Η λεγεωνέλλωση είναι λοίμωξη του αναπνευστικού συστήματος που προκαλείται από τα βακτηρίδια του γένους Legionella . Η λεγιονέλλα πήρε το όνομά της από το ξέσπασμα μιας άγνωστης τότε ασθένειας το 1976 σε συνέδριο της Αμερικανικής Λεγεώνας, μιας ένωσης βετεράνων του αμερικανικού στρατού, στη Φιλαδέλφεια.
Υπάρχουν περισσότερες από 70 οροομάδες Legionella, η πλειοψηφία ωστόσο των λοιμώξεων στον άνθρωπο προκαλούνται από τη Legionella pneumophila οροομάδα 1.
Βέλτιστες συνθήκες που ευνοούν την ανάπτυξη της λεγιονέλλας είναι θερμοκρασία νερού 25 – 45ο C, ντεπόζιτα και δεξαμενές νερού, σωλήνες με ελάχιστη ροή νερού, ακαθαρσίες εσωτερικών επιφανειών σωλήνων και δεξαμενών, φυσικές ίνες ή ίνες από καουτσούκ σε δακτυλίους και συστήματα στεγάνωσης, εναποθέσεις αλάτων και διαβρώσεις σε σωλήνες, ντους και βρύσες, λίμνες και ρυάκια γλυκού νερού, συστήματα διανομής γλυκού νερού. Επιβιώνει επίσης μέσα σε άλλα βακτήρια και αμοιβάδες.
Η μετάδοση γίνεται αερογενώς με εισπνοή του βακτηριδίου, όταν νερό που είναι μολυσμένο διασκορπίζεται στον αέρα υπό μορφή σταγονιδίων (αεροζόλ, ντους). Σπανιότερα, οι άνθρωποι μπορεί να αρρωστήσουν λόγω εισρόφησης νερού που περιέχει Legionella. Αυτό συμβαίνει όταν κατά λάθος εισέρχεται μολυσμένο νερό στους πνεύμονες. Αυτό αφορά κυρίως ασθενείς με δυσκολίες στην κατάποση. Δεν μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο.
Τα ακόλουθα συστήματα συνηθέστερα συνδέονται τη μετάδοση της Legionella σε ανθρώπους:
- Ντους, βρύσες
- Πύργοι ψύξης συστημάτων κλιματισμού Οι πύργοι ψύξης είναι κατασκευές που περιέχουν νερό και ανεμιστήρα ως μέρος κεντρικών συστημάτων ψύξης αέρα και χρησιμοποιούνται σε μεγάλα κτίρια ή κατά την διάρκεια βιομηχανικών διεργασιών
- Δεξαμενές αποθήκευσης νερού
- Θερμές πηγές όπως ιαματικά λουτρά υδρομασάζ
- Υγραντήρες
- Εξοπλισμός αναπνευστικής θεραπείας
- Συμπυκνωτές εξάτμισης
- Πισίνες
- Λίμνες γλυκού νερού
Τα συμπτώματα της λεγιονέλλας
Υπάρχουν δύο διαφορετικές κλινικές οντότητες της νόσου:
Α. Ο πυρετός Pontiac
Ο πυρετός Pontiac είναι μια ασθένεια που μοιάζει με γρίπη, συνήθως με απότομη έναρξη. Η περίοδος επώασης είναι 24-48 ώρες. Τα εμφανή συμπτώματα περιλαμβάνουν πυρετό, κακουχία, μυαλγία, βήχα και πονοκέφαλο. Η νόσος είναι αυτοπεριοριζόμενη, επιμένει για περίπου 1 εβδομάδα.
Β. Η νόσος των λεγεωνάριων
Εκδηλώνεται κυρίως ως δυνητικά θανατηφόρος πνευμονία σε 5-30% των κρουσμάτων περίπου. Στους ενήλικες, η λεγεωνέλλωση προκαλεί το 2-15% όλων των περιπτώσεων πνευμονίας της κοινότητας (CAP) που απαιτούν νοσηλεία. Η λεγεωνέλλωση είναι η δεύτερη πιο συχνή αιτία σοβαρής πνευμονίας που απαιτεί εισαγωγή στη ΜΕΘ. Μετά από μια περίοδο επώασης 2-10 ημερών, οι ασθενείς συνήθως αναπτύσσουν πυρετό αδυναμία, μυαλγία.
Τα αναπνευστικά συμπτώματα εμφανίζονται καθώς η νόσος εξελίσσεται. Σχεδόν όλοι οι ασθενείς εμφανίζουν βήχα, ο οποίος αρχικά είναι ξηρός και μη παραγωγικός, αλλά μπορεί να γίνει παραγωγικός, με πυώδη πτύελα και (σε σπάνιες περιπτώσεις) αιμόπτυση. Οι ασθενείς μπορεί να εμφανίσουν πόνο στο στήθος.
Νευρολογικά και γαστρεντερικά συμπτώματα όπως πονοκέφαλος, λήθαργος, αταξία, σύγχυση, διάρροια, ναυτία έμετος κοιλιακό άλγος συχνά συνυπάρχουν. Η εξωπνευμονική λεγεωνέλλωση είναι σπάνια με εκδηλώσεις που ποικίλουν ανάλογα με το όργανο που προσβάλλεται (μυοκαρδίτιδα, ιγμορίτιδα, περιτονίτιδα, πυελονεφρίτιδα, παγκρεατίτιδα κ.λπ.)
Οι άνδρες έχουν περισσότερες από διπλάσιες πιθανότητες από τις γυναίκες να αναπτύξουν νόσο των Λεγεωνάριων.Οι μεσήλικες και οι μεγαλύτεροι ενήλικες έχουν υψηλό κίνδυνο να αναπτύξουν νόσο των Λεγεωνάριων, ενώ είναι σπάνιο σε νεαρούς ενήλικες και παιδιά. Μεταξύ των παιδιών, περισσότερο από το ένα τρίτο των αναφερόμενων περιπτώσεων έχουν εμφανιστεί σε βρέφη κάτω του 1 έτους.
Πώς αντιμετωπίζεται
Σήμερα υπάρχει αποτελεσματική θεραπεία για την λεγεωμέλλωση. Η έγκαιρη έναρξη της θεραπείας μειώνει σημαντικά το ποσοστό θνησιμότητας.
Παράγοντες που σχετίζονται με τα υψηλά ποσοστά θνησιμότητας είναι η ηλικία, οι υποκείμενες παθήσεις που συνδέονται με μειωμένη άμυνα, όπως χρόνια πνευμονοπάθεια, ανοσοανεπάρκεια, κακοήθειες, νεφρική νόσος τελικού σταδίου, σακχαρώδης διαβήτης, η ενδονοσοκομειακή προσβολή, το κάπνισμα, η καθυστερημένη έναρξη ειδικής αντιμικροβιακής θεραπείας.
Νόσος των λεγεωναρίων: Μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο;
Η λεγιονέλλα πεθαίνει σε θερμοκρασίες 71-77 βαθμούς και ένα από τα μέτρα εκρίζωσης είναι η εφαρμογή θερμικού σοκ σε μολυσμένες δεξαμενές. Επίσης χρησιμοποιούνται διάφορες μέθοδοι χημικής απολύμανσης όπως η χλωρίωση του νερού σε κατάλληλες συγκεντρώσεις.