελούμενο απο β – αλανίνη και L ιστιδίνη κύρια με την αντιγλυκοζυλιωτική της δράση στο κολλαγόνο εμποδίζει την αλλοίωση της σπάργης και τη δημιουργία ρυτίδωσης στο δέρμα. Ο συνδυασμός με πυριδοξίνη (vit B6) εμποδίζει σημαντικά τη δημιουργία των AGEs.
Οι μελέτες για τις δυνατότητες της L Carnosin συνεχίζονται. Διατυπώθηκε η άποψη της θετικής επίπτωσης της στην καθυστέρηση της μείωσης του μήκους των τελομερών. Η ημερήσια δόση υπολογίζεται γύρω στα 500mg.
Το συμπέρασμα
Καταλήγοντας, η βοήθεια των συμπληρωμάτων διατροφής στο δέρμα είναι σημαντική και αποδεδειγμένη με πληθώρα έγκυρων μελετών που αποδεικνύουν την θετική τους επίδραση στις αυτοεπιδιορθωτικες δυνατότητες του οργανισμού και στην καθυστέρηση της διαδικασίας της γήρανσης, κύρια κατά τις δύσκολες περιόδους της προεμμηνόπαυσης – εμμηνόπαυσης και ανδρόπαυσης.
Η συμβουλή μου: παράλληλα με τις αισθητικές θεραπείες μας, ας προτείνουμε και ένα πρωτόκολλο συμπληρωμάτων στον κάθε ασθενή μας. Τα αποτέλεσμα μας θα απογειωθεί.
Χρυσός κανόνας : «είσαι οτι τρως» τα συμπληρώματα συμπληρώνουν τη διατροφή. Δεν την υποκαθιστούν.