Ένα υγιές χαμόγελο μας βοηθά να ζήσουμε μια μακρά, καλή και ευτυχισμένη ζωή. Αλλά ακριβώς όπως το σώμα μας, έτσι και τα δόντια μας υποκύπτουν σε αλλαγές που σχετίζονται με την ηλικία.
Τι συμβαίνει λοιπόν στα δόντια σας καθώς μεγαλώνετε; Και τι μπορείτε να κάνετε για να βεβαιωθείτε ότι το χαμόγελό σας παραμένει υγιές, νεανικό και λαμπερό; Η Arosha Weerakoon, ανώτερη λέκτορας στην Οδοντιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου του Queensland μιλά στο The Conversation και εξηγεί.
Από τι είναι φτιαγμένα τα δόντια
Η στεφάνη του δοντιού καλύπτεται από ένα σκληρό σμάλτο που περιβάλλει την πιο μαλακή, καφέ οδοντίνη, η οποία προστατεύει μια κεντρικά τοποθετημένη μαλακή ουσία.
Το σμάλτο είναι μια σύνθετη πλέξη από εύθραυστα, συσσωρευμένα με κηρήθρα νήματα που αλληλεπιδρούν με το φως για να κάνουν τα δόντια να φαίνονται ιριδίζοντα (έναν μαργαριταρένιο, γαλακτώδη ιριδισμό).
Η οδοντίνη κάτω από το σμάλτο σχηματίζει το μεγαλύτερο μέρος της στεφάνης και της ρίζας των δοντιών και αποτελείται από κολλαγόνο, μέταλλα, νερό και πρωτεΐνες. Το κολλαγόνο τεντώνεται και αναπηδά προς τα πίσω, για να αποτρέψει το ράγισμα και το σπάσιμο των δοντιών όταν τα πιέζουμε και μασάμε.
Η μαλακή ουσία έχει αιμοφόρα αγγεία και νεύρα που επικοινωνούν με το υπόλοιπο σώμα. Μέσα στα μέταλλα της οδοντίνης και στο κολλαγόνο υπάρχουν μικρά, αλληλένδετα σωληνάρια που σχηματίζονται από εξειδικευμένα κύτταρα που ονομάζονται οδοντοβλάστες και εγκαθίστανται γύρω από τη μαλακή ουσία, μόλις σχηματιστούν πλήρως τα δόντια μας.
Κάθε δόντι περιέχει έναν πεπερασμένο αριθμό οδοντοβλαστών, σε αντίθεση με τα συνεχώς ανανεωμένα ειδικά οστικά κύτταρα που ανανεώνονται.
Πώς αλλάζουν τα δόντια μας καθώς γερνάμε
Ανίκανα να ανανεωθούν, τα δόντια μας γίνονται εύθραυστα και επιρρεπή σε κατάγματα καθώς η οδοντίνη χάνει την ελαστικότητά της. Αυτό είναι πιο συνηθισμένο σε δόντια με υπάρχουσες ρωγμές, μεγάλα σφραγίσματα ή θεραπείες ριζικού σωλήνα.
Με τον καιρό, η εξωτερική επιφάνεια του σμάλτου λεπταίνει για να αποκαλύψει τη σχετικά αδιαφανή οδοντίνη που σκουραίνει καθώς γερνάμε. Η οδοντίνη σκουραίνει επειδή η πλέξη του κολλαγόνου σκληραίνει και συρρικνώνεται και το υγρό στα σωληνάρια γεμίζει με μέταλλα.
Οι οδοντοβλάστες συνεχίζουν να σχηματίζουν οδοντίνη μέσα στο δόντι για να μειώσουν τον ημιδιαφανή μαλακό χώρο. Η αύξηση της οδοντίνης κάνει τα δόντια μας να φαίνονται αδιαφανή και τα μονώνει από την αίσθηση του ζεστού και του κρύου. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι ακτίνες Χ είναι χρήσιμες για να ανιχνεύουν κουφάλες που μπορεί να μην αισθανόμαστε.
Τα σωματίδια φαγητού και ποτού γεμίζουν μικρά κενά και λεπτές ρωγμές που σχετίζονται με την ηλικία και βρίσκονται πάνω ή κάτω από το σμάλτο με αποτέλεσμα τον αποχρωματισμό των δοντιών. Αυτοί οι λεκέδες αντιμετωπίζονται εύκολα με λεύκανση δοντιών.
Πώς αλλιώς μπορείτε να παρατείνετε τη διάρκεια ζωής των δοντιών σας και να φωτίσετε το χαμόγελό σας; Ακολουθούν επτά συμβουλές για να αποφύγετε την οδοντική φθορά.
7 συμβουλές για υγιή δόντια και όμορφο χαμόγελο
- Αποφύγετε τις περιττές πιέσεις
- Μοιράστε το φορτίο
- Διατηρήστε το σμάλτο
- Ενισχύστε το σάλιο
- Αντιμετωπίστε την ασθένεια των ούλων
- Διαχειριστείτε και αποτρέψτε τη γήρανση
- Προσαρμοστείτε και ζητήστε βοήθεια
1. Αποφύγετε τις περιττές πιέσεις
Αποφύγετε να χρησιμοποιείτε τα δόντια σας για να κρατάτε αντικείμενα όπως εργαλεία ή για να ανοίγετε συσκευασίες. Λάβετε μέτρα για να αποφύγετε πιέσεις όπως τρίψιμο ή σφίξιμο φορώντας νυχτερινό μασελάκι.
