Ζητήσαμε από την Φρόσω Κωνσταντίνου, ειδική παθολόγο, να μας εξηγήσει τι είναι η αντίσταση στην ινσουλίνη, ποια είναι τα πρώιμα σημάδια της και πότε να τα πάρουμε στα σοβαρά.
Εάν περνάτε χρόνο στο διαδίκτυο πιθανότατα να έχετε διαβάσει για την αντίσταση στην ινσουλίνη. Οι άνθρωποι που χρησιμοποιούν ενέσιμα φάρμακα όπως το Ozempic μιλούν γι’ αυτό. Οι λάτρεις της φυσικής κατάστασης προτείνουν ασκήσεις για να την αντιστρέψετε. Οι Influencers συστήνουν συμπληρώματα που υποτίθεται ότι την εμποδίζουν. Τι ακριβώς είναι όμως η αντίσταση στην ινσουλίνη και πώς θα καταλάβετε αν την έχετε;
Μια σημαντική ορμόνη
Η ινσουλίνη είναι μια ορμόνη που εκκρίνεται από το πάγκρεας και είναι σημαντική για τη μετατροπή της τροφής σε ενέργεια ή την αποθήκευση αυτής της ενέργειας για αργότερα.
Όταν τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα σας αυξάνονται μετά από ένα γεύμα, το πάγκρεας αντιδρά παράγοντας ινσουλίνη. Η ινσουλίνη, με τη σειρά της, βοηθά τα κύτταρα να χρησιμοποιήσουν το σάκχαρο και επαναφέρει την ποσότητα γλυκόζης στην κυκλοφορία του αίματός σας σε ένα φυσιολογικό εύρος.
Όταν έχετε αντίσταση στην ινσουλίνη, το σώμα σας δεν ανταποκρίνεται στην ινσουλίνη μετά τα γεύματα τόσο αποτελεσματικά όσο θα έπρεπε. Αυτό σημαίνει ότι τα κύτταρα σας δεν λαμβάνουν αρκετή γλυκόζη. Στη συνέχεια, το πάγκρεας παράγει περισσότερη ινσουλίνη για να βοηθήσει τη διαδικασία να προχωρήσει. Τελικά, το πάγκρεας δεν μπορεί να συμβαδίσει με τη διαδικασία.
«Μετά από αρκετά χρόνια, το σάκχαρό σας αρχίζει να παραμένει υψηλό μετά το φαγητό και αυτό οδηγεί τελικά σε αυτό που ονομάζουμε προδιαβήτη», δηλώνει η Φρόσω Κωνσταντίνου, ειδική παθολόγος.
Ένα επίπεδο γλυκόζης αίματος νηστείας μεταξύ 100 και 125 mg/dL θεωρείται προδιαβήτης. Εάν τα επίπεδα γλυκόζης παραμείνουν χωρίς θεραπεία και γίνουν υψηλότερα από 125 mg/dL, θα διαγνωστείτε με διαβήτη τύπου 2.
Ποιοι πρέπει να ανησυχούν
Περίπου 37,3 εκατομμύρια έχουν διαβήτη τύπου 2 και, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της ΗΔΙΚΑ, το 10% του πληθυσμού στην Ελλάδα είναι διαβητικοί ενώ 300.00-400.000 άνθρωποι αγνοούν ότι προδιαβήτη, ή ακόμη και διαβήτη. Επειδή η αντίσταση στην ινσουλίνη είναι πρόδρομος και των δύο, οι ερευνητές εκτιμούν ότι ο αριθμός των ατόμων με αντίσταση στην ινσουλίνη είναι πολύ μεγαλύτερος.
«Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν ξέρουν καν ότι το έχουν», αναφέρει η ειδική παθολόγος.
Τα άτομα με ορισμένες γενετικές παθήσεις, όπως η μυοτονική δυστροφία ή η λιποδυστροφία, έχουν συχνά αντίσταση στην ινσουλίνη. Αλλά πιο συχνά, οι άνθρωποι αναπτύσσουν αντίσταση στην ινσουλίνη ως αποτέλεσμα ενός μείγματος κοινωνικών και βιολογικών παραγόντων.
