Η ξηρότητα κόλπου είναι ένα κοινό πρόβλημα που αντιμετωπίζουν πολλές γυναίκες κάποια στιγμή στη ζωή τους, σύμφωνα με το βρετανικό Σύστημα Υγείας (NHS). Είναι πιο συχνή στην εμμηνόπαυση και την περιεμμηνόπαυση, με περίπου το 19,4% των γυναικών να αναφέρουν κολπική ξηρότητα στις ηλικίες 42-53 και το 34% των γυναικών στις ηλικίες 57-69 ετών. Υπάρχουν όμως πράγματα που μπορούν να βοηθήσουν. Εάν αντιμετωπίζετε ξηρότητα κόλπου, είναι σημαντικό να μάθετε την αιτία για να καθορίσετε την καλύτερη πορεία θεραπείας.
«Είμαι ειδικός στην εμμηνόπαυση: Τα 3 τρόφιμα που πρέπει να κόψουν οι 40άρες για να χάσουν βάρος»
Τι είναι η ξηρότητα κόλπου
Σύμφωνα με την Κλινική του Κλίβελαντ, η ξηρότητα του κόλπου είναι ένα επώδυνο σύμπτωμα που επηρεάζει την ποιότητα ζωής ενός ατόμου. Μπορεί να προκαλέσει πόνο κατά τη διάρκεια:
- του καθίσματος,
- της άσκησης,
- της ούρησης και
- της σεξουαλικής επαφής.
Κανονικά, η επένδυση του κόλπου λιπαίνεται με υγρό που τη βοηθά να διατηρείται παχιά και ελαστική. Η κολπική ξηρότητα συμβαίνει όταν οι ιστοί στον κόλπο είναι ξηροί, λεπτοί και όχι καλά ενυδατωμένοι. Αυτό οδηγεί σε δυσφορία, ειδικά κατά τη διάρκεια του σεξ.
Η ξηρότητα του κόλπου μπορεί επίσης να προκύψει από:
- χειρουργική επέμβαση,
- θεραπεία καρκίνου ή
- άλλες ιατρικές καταστάσεις.
Και ενώ μπορεί να είναι χρόνια για μερικούς ανθρώπους, υπάρχουν διαθέσιμες αποτελεσματικές θεραπευτικές επιλογές για την ανακούφιση των συμπτωμάτων και την αντιμετώπισή τους.
Ξηρότητα κόλπου: Συμπτώματα
Η ξηρότητα κόλπου είναι μια πτώση της λίπανσης ή υγρασίας στον κολπικό σωλήνα και τις γύρω περιοχές. Πριν από την εμμηνόπαυση, οι γυναίκες με έμμηνο ρύση παράγουν από μισό έως 1 κουταλάκι του γλυκού έκκριμα κάθε μέρα.
Είναι επίσης φυσιολογικό ο κόλπος να παρουσιάζει διάφορα επίπεδα υγρασίας καθ’ όλη τη διάρκεια του μήνα κατά τη διάρκεια της εμμήνου ρύσεως. Για παράδειγμα, κατά τη διάρκεια της ωορρηξίας, μπορεί να εμφανιστεί μια απότομη αύξηση της κολπικής λίπανσης.
Μπορεί να αντιμετωπίζετε κολπική ξηρότητα εάν:
- Τα συνολικά επίπεδα κολπικής υγρασίας είναι χαμηλά για αρκετές εβδομάδες συνεχόμενα
- Ο κόλπος σας φαίνεται λιγότερο λιπασμένος από το συνηθισμένο
- Το αιδοίο (εξωτερική περιοχή του κόλπου) είναι πιο στεγνό από το συνηθισμένο
- Έχετε αισθήματα ερεθισμού, καψίματος και φαγούρας μέσα και γύρω από τον κόλπο
- Βιώνετε πόνο κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής ή άλλης σεξουαλικής δραστηριότητας
Ο πόνος από την ξηρότητα του κόλπου μπορεί να προκαλέσει αισθήματα αγωνίας γύρω από το σεξ. Η ξηρότητα του κόλπου σχετίζεται επίσης με χαμηλότερη από το κανονικό σεξουαλική ορμή και μείωση της σεξουαλικής ικανοποίησης.
