Όταν μερικοί άνθρωποι σηκώνονται όρθιοι, μπορεί να αισθάνονται ζάλη ή ακόμα και λιποθυμία εξαιτίας μιας ξαφνικής πτώσης της αρτηριακής πίεσης. Αυτό το φαινόμενο, που συμβαίνει πιο συχνά στους ηλικιωμένους, ονομάζεται ορθοστατική υπόταση.
Προηγούμενη έρευνα είχε προτείνει μια σχέση μεταξύ της ορθοστατικής υπότασης και της άνοιας, αν και οι επιστήμονες δεν καταλαβαίνουν γιατί. Αλλά μια νέα μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Hypertension επαναπροσδιορίζει αυτή τη σύνδεση, καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι η πτώση της αρτηριακής πίεσης το πρώτο λεπτό μετά την όρθια στάση συνδέεται πιο έντονα με την ανάπτυξη άνοιας.
«Το νέο σε αυτή τη μελέτη είναι η πρώιμη πτώση της αρτηριακής πίεσης και η συνάφεια αυτής με τον κίνδυνο άνοιας», δήλωσε ο Δρ. Yuan Ma, επίκουρος καθηγητής επιδημιολογίας στη Σχολή Δημόσιας Υγείας T.H. Chan του Χάρβαρντ και επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης.
Αυξημένος κίνδυνος άνοιας στους ασθενείς με ορθοστατική υπόταση
Οι ερευνητές άντλησαν δεδομένα που συλλέχθηκαν από τα τέλη της δεκαετίας του 1980 στη μελέτη-ορόσημο Κίνδυνος Αθηροσκλήρωσης στην Κοινότητα (ARIC), η οποία συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Κατά τη διάρκεια της πρώτης επίσκεψης, οι συμμετέχοντες υποβλήθηκαν σε έλεγχο της αρτηριακής τους πίεσης ενώ ήταν ξαπλωμένοι και στη συνέχεια πέντε φορές τα πρώτα δύο λεπτά μετά την όρθια στάση.
Μεταξύ 11.644 συμμετεχόντων, που ήταν κατά μέσο όρο 55 ετών στην αρχή της μελέτης, περίπου 1 στους 5 εμφάνισε άνοια περίπου 26 χρόνια αργότερα.
Σε σύγκριση με εκείνους που δεν εμφάνισαν ζάλη, οι συμμετέχοντες που ένιωσαν ζάλη όταν στέκονταν όρθιοι είχαν πολύ μεγαλύτερες πτώσεις στη συστολική αρτηριακή πίεση κατά το πρώτο λεπτό μετά την όρθια στάση.
Εκείνοι των οποίων η συστολική αρτηριακή πίεση μειώθηκε κατά 20 mmHg ή περισσότερο τα πρώτα 30 δευτερόλεπτα μετά την ορθοστασία είχαν 22% υψηλότερο κίνδυνο άνοιας σε σύγκριση με εκείνους των οποίων παρέμεινε σταθερή. Η πτώση της πίεσης μετά το πρώτο λεπτό είχε πολύ μικρότερο αντίκτυπο.
«Αυτές οι πρώιμες πτώσεις της αρτηριακής πίεσης συνήθως δεν ελέγχονται όταν οι ασθενείς πηγαίνουν στους γιατρούς τους», είπε ο Δρ. Ma και συμπλήρωσε:
«Αυτή η μελέτη υποδηλώνει ότι οι γιατροί πρέπει να δώσουν μεγαλύτερη προσοχή σε αυτές τις πρώιμες απότομες πτώσεις της αρτηριακής πίεσης, επειδή θα μπορούσαν να είναι σημάδι ότι κάποιος διατρέχει υψηλότερο κίνδυνο να αναπτύξει άνοια».
Ακόμα κι έτσι, προειδοποίησε ότι λόγω του σχεδιασμού της μελέτης, «δεν μπορούμε να βγάλουμε κανένα αιτιολογικό συμπέρασμα. Δεν γνωρίζουμε αν η πρώιμη πτώση της αρτηριακής πίεσης οδηγεί σε άνοια ή το αντίστροφο».
Στόχος των επιστημόνων να καταλάβουν τι συμβαίνει στον εγκέφαλο
Σε μεταγενέστερη έρευνα, οι επιστήμονες ελπίζουν να καταλάβουν τι είναι αυτό που συμβαίνει στον εγκέφαλο και οδηγεί σε αυτή τη γρήγορη πτώση της αρτηριακής πίεσης όταν στέκεσαι.
«Ένα υγιές άτομο έχει ένα σύστημα που μπορεί να διατηρήσει την αρτηριακή πίεση σχετικά σταθερή. Η πίεση πάντα πέφτει όταν αλλάζουμε τη θέση μας από ξαπλωμένοι σε όρθιοι, αλλά η πτώση δεν πρέπει να είναι μεγάλη και απότομη. Δεν ξέρουμε ακριβώς γιατί συμβαίνει μια μεγάλη, γρήγορη πτώση, αλλά είναι κάτι που προσπαθούμε να καταλάβουμε. Αυξάνεται με την ηλικία, και αυτό είναι κακό».
Ο Δρ. Costantino Iadecola, νευρολόγος και διευθυντής του Feil Family Brain and Mind Research Institute στο Weill Cornell Medicine στη Νέα Υόρκη, είπε ότι η μελέτη υπογραμμίζει την ανάγκη οι επαγγελματίες υγείας να ελέγχουν τους ασθενείς τους για ορθοστατική υπόταση.
«Αυτή είναι μια βελτίωση αυτού που είχε καθιερωθεί στο παρελθόν», δήλωσε ο Δρ. Iadecola, ο οποίος δεν συμμετείχε στη νέα μελέτη. «Εάν ο ασθενής ενημερώσει τον γιατρό ότι αισθάνεται μια μικρή ζάλη, ο γιατρός θα πρέπει να ελέγξει τις αλλαγές στην αρτηριακή πίεση που προκαλούνται από την ορθοστασία. Πρέπει να το φροντίσει και ίσως να κάνω κάποια θεραπεία που θα ελαχιστοποιήσει την αλλαγή».
Για τους ηλικιωμένους που έχουν ήδη προβλήματα γνωστικής ανεπάρκειας ή ισορροπίας, και οι δύο γιατροί είπαν ότι η ορθοστατική υπόταση αυξάνει τον κίνδυνο πτώσεων, σπασμένων οστών και θανάτου. «Οι άνθρωποι πρέπει να προσέχουν το περιβάλλον τους», τόνισε ο Δρ. Ma.