Από τότε που ανακαλύφθηκε η πενικιλίνη το 1928, τα αντιβιοτικά έχουν μετατρέψει τις κάποτε απειλητικές για τη ζωή λοιμώξεις σε θεραπεύσιμες καταστάσεις. Αλλά στη διαδικασία εξάλειψης των «κακών» βακτηρίων, μπορούν να αποδεκατίσουν και τα «καλά».
«Ευτυχώς, για τους περισσότερους ανθρώπους, αυτές οι επιπτώσεις στο μικροβίωμα του εντέρου είναι προσωρινές. Εάν είστε γενικά καλά στην υγεία σας, πιθανότατα θα αναρρώσετε μόνοι σας», τόνισε μιλώντας στους New York Times ο Δρ. Tien Dong, γαστρεντερολόγος στο UCLA Health.
Πώς συνδέονται τα αντιβιοτικά με τον καρκίνο – Σοκαριστικές μελέτες
Ωστόσο, μπορείτε να κάνετε πράγματα για να ενθαρρύνετε αυτήν την ανάκαμψη. Και ενώ μεγάλο μέρος αυτής της έρευνας είναι περιορισμένη και σε πρώιμα στάδια, προτείνει την ενέργεια που ίσως είναι η πιο σημαντική: Να προσέχετε τη διατροφή σας.
Τι κάνουν τα αντιβιοτικά στο έντερο σας;
Τα αντιβιοτικά επηρεάζουν τα μικρόβια του εντέρου με παρόμοιο τρόπο που οι πυρκαγιές επηρεάζουν τα φυτά και τα ζώα σε ένα δάσος, σύμφωνα με τον Δρ. Dong. Το τοπίο αναγεννάται, αλλά με λιγότερη ποικιλομορφία από πριν. Τα πρώτα φυτά που ξαναπληθαίνουν μετά από πυρκαγιά είναι ζιζάνια και αναπτύσσονται παντού. Το ίδιο συμβαίνει και στο έντερο μετά τα αντιβιοτικά.
«Τα αρχικά βακτήρια που επιστρέφουν είναι ταχέως αναπτυσσόμενα και καταλαμβάνουν γρήγορα το έντερο. Αυτό σχηματίζει ένα λιγότερο ποικιλόμορφο και επομένως λιγότερο υγιές μικροβίωμα», εξηγεί ο ειδικός.
Ευτυχώς, τα αντιβιοτικά ευρέως φάσματος από του στόματος δεν σκοτώνουν ολόκληρη την εγγενή χλωρίδα, σύμφωνα με την Amy Langdon, μια μικροβιολόγο γονιδιώματος με μεταδιδακτορικό στο Πανεπιστήμιο Simon Fraser στον Καναδά.
Παρόμοια με τον τρόπο με τον οποίο τυχαία κομμάτια πρασίνου μπορούν να επιβιώσουν σε ένα καμένο τοπίο, μικρές κοινότητες καλών βακτηρίων μπορούν να κρυφτούν σε μέρη του πεπτικού σωλήνα που τα αντιβιοτικά δεν μπορούν να φτάσουν. «Βασιζόμαστε σε αυτά για να “σπείρουν” ξανά το έντερο», σημείωσε η Δρ. Langdon.
Με την πάροδο του χρόνου, αυτοί οι επιζώντες -μαζί με νέα βακτήρια που αποκτάτε από τα τρόφιμα, άλλους ανθρώπους ή τα κατοικίδιά σας, για παράδειγμα- μπορούν να ξεπεράσουν τον ανταγωνισμό των ζιζανίων και να ξαναχτίσουν ένα υγιές μικροβίωμα.
Αυτή η διαδικασία μπορεί να διαρκέσει περισσότερο για μερικούς ανθρώπους, όπως μικρά παιδιά, μεγαλύτερους ενήλικες ή εκείνους που λαμβάνουν συχνά αντιβιοτικά. Αλλά οι περισσότεροι ενήλικες μπορούν να περιμένουν το έντερο τους να επιστρέψει στο φυσιολογικό μέσα σε μερικούς μήνες.
Τι πρέπει να τρώτε μετά από αντιβίωση;
Η διατροφή σας μπορεί να είναι το πιο σημαντικό στοιχείο της αποκατάστασης μετά τα αντιβιοτικά, δήλωσε ο Pawel Kiela, ανοσοβιολόγος στο Κέντρο Καρκίνου του Πανεπιστημίου της Αριζόνα που ερευνά το μικροβίωμα του εντέρου. Μερικοί τύποι τροφίμων ενθαρρύνουν καλύτερα τα «καλά» μικρόβια να αναπτυχθούν και αποθαρρύνουν τα «κακά».
Τα υγιή βακτήρια του εντέρου τείνουν να προτιμούν τις φυτικές ίνες, για παράδειγμα. Σε μια μελέτη του 2021, οι επιστήμονες μεταμόσχευσαν ανθρώπινα βακτήρια κοπράνων σε δύο ομάδες ποντικών: μία με δίαιτα χαμηλής περιεκτικότητας σε φυτικές ίνες και μια άλλη με μια τυπική δίαιτα για ποντίκια, η οποία συνήθως περιέχει ένα μείγμα δημητριακών με υψηλή περιεκτικότητα σε ίνες.
