Η συχνή έκθεση στο χλώριο επιφυλάσσει δυσάρεστες εκπλήξεις για τα μαλλιά, την επιδερμίδα και τα μάτια. Αλλά όταν το χλώριο της πισίνας μετατρέπεται σε χλωραμίνες μπορεί να κάνει το μπάνιο στην πισίνα επικίνδυνο για την υγεία των ματιών μας.
Πόσο επικίνδυνο για τα μάτια μας είναι το μπάνιο στην πισίνα; Ρωτήσαμε τον δρ Αναστάσιο Ι. Κανελλόπουλο, MD, Χειρουργό-Οφθαλμίατρο, ιδρυτή και επιστημονικό διευθυντή του Ινστιτούτου Οφθαλμολογίας LaserVision και καθηγητή Οφθαλμολογίας του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης και μας απαντήσαμε τι είναι οι χλωραμίνες, τι προκαλούν στα μάτια και πως θα προστατευτούμε.
Τι είναι οι χλωραμίνες;
Οι χλωραμίνες είναι χημικές ουσίες που χρησιμοποιούνται για τον καθαρισμό του νερού, οι οποίες δεν είναι καθόλου φιλικές προς τα μάτια. Επιπλέον, μπορεί να καραδοκούν παθογόνοι μικροοργανισμοί που προκαλούν σοβαρές λοιμώξεις και μολύνσεις.
Όπως αναφέρει το αμερικανικό Κέντρο Ελέγχου & Πρόληψης Ασθενειών (CDC), το χλώριο προστίθεται στο επεξεργασμένο νερό της πισίνας για να αποτρέψει την ανάπτυξη μικροβίων και τη συρροή λοιμώξεων. Ωστόσο μπορεί να αλληλοεπιδράσει με οτιδήποτε προέρχεται από το σώμα των κολυμβητών, από τα ούρα και τα νεκρά δερματικά κύτταρα έως τα αποσμητικά. Η συνέπεια είναι να δημιουργούνται ερεθιστικές ουσίες, που λέγονται χλωραμίνες, ενώ ταυτοχρόνως μειώνεται η ποσότητα του χλωρίου που μπορεί να σκοτώσει τα μικρόβια.
Τι προκαλούν οι χλωραμίνες στα μάτια;
Ακόμα, πάντως, και το καθαρό χλωριωμένο νερό μπορεί να βλάψει τα μάτια και μάλιστα με διάφορους τρόπους. «Κατ’ αρχάς, η επιφάνεια των ματιών καλύπτεται από ένα λεπτό στρώμα δακρύων, το οποίο τα διατηρεί υγρά και καθαρά», εξηγεί ο καθηγητής. «Το χλώριο και τα άλλα χημικά που χρησιμοποιούνται για την απολύμανση του νερού στην πισίνα, αφαιρεί αυτή την προστατευτική στοιβάδα, προκαλώντας ερεθισμό και ερυθρότητα στα μάτια».
Η έκθεση των ματιών στις χλωραμίνες μπορεί να προκαλέσει:
- κοκκίνισμα και ερεθισμό των ματιών,
- κνησμό,
- δακρύρροια
- ενόχληση,
- φωτοφοβία, δηλαδή ευαισθησία των ματιών στο φως
- θολή όραση
- πόνο και τσούξιμο στα μάτια.
Αντίστοιχα, η μείωση στη συγκέντρωση του καθαρού χλωρίου μπορεί να αφήσει τους χρήστες εκτεθειμένους σε κάθε είδους βακτήρια, μύκητες και παράσιτα. Οι χλωραμίνες μπορεί να δημιουργήσουν:
1. Ξηροφθαλμία
Αν ένας κολυμβητής βουτάει συχνά με ανοιχτά μάτια στην πισίνα, εκθέτοντάς τα στα χημικά, κινδυνεύει να αναπτύξει ξηροφθαλμία, κατά την οποία τα μάτια δεν παράγουν πια αρκετά ή/και καλής ποιότητας δάκρυα. Όταν κάποιος έχει ξηροφθαλμία έχει ένα συνεχές αίσθημα άμμου στα μάτια του, ενώ η όρασή του μπορεί να θολώσει.
Χωρίς, εξάλλου, την προστασία από μια πλήρως λειτουργική στιβάδα δακρύων, τα μάτια μένουν εκτεθειμένα στα χημικά της πισίνας και στους παθογόνους μικροοργανισμούς και αναπτύσσουν πρόσθετα προβλήματα.
«Το χλώριο είναι ένα πανίσχυρο απολυμαντικό και μπορεί να βλάψει τις εξωτερικές στοιβάδες κυττάρων που προστατεύουν τον κερατοειδή χιτώνα των ματιών», λέει ο κ. Κανελλόπουλος. «Μια γρήγορη ματιά κάτω από το νερό δεν θα δημιουργήσει πρόβλημα, αλλά δεν μπορεί κάποιος να κάνει μακροβούτια με ανοιχτά μάτια στην πισίνα. Αν το κάνει, θα παρουσιάσει αργά ή γρήγορα».