Για παράδειγμα, εάν έχετε οικογενειακό ιστορικό διαβήτη τύπου 2, μπορεί να έχετε περισσότερες πιθανότητες να έχετε αντίσταση στην ινσουλίνη. Εάν έχετε διαγνωστεί με υψηλά λιπαρά στο αίμα σας, όπως υψηλά τριγλυκερίδια, υψηλή LDL χοληστερόλη ή χαμηλή HDL χοληστερόλη, μπορεί επίσης να διατρέχετε υψηλότερο κίνδυνο.
Τα δεδομένα υποδηλώνουν ότι η αντίσταση στην ινσουλίνη αυξάνεται επίσης με την ηλικία, καθώς η λειτουργία του παγκρέατος μειώνεται. Είναι επίσης πιο πιθανό να εμφανιστεί σε άτομα που είναι λιγότερο σωματικά δραστήρια ή κάνουν κακή διατροφή.
Ορισμένα φάρμακα αυξάνουν προσωρινά τον κίνδυνο αντίστασης στην ινσουλίνη, συμπεριλαμβανομένης μιας κατηγορίας στεροειδών που ονομάζονται γλυκοκορτικοειδή, ορισμένων αντιψυχωσικών και ορισμένων HIV φαρμάκων. Ορισμένες μεταβολικές ή ορμονικές ασθένειες σχετίζονται επίσης με την αντίσταση στην ινσουλίνη, όπως η υψηλή αρτηριακή πίεση, οι καρδιακές παθήσεις, η μη αλκοολική λιπώδης ηπατική νόσος και το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών.
Τα πρώιμα σημάδια που πρέπει να αναζητήσετε
Οι γιατροί βασίζονται σε πολλές από τις ίδιες ενδείξεις και εξετάσεις αίματος που χρησιμοποιούνται για τον προδιαβήτη και τον διαβήτη – όπως αυτές που ελέγχουν τα επίπεδα γλυκόζης ή την αιμοσφαιρίνη A1C – για να καθορίσουν εάν έχετε αντίσταση στην ινσουλίνη.
Η Ειδική Ομάδα Προληπτικών Υπηρεσιών των Ηνωμένων Πολιτειών συνιστά να ελέγχονται όλοι οι ενήλικες ηλικίας 35 έως 70 ετών για προδιαβήτη εάν είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι. Η American Diabetes Association (ADA) προτείνει επίσης τον έλεγχο ενηλίκων που έχουν άλλους παράγοντες κινδύνου για διαβήτη, όπως στενό συγγενή με διαβήτη τύπου 2, διάγνωση πολυκυστικών ωοθηκών, ιστορικό διαβήτη κύησης ή κλινικές καταστάσεις που σχετίζονται με διαβήτη.
Σύμφωνα με την ADA, όλοι οι ενήλικες θα πρέπει να αρχίσουν να κάνουν εξετάσεις στην ηλικία των 45 ετών, ακόμα κι αν δεν έχουν κανέναν παράγοντα κινδύνου. Και αν τα αποτελέσματά σας είναι φυσιολογικά αλλά παρατηρήσετε συμπτώματα ή αναπτύξετε οποιονδήποτε παράγοντα κινδύνου για διαβήτη, θα πρέπει να ζητάτε να κάνετε επανέλεγχο τουλάχιστον κάθε τρία χρόνια.
Συχνά, δεν υπάρχουν εμφανή σημάδια μέχρι μήνες ή χρόνια αφότου το σώμα σας αγωνίζεται να διαχειριστεί τα επίπεδα ινσουλίνης και σακχάρου στο αίμα. Όταν εμφανίζονται, μερικοί από τους πρώτους δείκτες τείνουν να σχετίζονται με το πώς αντιδρά το σώμα σας μετά τα γεύματα.
