Τα μάτια μπορούν να αποκαλύψουν πολλά για την υγεία του εγκεφάλου σας. Σύμφωνα με μια νέα μελέτη, τα προβλήματα με την όραση μπορεί να είναι ένα από τα πρώτα σημάδια της γνωστικής παρακμής. Η μείωση της οπτικής οξύτητας και η απώλεια της οπτικής ευαισθησίας μπορεί να προβλέψει την άνοια ακόμη και 12 χρόνια πριν διαγνωστεί.
Στην έρευνα που δόθηκε στη δημοσιότητα, συμμετείχαν 8.623 υγιή άτομα από το Νόρφολκ της Αγγλίας, τα οποία παρακολουθήθηκαν για πολλά χρόνια. Μέχρι το τέλος της μελέτης, 537 συμμετέχοντες είχαν αναπτύξει άνοια και μελετήθηκε διεξοδικά η κατάσταση της υγείας των ατόμων πριν από τη διάγνωση.
Στην αρχή της μελέτης, η οποία πραγματοποιήθηκε από το Πανεπιστήμιο του Loughborough, οι συμμετέχοντες έκαναν ένα τεστ οπτικής ευαισθησίας. Για το τεστ, έπρεπε να πατήσουν ένα κουμπί μόλις έβλεπαν ένα τρίγωνο να σχηματίζεται σε ένα πεδίο κινούμενων κουκκίδων. Οι άνθρωποι που θα εμφάνιζαν άνοια ήταν πολύ πιο αργοί στο να δουν αυτό το τρίγωνο στην οθόνη από ό,τι οι άνθρωποι που δεν θα εμφάνιζαν άνοια.
Γιατί συμβαίνει αυτό; Τα προβλήματα όρασης μπορεί να είναι ένας πρώιμος δείκτης γνωστικής έκπτωσης, καθώς οι τοξικές πλάκες αμυλοειδούς που σχετίζονται με τη νόσο Αλτσχάιμερ μπορεί να επηρεάσουν πρώτα τις περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με την όραση, ενώ τα μέρη του εγκεφάλου που σχετίζονται με τη μνήμη καταστρέφονται καθώς η νόσος εξελίσσεται. Έτσι, οι εξετάσεις όρασης μπορεί να εντοπίσουν ελλείμματα πριν από τις εξετάσεις μνήμης.
Υπάρχουν πολλές άλλες πτυχές της οπτικής επεξεργασίας που επηρεάζονται στη νόσο Αλτσχάιμερ, όπως η ικανότητα να βλέπει κανείς τα περιγράμματα των αντικειμένων (ευαισθησία στην αντίθεση) και να διακρίνει μεταξύ ορισμένων χρωμάτων (η ικανότητα να βλέπει κανείς το μπλε-πράσινο φάσμα επηρεάζεται νωρίς στην άνοια), και αυτές μπορούν να επηρεάσουν τη ζωή των ανθρώπων χωρίς να το αντιλαμβάνονται άμεσα.
Ένα άλλο πρώιμο σημάδι της νόσου Αλτσχάιμερ είναι το έλλειμμα στον ανασταλτικό έλεγχο των οφθαλμικών κινήσεων, όπου τα ερεθίσματα που αποσπούν την προσοχή φαίνεται να συγκρατούν ευκολότερα την προσοχή. Τα άτομα με Αλτσχάιμερ δεν μπορούν να αγνοήσουν τα ερεθίσματα που αποσπούν την προσοχή, γεγονός που μπορεί να εμφανιστεί ως πρόβλημα ελέγχου των οφθαλμικών κινήσεων.
Εάν η άνοια καθιστά δυσκολότερη την αποφυγή αποσπασματικών ερεθισμάτων, τότε αυτά τα προβλήματα θα μπορούσαν να αυξήσουν τον κίνδυνο τροχαίων ατυχημάτων – κάτι που ερευνάται τώρα στο Πανεπιστήμιο του Loughborough.
