Ο ιός κοξάκι (Coxsackie) ανήκουν στην οικογένεια Picornaviridae και στο γένος Enterovirus , που περιλαμβάνει επίσης τον ιό πολιομυελίτιδας.
Η μετάδοση γίνεται μέσω της κοπράνων-στοματικής οδού, με την εισπνοή μολυσμένων αερολυμάτων, με στενή προσωπική επαφή, μολυσμένα αντικείμενα και μολυσμένες επιφάνειες. Οι ιοί κοξάκι χωρίζονται σε ιούς της ομάδας Α και της ομάδας Β.
Στην Ελλάδα έχουμε κυρίως ιούς της ομάδας Α, που προκαλούν συνήθως αυτοπεριοριζόμενα σύνδρομα με πυρετό, εμετό και εξανθήματα.
Γενικά, οι ιοί κοξάκι της ομάδας Α τείνουν να μολύνουν το δέρμα και τους βλεννογόνους, προκαλώντας οξεία αιμορραγική επιπεφυκίτιδα (AHC) πληγές και εξανθήματα δέρματος στόματος.
Οι σπανιότεροι ιοί κοξάκι της ομάδας Β τείνουν να μολύνουν εσωτερικά όργανα την καρδιά, τον υπεζωκότα, το πάγκρεας και το ήπαρ, προκαλώντας πλευροδυνία , μυοκαρδίτιδα , περικαρδίτιδα και ηπατίτιδα.
Τόσο οι ιοί κοξάκι της ομάδας Α όσο και της ομάδας Β μπορούν να προκαλέσουν μη ειδικές εμπύρετες ασθένειες, εξανθήματα, νόσο του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος και άσηπτη μηνιγγίτιδα.
Ο πολλαπλασιασμός του ιού γίνεται μετά την αρχική προσβολή αρχικά στην ανώτερη αναπνευστική οδό, και στο λεπτό έντερο. Στη συνέχεια εμφανίζεται ιαιμία και αναπαραγωγή σε άλλες ανατομικές θέσεις και όργανα.
Ιός κοξάκι: Τα συμπτώματα της λοίμωξης
Οι λοιμώξεις από τον ιό κοξάκι εμφανίζονται σε όλες τις ηλικιακές ομάδες. Ιδιαίτερα ευπρόσβλητοι είναι παιδιά και έφηβοι. Στη συνήθη της μορφή η λοίμωξη εμφανίζεται:
- με πυρετό
- ανορεξία
- κακουχία
- πονόλαιμο
Τα εξανθήματα χεριών ποδιών στόματος δεν είναι σπάνια και αρκετοί ασθενείς αναπτύσσουν επώδυνες πληγές στόματος. Πολλά άτομα εμφανίζουν και δερματικό εξάνθημα με φυσαλλιδώδεις βλάβες σε χέρια, πόδια γλουτούς και γεννητικά όργανα. Μερικοί ασθενείς αναπτύσσουν επιπεφυκίτιδα.
Εκτός από το τυπικό αυτό σύνδρομο που προκαλεί ο ιός κοξάκι, στην Ελλάδα κλινικά σύνδρομα ανάλογα με τον τύπο του ιού και τις επιλοκές είναι:
- Γριπώδης συνδρομή (τύποι Α και Β). Εμφανίζεται λοίμωξη αναπνευστικού που συνήθως διαρκεί μία –τέσσερις ημέρες.
- Επιδημική πλευροδυνία (ιός Β1-5). Σε μη επιπλεγμένες περιπτώσεις, το σύνδρομο διαρκεί 4-6 ημέρες με πόνο στο στήθος που προεξάρχει. Ευαισθησία πρήξιμο είναι συχνά στην περιοχή του διαφράγματος. Πονοκέφαλος, πονόλαιμος, πυρετός μπορεί να συνυπάρχουν.
- Μηνιγγίτιδα και νευρολογικά σύνδρομα (ιοί Α και Β), εμετός, πυρετός, αυχενική δυσκαμψία εμφανίζονται. Η νόσος είναι σοβαρή.
- Καρδιακή νόσος (ιοί Β). Αναπτύσσεται προκάρδιο άλγος με προσβολή περικαρδίου, μυοκαρδίου ή περικαρδιακή συλλογή. Η καρδιά μπορεί να αναπτύξει μυοκαρδιοπάθεια μετά την αποδρομή της λοίμωξης ή συχνές υποτροπές.
Άλλα κλινικά σύνδρομα προκαλούνται κύρια από ιούς Β και περιλαμβάνουν:
- Θυρεοειδοπάθεια
- Αυτοάνοσες εκδηλώσειw
- Ραβδομυόλυση (καταστροφή και λύση μυών)
- Σπειραματονεφρίτιδα
Ο αυτοάνοσος ινσουλινοεξαρτώμενος διαβήτης έχει συνδεθεί με λοιμώξεις από τον ιό κοξάκι της ομάδας Β. Έχουν ενοχοποιηθεί αυτοάνοσες διεργασίες που διαμεσολαβούνται από την ιντερφερόνη και Τ-κύτταρα.
Τι άλλο πρέπει να γνωρίζετε
Γενικά, η πρόγνωση για τη μόλυνση από τον ιό κοξάκι είναι άριστη, με πάνω από το 90% των ασθενών να έχουν ήπια, αυτοπεριοριζόμενα συμπτώματα. Η θνησιμότητα λόγω μόλυνσης από τον ιό κοξάκι είναι ασυνήθιστη.
Να είστε σε επιφυλακή για συμπτώματα μηνιγγοεγκεφαλίτιδας όπως είναι η σύγχυση, οι διαταραχές συμπεριφοράς, η ναυτία και ο έμετος, ο πονοκέφαλος, ο πόνος στον αυχένα, η ευαισθησία στο φως, η αδυναμία κινήσεων, οι σπασμοί.
Να είστε σε επιφυλακή για συμπτώματα καρδιακών επιπλοκών όπως είναι η δύσπνοια, ο πόνος στο στήθος, το αίσθημα παλμών.
Δεν υπάρχει εμβόλιο-Μέτρα προστασίας
Ένα άτομο μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο μόλυνσης με συχνό και σωστό πλύσιμο χεριών, καθαρισμό και απολύμανση επιφανειών που αγγίζονται, αποφυγή στενής επαφής με εκκρίσεις άλλων ατόμων (π.χ. αποφυγή φιλιών, χρήσης κοινών σερβίτσιων).
Τα χέρια πρέπει να πλένονται οπωσδήποτε με νερό και σαπούνι τουλάχιστον επί 20 δευτερόλεπτα χωρίς να αμελείτε τις πτυχές των δακτύλων, την περιοχή κάτω από τα νύχια, τους καρπούς, την ραχιαία και παλαμιαία επιφάνεια των χεριών. Μην αγγίζετε στόμα, μύτη, μάτια, αυτιά με ακάθαρτα χέρια. Μη μοιράζεστε πετσέτες, οδοντόβουρτσες, σκεύη φαγητού με άλλους ανθρώπους.