Νιώθετε πεινασμένοι ή κουρασμένοι όλη την ώρα
Επειδή το σώμα σας δεν απορροφά αποτελεσματικά τη γλυκόζη, μπορεί να μη λάβετε αρκετή ποσότητα ενέργειας από την τροφή σας. Ως αποτέλεσμα, μπορεί να νιώθετε υπερβολική κούραση και ο εγκέφαλός σας να συνεχίσει να σηματοδοτεί ότι πρέπει να τρώτε περισσότερα γλυκά ή πλούσια σε υδατάνθρακες γεύματα.
Έχετε πάρει βάρος
Όταν το σώμα σας αρχίζει να αποθηκεύει την περίσσεια γλυκόζης στο συκώτι και στους μυς, ξεκινά η μετατροπή της επιπλέον γλυκόζης σε λίπος. Το περισσότερο σωματικό λίπος μπορεί να επιδεινώσει την αντίσταση στην ινσουλίνη.
Οι έρευνες δείχνουν ότι το σπλαχνικό λίπος, ειδικότερα, αυτό που περιβάλλει τα όργανα στην κοιλιακή περιοχή, απελευθερώνει λιπαρά οξέα, ορμόνες και προφλεγμονώδη μόρια στο αίμα σας. Η χρόνια φλεγμονή και η αύξηση του κυκλοφορούντος λίπους σχετίζονται με την αντίσταση στην ινσουλίνη.
Ενώ η περίμετρος της μέσης δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη διάγνωση προβλημάτων υγείας, οι γιατροί το χρησιμοποιούν για να ελέγξουν για πιθανούς κινδύνους. Άνδρες με περίμετρο μέσης άνω των 100 εκατοστών και μη έγκυες γυναίκες των οποίων η περίμετρος μέσης είναι μεγαλύτερη από 80 εκατοστά θεωρείται ότι έχουν υψηλότερο κίνδυνο αντίστασης στην ινσουλίνη.
Μπορείτε ακόμα να έχετε υψηλά επίπεδα επιβλαβούς λίπους στα κύτταρά σας, ακόμη και αν η περίμετρος της μέσης σας είναι μικρότερη, αναφέρει η Φρόσω Κωνσταντίνου.
Παρατηρείτε σκουρόχρωμες δερματικές κηλίδες
Μερικοί άνθρωποι με πιο προχωρημένη αντίσταση στην ινσουλίνη αναπτύσσουν επίσης δερματικές κηλίδες, μια κατάσταση που ονομάζεται acanthosis nigricans. Αυτό φαίνεται από σκούρα σημεία που εμφανίζονται στις πτυχές του σώματος, όπως στο πίσω μέρος ή στο πλάι του λαιμού, στις μασχάλες ή στη βουβωνική χώρα.
Η περίοδός σας δεν είναι κανονική
«Οι κύκλοι των γυναικών είναι ένας στενός δείκτης της υγείας τους», λέει η ειδική παθολόγος. Εάν παρατηρήσετε ότι ο εμμηνορροϊκός σας κύκλος γίνεται ακανόνιστος ή έχετε άλλα σημάδια που υποδεικνύουν πολυκυστικές ωοθήκες, όπως αυξημένη ακμή ή τρίχες στο πηγούνι, χρειάζεστε ορμονικές εξετάσεις.
Πίνετε περισσότερο νερό ή ουρείτε περισσότερο
Εάν η αντίσταση στην ινσουλίνη εξελιχθεί, τα αυξημένα επίπεδα σακχάρου στο αίμα μπορεί να αναγκάσουν τα νεφρά σας να αρχίσουν να λειτουργούν πιο έντονα και αυτό θα αυξήσει την επιθυμία σας να πιείτε περισσότερο νερό και να ουρείτε περισσότερο.
Εάν πιστεύετε ότι κάτι δεν πάει καλά και υποψιάζεστε ότι μπορεί να συνδέεται με αντίσταση στην ινσουλίνη, ενημερώστε το γιατρό σας. «Γνωρίζετε το σώμα σας καλύτερα από οποιονδήποτε άλλον» καταλήγει η ειδικός.