Εάν έχετε μεγάλα σφραγίσματα ή δόντια που έχουν υποστεί επεξεργασία με ριζικό σωλήνα, μιλήστε με τον οδοντίατρό σας σχετικά με συγκεκριμένα υλικά πλήρωσης ή στεφάνες που μπορούν να προστατεύσουν τα δόντια σας από το ράγισμα ή το σπάσιμο.
2. Μοιράστε το φορτίο
Εάν σας λείπουν τραπεζίτες ή προγομφίοι, κατανείμετε τις δυνάμεις της μάσησης ομοιόμορφα για να αποφύγετε την υπερφόρτωση των υπολοίπων δοντιών σας.
Αντικαταστήστε τα δόντια που λείπουν με γέφυρες, εμφυτεύματα ή καλά τοποθετημένες οδοντοστοιχίες για να στηρίξετε το δάγκωμα. Ελέγχετε τακτικά τις οδοντοστοιχίες σας για να βεβαιωθείτε ότι εφαρμόζουν και υποστηρίζονται επαρκώς και αντικαταστήστε τις τουλάχιστον κάθε δέκα χρόνια.
3. Διατηρήστε το σμάλτο
Μειώστε περαιτέρω την απώλεια σμάλτου και οδοντίνης επιλέγοντας οδοντόβουρτσες με μαλακές τρίχες και μη λειαντικές οδοντόκρεμες. Ορισμένες λευκαντικές οδοντόκρεμες μπορεί να είναι λειαντικές, γεγονός που μπορεί να τραχύνει και να φθείρει τις επιφάνειες των δοντιών. Εάν δεν είστε σίγουροι, προτιμήστε οδοντόκρεμες που φέρουν την ένδειξη «ευαίσθητη».
Μειώστε την έκθεσή σας σε οξέα στα τρόφιμα (π.χ. λεμόνια ή μηλόξυδο) ή σε ασθένειες (παλινδρόμηση ή έμετο) όπου είναι δυνατόν, για να διατηρήσετε το σμάλτο και να αποτρέψετε τη διάβρωση.
4. Ενισχύστε το σάλιο
Το σάλιο προστατεύει από επιθέσεις από οξέα, ξεπλένει τα δόντια και έχει αντιβακτηριακές ιδιότητες για τη μείωση της διάβρωσης και της τερηδόνας. Το σάλιο είναι επίσης σημαντικό για να μας βοηθήσει να μασάμε, να καταπίνουμε και να μιλάμε.
Αλλά η ποιότητα και η ποσότητα του σάλιου μας μειώνεται λόγω αλλαγών που σχετίζονται με την ηλικία στους σιελογόνους αδένες, καθώς και λόγω ορισμένων φαρμάκων που συνταγογραφούνται για τη διαχείριση χρόνιων ασθενειών όπως η κατάθλιψη και η υψηλή αρτηριακή πίεση.
Μιλήστε με το γιατρό σας σχετικά με άλλες επιλογές φαρμάκων για τη βελτίωση του σάλιου σας ή τη διαχείριση της νόσου της παλινδρόμησης για την πρόληψη της διάβρωσης.
5. Αντιμετωπίστε την ασθένεια των ούλων
Αισθητικά, η θεραπεία της ουλίτιδας (περιοδοντίτιδα) μειώνει τη συρρίκνωση των ούλων, που συνήθως εκθέτει τις σχετικά πιο σκούρες ρίζες των δοντιών που είναι πιο επιρρεπείς στην ανάπτυξη οπών.
6. Διαχειριστείτε και αποτρέψτε τη γήρανση
Η κυτταρική γήρανση είναι η διαδικασία που αλλάζει το DNA στα κύτταρά μας για να μειώσει την ικανότητά μας να αντέχουμε φυσικές, χημικές ή βιολογικές βλάβες. Η κυτταρική γήρανση ενισχύει το σχηματισμό νέου καρκίνου, την εξάπλωση υπαρχόντων καρκίνων και την εμφάνιση χρόνιων ασθενειών όπως η νόσος Αλτσχάιμερ, ο διαβήτης, η οστεοπόρωση και οι καρδιακές παθήσεις.
Μπορείτε να αποτρέψετε την καταστροφή των κυττάρων με τη διαχείριση παραγόντων του τρόπου ζωής, όπως το κάπνισμα, ο ανεξέλεγκτος διαβήτης και οι χρόνιες λοιμώξεις όπως η ουλίτιδα.
7. Προσαρμοστείτε και ζητήστε βοήθεια
Η γήρανση μπορεί να επηρεάσει τη γνωστική λειτουργία, την επιδεξιότητα των χεριών και την όρασή μας και να μας εμποδίσει να καθαρίζουμε τα δόντια και τα ούλα μας όσο αποτελεσματικά μπορούσαμε κάποτε.
Εάν αυτό σας φαίνεται οικείο, μιλήστε με τον οδοντίατρό σας, ο οποίος μπορεί να σας βοηθήσει να πλύνετε σωστά τα δόντια σας και να σας προτείνει προϊόντα και εργαλεία που ταιριάζουν στην κατάσταση και τις ικανότητές σας.