Αίτια κολπικής ξηρότητας
Αν και η εμμηνόπαυση και η περιεμμηνόπαυση είναι οι πιο κοινές και γνωστές αιτίες κολπικής ξηρότητας, μπορεί να εμφανιστεί σε άλλα σημεία της ζωής και λόγω άλλων περιστάσεων. Η κολπική ξηρότητα εμφανίζεται συνήθως λόγω της πτώσης των οιστρογόνων, της ορμόνης που είναι κυρίως υπεύθυνη για τη διατήρηση της λίπανσης του κόλπου. Τα οιστρογόνα διατηρούν επίσης το πάχος και την ευκαμψία των ιστών του κόλπου σας.
Περιεμμηνόπαυση και εμμηνόπαυση
Η περιεμμηνόπαυση αναφέρεται στα χρόνια που προηγούνται της εμμηνόπαυσης και η εμμηνόπαυση είναι η περίοδος κατά την οποία δεν υπάρχει έμμηνος ρύση για τουλάχιστον ένα χρόνο. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, τα επίπεδα των οιστρογόνων πέφτουν σημαντικά, οδηγώντας σε κάποια κολπική ξηρότητα στις περισσότερες γυναίκες. Ο κόλπος παρουσιάζει επίσης ατροφία, η οποία περιλαμβάνει συρρίκνωση και λέπτυνση των κολπικών τοιχωμάτων.
Ιατρικές καταστάσεις που προκαλούν χαμηλά οιστρογόνα
Κάθε φορά που αντιμετωπίζετε μια κατάσταση ή μια περίσταση που σχετίζεται με χαμηλά οιστρογόνα, μπορεί να εμφανίσετε κολπική ξηρότητα. Για παράδειγμα, μπορεί να εμφανιστεί κολπική ξηρότητα:
- Τις εβδομάδες μετά τον τοκετό, όταν τα επίπεδα οιστρογόνων είναι χαμηλά.
- Κατά τη διάρκεια του θηλασμού, επειδή οι ορμόνες του θηλασμού μπορούν να καταστείλουν τα οιστρογόνα.
- Μετά από χειρουργική αφαίρεση των ωοθηκών, αφού οι ωοθήκες παράγουν το μεγαλύτερο μέρος των οιστρογόνων του σώματος.
- Εάν έχετε σύνδρομο Sjögren, μια αυτοάνοση κατάσταση που μπορεί να προκαλέσει ξηρότητα στο στόμα, τα μάτια και τον κόλπο.
Παρενέργειες από φάρμακα
Μερικές φορές, ένα φάρμακο που παίρνετε μπορεί να επηρεάσει τις ορμόνες ή τα επίπεδα λίπανσης ή υγρασίας του σώματος. Παραδείγματα περιλαμβάνουν:
- Φάρμακα για το κρυολόγημα και τις αλλεργίες, που μπορεί να προκαλέσουν συνολική ξηρότητα στους ιστούς του σώματος και να μειώσουν την κολπική λίπανση
- Κάποια αντικαταθλιπτικά
- Ακτινοθεραπεία και χημειοθεραπεία της πυελικής περιοχής
- Έγχυση αντισύλληψης (μεδροξυπρογεστερόνη)
- Λευπρολίδη, ένα φάρμακο για την ενδομητρίωση και τα ινομυώματα, μπορεί να μειώσει τα οιστρογόνα, προκαλώντας κολπική ξηρότητα
- Nafarelin, ένα ρινικό σπρέι που χρησιμοποιείται για τη θεραπεία της ενδομητρίωσης
Κολπική ξηρότητα: Αντιμετώπιση
Υπάρχουν αρκετές αποτελεσματικές θεραπείες για την ανακούφιση των συμπτωμάτων της κολπικής ξηρότητας. Είναι καλύτερο να τα συζητήσετε με έναν γιατρό, ο οποίος μπορεί επίσης να διαγνώσει την αιτία της κολπικής ξηρότητας. Ο γιατρός μπορεί να προσαρμόσει τις θεραπείες για τη συγκεκριμένη κατάστασή σας.