2. Επιπεφυκίτιδα και πληγή στον κερατοειδή
Αντίστοιχα, τα βακτήρια που επιζούν από το χλώριο και τα άλλα χημικά, μπορεί να προκαλέσουν λοιμώξεις όπως η επιπεφυκίτιδα. Ειδικά, όμως, σε όσους κολυμπούν με φακούς επαφής μπορεί να αποδειχθούν επικίνδυνα για την όραση.
«Όσο καλό κι αν είναι το σύστημα απολύμανσης στην πισίνα ή σε άλλον υδάτινο χώρο αναψυχής, υπάρχει πάντοτε το ενδεχόμενο να διαφύγει κάποιο παθογόνο από τη δράση του», προειδοποιεί ο κ. Κανελλόπουλος. «Τα παθογόνα αυτά μπορεί να μολύνουν τον φακό επαφής και να αρχίσουν να πολλαπλασιάζονται. Αν το μάτι έχει ήδη κάποιον ερεθισμό, η κατάληξη μπορεί να είναι σοβαρά προβλήματα που φτάνουν μέχρι το έλκος (πληγή) του κερατοειδούς».
3. Κερατίτιδα
Ακόμα μεγαλύτεροι είναι οι κίνδυνοι όταν δεν γίνεται σωστός καθαρισμός και απολύμανση. «Αν π.χ. όλο τον χειμώνα είχαν μείνει στάσιμα τα νερά σε ένα υδάτινο πάρκο και δεν γίνεται σωστή απολύμανση, μπορεί να υπάρξει επιμόλυνση του νερού από πρωτόζωα όπως η ακανθαμοιβάδα. Αν αυτή φτάσει στους φακούς επαφής και μετά στα μάτια, προκαλεί πολύ σοβαρή κερατίτιδα, η οποία συχνά οδηγεί στη μεταμόσχευση κερατοειδούς», προειδοποιεί ο καθηγητής.
Πώς θα καταλάβω αν το νερό στην πισίνα έχει χλωραμίνες;
«Το κλειδί είναι η μυρωδιά», απαντά ο δρ Αναστάσιος-Ι. Κανελλόπουλος,. «Οι καθαροί υδάτινοι χώροι αναψυχής φυσιολογικά δεν μυρίζουν έντονα χλώριο. Αντιθέτως, όταν η συγκέντρωση των χλωραμινών είναι υψηλή, αναδύεται έντονη μυρωδιά διότι οι χλωραμίνες διαχέονται ως αέριο στην γύρω περιοχή».
Η μυρωδιά είναι ακόμα εντονότερη σε χώρους όπου υπάρχουν πολλαπλοί υδάτινοι τόποι αναψυχής (π.χ. νεροτσουλήθρες, πισίνες), καθώς και στις εσωτερικές πισίνες, οι οποίες δεν αερίζονται τόσο καλά όσο οι υπαίθριες.
Πώς να προστατέψω τα μάτια μου από το νερό της πισίνας
Για να προστατευθείτε από αυτούς τους κινδύνους ακολουθήστε τις παρακάτω συμβουλές του καθηγητή:
- Χρησιμοποιείτε πάντοτε σφικτά γυαλιά κολύμβησης, που δεν επιτρέπουν στο νερό να πλησιάσει τα μάτια σας.
- Αν φοράτε φακούς επαφής, να τους αφαιρείτε πριν φορέσετε τα γυαλιά κολύμβησης.
- Προμηθευτείτε φακούς μιας χρήσεως, αν οπωσδήποτε θέλετε να τους φοράτε όσο θα βρίσκεστε στο νερό, ώστε να τους πετάξετε μόλις τελειώσετε το κολύμπι σας.
- Καθαρίζετε και απολυμαίνετε σχολαστικά τους φακούς σας μετά από κάθε χρήση, εάν είναι πολλαπλών χρήσεων. Σε κάθε περίπτωση, όμως, πρέπει να φοράτε και γυαλιά κολύμβησης.
- Ξεπλένετε το πρόσωπό σας με γλυκό νερό μετά το κολύμπι, ώστε να απομακρύνετε το χλώριο και τις άλλες χημικές ουσίες από τα φρύδια σας και τις περιοχές γύρω από τα μάτια. Φροντίστε μόνο το ξέβγαλμα να γίνεται με κλειστά μάτια.
- Δοκιμάστε να εφαρμόζετε τεχνητά δάκρυα ή άλλο κολλύριο λίπανσης των ματιών πριν και μετά την κολύμβηση, ώστε να τα διατηρείτε καλά ενυδατωμένα.
- Πίνετε άφθονο νερό για να είναι και ο οργανισμός σας ενυδατωμένος και να παράγει αρκετά δάκρυα.