Τα άτομα με άνοια αναγνωρίζουν πρόσωπα;
Έχουμε κάποια στοιχεία που δείχνουν ότι τα άτομα με άνοια τείνουν να επεξεργάζονται τα πρόσωπα νέων ανθρώπων με αναποτελεσματικό τρόπο. Με άλλα λόγια, δεν ακολουθούν το συνηθισμένο μοτίβο σάρωσης του προσώπου του συνομιλητή τους.
Στους υγιείς ανθρώπους, αυτό θα γινόταν από τα μάτια προς τη μύτη και μετά προς το στόμα. Αυτό το κάνουμε για να «αποτυπώσουμε» το πρόσωπο και να το θυμόμαστε αργότερα. Οι άνθρωποι μπορούν μερικές φορές να αισθανθούν όταν το άτομο με το οποίο μιλούν, δεν το κάνει αυτό.
Στην πραγματικότητα, ορισμένοι γιατροί που εργάζονται με άτομα με άνοια θα αναγνωρίσουν ότι κάποιος έχει άνοια όταν τον συναντήσουν. Τα άτομα με άνοια μπορεί μερικές φορές να φαίνονται χαμένα, επειδή δεν μετακινούν τα μάτια τους για να σαρώσουν το περιβάλλον, συμπεριλαμβανομένου του προσώπου των ανθρώπων που μόλις συνάντησαν.
Έτσι τα άτομα με άνοια δεν μπορούν να αναγνωρίσουν εύκολα τους ανθρώπους, καθώς δεν έχουν αποτυπώσει σωστά τα χαρακτηριστικά τους. Αυτό το πρώιμο πρόβλημα της μη αναγνώρισης των ανθρώπων σχετίζεται με την αναποτελεσματική κίνηση των ματιών για τα νέα πρόσωπα και όχι με μια καθαρή διαταραχή της μνήμης.
Μπορεί η κίνηση των ματιών να βελτιώσει τη μνήμη;
Ωστόσο, δεδομένου ότι η οπτική ευαισθησία σχετίζεται με την απόδοση της μνήμης (ακόμη και με τη χρήση μη οπτικών δοκιμασιών), οι ειδικοί εξετάζουν το ενδεχόμενο μήπως το να βάζουν τους ανθρώπους να κάνουν περισσότερες οφθαλμικές κινήσεις, βοηθά στη βελτίωση της μνήμης.
Μελέτες έχουν δείξει ότι η κίνηση των ματιών μπορεί να βελτιώσει τη μνήμη. Ίσως αυτό εξηγεί γιατί οι άνθρωποι που παρακολουθούν περισσότερη τηλεόραση και διαβάζουν περισσότερο έχουν καλύτερη μνήμη και μικρότερο κίνδυνο άνοιας από εκείνους που δεν το κάνουν.
Σε άλλες μελέτες διαπιστώθηκε ότι οι κινήσεις των ματιών από τα αριστερά προς τα δεξιά και από τα δεξιά προς τα αριστερά που γίνονται γρήγορα (δύο κινήσεις των ματιών ανά δευτερόλεπτο) βελτιώνουν την αυτοβιογραφική μνήμη. Ωστόσο, ορισμένες μελέτες δείχνουν ότι αυτή η ευεργετική επίδραση της κίνησης των ματιών ωφελεί μόνο τους δεξιόχειρες και οι επιστήμονες δεν είναι ακόμη σίγουροι γιατί συμβαίνει αυτό.
Μετά τη δημοσιοποίηση των νέων ευρημάτων, οι επιστήμονες θα δίνουν μεγαλύτερη έμφαση στον έλεγχο της όρασης των πολιτών, ενώ δεν αποκλείεται να ξεκινήσει η θεραπεία για τα προβλήματα μνήμης σε ηλικιωμένους με τη χρήση σκόπιμων οφθαλμικών κινήσεων.