Λιπαντικά για ξηρότητα κόλπου
Τα κολπικά λιπαντικά είναι διαθέσιμα χωρίς ιατρική συνταγή και χρησιμοποιούνται για τη λίπανση του κόλπου, συνήθως για σεξουαλική επαφή ή σεξουαλική δραστηριότητα. Αυτά γενικά δεν προκαλούν παρενέργειες εκτός εάν είστε αλλεργικοί ή ευαίσθητοι σε κάποιο συστατικό του λιπαντικού. Είναι καλύτερο να χρησιμοποιείτε λιπαντικό ειδικά κατασκευασμένο για τον κόλπο.
Τα κολπικά λιπαντικά μπορεί να περιέχουν λάδι, σιλικόνη ή νερό. Τα προϊόντα με βάση το λάδι συνήθως δεν συνιστώνται επειδή μπορούν να βλάψουν τα προφυλακτικά ή τα διαφράγματα, καθιστώντας τα λιγότερο αποτελεσματικά στην πρόληψη της εγκυμοσύνης ή στην προστασία από ΣΜΝ.
Κολπικές ενυδατικές κρέμες
Οι κολπικές ενυδατικές κρέμες περιέχουν συνήθως υαλουρονικό οξύ. Σκοπός τους είναι να βοηθήσουν τους κολπικούς ιστούς να διατηρήσουν την υγρασία. Η ενυδατική κρέμα εφαρμόζεται στον κόλπο περίπου τρεις φορές την ημέρα, αλλά ορισμένα προϊόντα μπορούν να χρησιμοποιηθούν μία φορά κάθε λίγες μέρες.
Όταν χρησιμοποιούνται τακτικά, οι κολπικές ενυδατικές κρέμες βοηθούν τον κόλπο να παραμένει συνεχώς ενυδατωμένος ή υγρός. Οι κολπικές ενυδατικές κρέμες είναι διαθέσιμες χωρίς ιατρική συνταγή, αλλά μπορεί να είναι χρήσιμο να συζητήσετε επιλογές με έναν γιατρό.
Ορμονικές θεραπείες
Υπάρχουν διάφορες ορμονικές επιλογές για την αντιμετώπιση της κολπικής ξηρότητας. Ο γιατρός μπορεί να συνταγογραφήσει αυτές τις θεραπείες. Οι επιλογές περιλαμβάνουν:
- κολπικές κρέμες οιστρογόνων,
- κάψουλες,
- δαχτυλίδια ή
- δισκία.
Μπορεί να χρειαστούν αρκετές εβδομάδες για να λειτουργήσουν πλήρως. Αν και αυτές οι επιλογές περιέχουν ορμόνες, απορροφώνται σε πολύ μικρότερες δόσεις από ό,τι σε άλλες μορφές ορμονοθεραπείας.
Μη ορμονικές θεραπείες
Υπάρχουν δύο μη ορμονικά φάρμακα διαθέσιμα για να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση της κολπικής ξηρότητας:
- Η οσπεμιφαίνη είναι ένα φάρμακο που λαμβάνεται από το στόμα και είναι παρόμοιο με τα οιστρογόνα -αλλά όχι ίδιο. Μπορεί να μιμηθεί τον ρόλο των οιστρογόνων στο σώμα, βελτιώνοντας την κολπική λίπανση.