Αντίσταση στα αντιβιοτικά: Αυτά τα «υπερβακτηρίδια» προκαλούν επαναλαμβανόμενες λοιμώξεις
Αφού έλαβαν αντιβιοτικά και στις δύο ομάδες, η ποικιλομορφία του εντέρου των ποντικών που ακολουθούσαν δίαιτα χαμηλή σε φυτικές ίνες ανέκαμψε πιο αργά από αυτά που ακολουθούσαν την τυπική δίαιτα και μερικά από τα «καλά» βακτήρια τους δεν αναπτύχθηκαν ποτέ. Οι δίαιτες χαμηλές σε φυτικές ίνες τους έδωσαν επίσης χαμηλότερη μικροβιακή ποικιλομορφία αρχικά.
Οι επιστήμονες συνιστούν να καταναλώνετε τουλάχιστον 21 έως 38 γραμμάρια φυτικών ινών την ημέρα, ανάλογα με την ηλικία και το φύλο σας. Αυτή είναι μια καλή ποσότητα για να στοχεύσετε, προσθέτοντας ότι τα κρεμμύδια, το σκόρδο, τα πράσα, οι μπανάνες, τα σπαράγγια, οι αγκινάρες, η βρώμη και τα όσπρια είναι εξαιρετικές πηγές.
Για μερικούς ανθρώπους, τα αντιβιοτικά μπορεί να προκαλέσουν διάρροια, φούσκωμα και κράμπες και τα τρόφιμα πλούσια σε φυτικές ίνες μπορούν να επιδεινώσουν συμπτώματα όπως φούσκωμα και αέρια. Εάν δεν έχετε όρεξη για μια μεγάλη σαλάτα ή ένα πιάτο λαχανικά ενώ παίρνετε τα φάρμακα, είναι εντάξει να περιμένετε μέχρι να υποχωρήσουν τα συμπτώματά σας.
Υπάρχουν επίσης περιορισμένες ενδείξεις ότι τρόφιμα ή ποτά που έχουν υποστεί ζύμωση, όπως το kimchi ή το κεφίρ, που περιέχουν διαφορετικές κοινότητες βακτηρίων, μπορούν να βοηθήσουν στην αντικατάσταση των καλών βακτηρίων που μπορεί να έχετε χάσει εντελώς, σύμφωνα με τον Δρ. Kiela.
Η Δρ. Langdon πρότεινε επίσης να εντάξετε το τζίντζερ στη διατροφή σας. Υπάρχουν ενδείξεις ότι μπορεί να μειώσει ορισμένα από τα συμπτώματα που σχετίζονται με τη λήψη αντιβιοτικών, όπως ναυτία, φούσκωμα και αέρια. Δοκιμάστε να βάλετε φρέσκο τζίντζερ σε νερό για να φτιάξετε τσάι ή να αναμίξετε μια κουταλιά της σούπας τριμμένο τζίντζερ σε ένα smoothie.
Πρέπει να παίρνετε προβιοτικά;
Πριν από περισσότερο από μια δεκαετία, προκαταρκτική έρευνα πρότεινε ότι τα προβιοτικά συμπληρώματα θα μπορούσαν να βοηθήσουν σε ορισμένες από τις πιο ξαφνικές παρενέργειες της έκθεσης σε αντιβιοτικά, όπως η διάρροια και οι κράμπες. Αυτό ώθησε τους γιατρούς να αρχίσουν να προτείνουν προβιοτικά συμπληρώματα μαζί με αντιβιοτικά.
Ωστόσο, νεότερες και πιο ισχυρές έρευνες δείχνουν ότι τα προβιοτικά συμπληρώματα δεν έχουν σημαντικό όφελος για το μικροβίωμα του εντέρου μετά τη χρήση αντιβιοτικών. Και ορισμένες έρευνες δείχνουν ότι μπορεί ακόμη και να επιβραδύνουν την ανάκαμψη του εντέρου.
Όταν ένα περιορισμένο εύρος μικροβιακών ειδών εισάγονται στο έντερο μέσω συμπληρωμάτων, ανταγωνίζονται για χώρο και θρεπτικά συστατικά και μπορεί ακόμη και να παράγουν χημικές ουσίες που εμποδίζουν την αναγέννηση των δικών σας ευεργετικών βακτηρίων του εντέρου.
Αντιβιοτικά: 6 μύθοι που μας μπερδεύουν και η αλήθεια για την σωστή χρήση τους
Η ουσία, σύμφωνα με τους ειδικούς, είναι ότι η λήψη προβιοτικών πιθανότατα δεν θα βλάψει, αλλά ούτε και θα βοηθήσει το μικροβίωμά σας να ανακάμψει ακριβώς όπως ήταν πριν.