- Η πραστερόνη, επίσης γνωστή ως DHEA, είναι ένα κολπικό υπόθετο που εισάγεται στον κόλπο καθημερινά για να προσθέσει λίπανση.
Σπιτικές θεραπείες
Μερικοί άνθρωποι επιλέγουν να χρησιμοποιούν φυσικά λιπαντικά, όπως λάδι ελιάς, καρύδας ή αβοκάντο, για να λιπάνουν τον κόλπο τους. Δεν πρέπει να τα χρησιμοποιείτε χωρίς να μιλήσετε πρώτα με τον γιατρό σας. Λάδια σαν αυτά καθιστούν επίσης λιγότερο αποτελεσματικά τα προφυλακτικά και τα διαφράγματα.
Μερικές φορές οι βιταμίνες και τα προβιοτικά συνιστώνται για την ξηρότητα του κόλπου, αλλά δεν υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις για την αποτελεσματικότητά τους. Μερικοί άνθρωποι αναφέρουν ότι η προσθήκη περισσότερης σόγιας στη διατροφή τους ή η χρήση προϊόντων που περιέχουν άγρια γλυκοπατάτα βοηθούν στην ξηρότητα του κόλπου. Ωστόσο, δεν υπάρχουν ισχυρά στοιχεία που να υποστηρίζουν αυτά τα διορθωτικά μέτρα.
Άλλες Θεραπείες
Εναλλακτικές θεραπείες για την ξηρότητα του κόλπου μπορεί να είναι διαθέσιμες, όπως κολπικές θεραπείες με λέιζερ ή άλλες παρόμοιες επιλογές. Ωστόσο, δεν υπάρχει τεκμηριωμένη έρευνα σχετικά με την αποτελεσματικότητα θεραπειών όπως αυτές.
Πώς να αποτρέψετε την κολπική ξηρότητα
Η εμμηνόπαυση είναι η πιο κοινή αιτία κολπικής ξηρότητας και δεν μπορεί να προληφθεί. Ωστόσο, μπορείτε να αποφύγετε ορισμένες αιτίες, όπως η φαρμακευτική αγωγή, και να λάβετε μέτρα για την πρόληψη των χειρότερων συμπτωμάτων:
«Είμαι ειδικός στην εμμηνόπαυση – Τα 3 συμπληρώματα που ενισχύουν τη λίμπιντo των γυναικών»
- Σταματήστε ή αλλάξτε τα φάρμακα που προκαλούν κολπική ξηρότητα. Εάν το φάρμακο είναι προαιρετικό, όπως ένα φάρμακο για το κρυολόγημα, η διακοπή του φαρμάκου μπορεί να είναι χρήσιμη. Εάν το φάρμακο είναι σημαντικό για την υγεία σας, μιλήστε με τον γιατρό σας σχετικά με τη μετάβαση σε εναλλακτική φαρμακευτική αγωγή. Για παράδειγμα, εάν εμφανίσετε κολπική ξηρότητα μετά τη χρήση αντισυλληπτικού, η δοκιμή διαφορετικού αντισυλληπτικού μπορεί να βελτιώσει την ξηρότητα.
- Χρησιμοποιήστε μια κολπική ενυδατική κρέμα. Μπορείτε να χρησιμοποιείτε μια κολπική ενυδατική κρέμα καθημερινά ή καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας για να αποτρέψετε συμπτώματα κολπικής ξηρότητας.
- Λάβετε ορμονικές θεραπείες. Αυτά μπορούν να βοηθήσουν στη διατήρηση της υγρασίας του κόλπου, κάτι που μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη κρίσεων κολπικής ξηρότητας.
- Αποφύγετε αφρόλουτρα, ντους και αρωματικά σαπούνια ή λοσιόν. Αυτά μπορεί να προκαλέσουν ή να αυξήσουν την ξηρότητα του κόλπου.
Πηγές: Health, NHS, Menopause, Cleveland Clinic, American College of Obstetricians and Gynecologists, Climacteric