Περίπου 1 στα 5 άτομα με άνοια βιώνουν το σύνδρομο του ηλιοβασιλέματος. Πρόκειται για μία κατάσταση που επηρεάζει άτομα με διαφορετικές μορφές άνοιας, όπως το Αλτσχάιμερ και η άνοια με σωμάτια Lewy. Τι είναι και πώς εκδηλώνεται;
Σύμφωνα με τον Δρ. Victor Diaz, νευρολόγο στο Orlando Health Neuroscience Institute, τέτοιου είδους επεισόδια μπορεί να διαρκέσουν από λίγα λεπτά έως μερικές ώρες και σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να επεκταθούν μέχρι τη νύχτα.
Άνοια: Τι επαναλαμβάνουν οι ασθενείς ένα χρόνο πριν τη διάγνωση – Αποκαλύπτει ποιοι κινδυνεύουν
«Συνήθως, οι άνθρωποι θα αρχίσουν να εμφανίζουν τα συμπτώματα αργά το απόγευμα, νωρίς το βράδυ, την ώρα που δύει ο ήλιος», εξήγησε μιλώντας στην HuffPost η νευροψυχολόγος April Krowel, η οποία ειδικεύεται στις αξιολογήσεις ενηλίκων με νευρολογικές διαταραχές. Μερικές φορές, τα συμπτώματα εμφανίζονται αρκετά αργά το βράδυ.
Τι είναι το σύνδρομο του ηλιοβασιλέματος στην άνοια και πώς μπορεί να εκδηλωθεί
Το σύνδρομο του ηλιοβασιλέματος περιγράφει μια κατάσταση στην οποία, κάποιες ώρες της ημέρας, μερικοί ασθενείς μπορεί να αισθάνονται πιο μπερδεμένοι και αποπροσανατολισμένοι, όπως εξηγεί η Δρ. Krowel, η οποία περιγράφει αυτή την κατάσταση ως «έναν αστερισμό συμπτωμάτων που έχουν τις ρίζες τους στη σύγχυση και τον αποπροσανατολισμό».
Το σύνδρομο του ηλιοβασιλέματος δεν είναι κάτι που ένα άτομο με άνοια μπορεί να παρατηρήσει από μόνο του. Αντίθετα, είναι συνήθως οι φροντιστές που αντιλαμβάνονται την αλλαγή στη συμπεριφορά και την ψυχική κατάσταση του αγαπημένου τους προσώπου. Μπορεί να συμβεί σε οποιοδήποτε στάδιο της πάθησης, αν και «τείνει να κορυφώνεται στα μεσαία στάδια και μειώνεται καθώς η νόσος εξελίσσεται», σύμφωνα με την Εταιρεία Αλτσχάιμερ του Καναδά.
Το σύμπτωμα είναι οδυνηρό για το άτομο που το βιώνει. «Δεν ξέρουν πού βρίσκονται, πού μένουν, δεν αισθάνονται ασφαλείς, κάτι που δημιουργεί ένα άγχος μέσα τους, το οποίο μπορεί να οδηγήσει σε ανησυχία και ευερεθιστότητα», εξήγησε η Δρ. Krowel. Μπορεί επίσης να αντιμετωπίσουν δυσκολίες με τον ύπνο, σύμφωνα με τον Δρ. Diaz.
Γιατί συμβαίνει το σύνδρομο του ηλιοβασιλέματος στην άνοια;
Μέχρι σήμερα, δεν έχει εντοπιστεί σαφής αιτία του συνδρόμου. Μερικοί ερευνητές πιστεύουν ότι εν μέρει έχει να κάνει με τον διαταραγμένο κιρκάδιο ρυθμό. Σχεδόν κάθε ιστός στο σώμα ακολουθεί έναν κιρκάδιο ρυθμό, δηλαδή το εσωτερικό ρολόι του σώματος. Αυτή η διαδικασία ακολουθεί τον κύκλο της ημέρας και της νύχτας, για να προετοιμάσει το σώμα για εγρήγορση την ημέρα και ύπνο τη νύχτα.
Άνοια: Το σύμπτωμα που προειδοποιεί λίγο καιρό πριν εμφανιστεί
Όταν διαταράσσεται στην άνοια, μπορεί ενδεχομένως να προκαλέσει σε ένα άτομο αυξημένη σωματική δραστηριότητα αργότερα κατά τη διάρκεια της ημέρας ή να παραμείνει ξύπνιο για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα μετά τη δύση του ήλιου. Μια εργασία του 2020 σημείωσε ότι οι κιρκάδιοι ρυθμοί μπορούν να παίξουν ρόλο στον επηρεασμό των συναισθημάτων και των διαθέσεων. Οι ερευνητές εξακολουθούν να προσπαθούν να εντοπίσουν τι ακριβώς συμβαίνει στον εγκέφαλο και επηρεάζει τον κιρκάδιο ρυθμό στην πάθηση.
Εκτός από τα παραπάνω, εάν ένα άτομο έχει απογευματινή κόπωση, πόνο, πείνα, ανεπαρκή έκθεση στο φως του ήλιου κατά τη διάρκεια της ημέρας, άγχος, κατάθλιψη, παρενέργειες από φάρμακα, απώλεια ακοής ή εξασθένηση της όρασης, αυτά μπορεί να αυξήσουν την πιθανότητα να βιώσει σύνδρομο του ηλιοβασιλέματος.
Ποια είναι τα σημάδια του συνδρόμου του ηλιοβασιλέματος
Ο αποπροσανατολισμός και η σύγχυση αποτελούν τα κυριότερα συμπτώματα και συμπεριφορές κατά τη διάρκεια του ηλιοβασιλέματος. Καθώς η μέρα τελειώνει, οι άνθρωποι μπορεί να αρχίσουν να είναι αβέβαιοι και μπερδεμένοι σχετικά με το τι συμβαίνει στο περιβάλλον τους.
«Για παράδειγμα, εάν η οικογένειά τους ετοιμάζει το δείπνο, ο ασθενής μπορεί να μην καταλαβαίνει τη δραστηριότητα γύρω από την προετοιμασία του γεύματος», εξηγεί ο Δρ. Diaz. Μπορεί επίσης να αισθάνεται ότι βρίσκεται στο λάθος μέρος.
Εξαιτίας αυτού, μπορεί να είναι ταραγμένος και ανήσυχος. «Μπορεί να περπατά ή να κουνιέται στην καρέκλα, πράγματα που υποδεικνύουν αδυναμία χαλάρωσης», συμπλήρωσε η Δρ Krowel. Το άτομο μπορεί να γίνει ανήσυχο, ευερέθιστο, αναστατωμένο ή επιθετικό. Μπορεί επίσης να δυσκολεύεται να αποκοιμηθεί ή να παραμείνει κοιμισμένο. «Οι συγγενείς μπορεί να πουν ότι παρατηρούν τον ασθενή να περιπλανιέται τη νύχτα, επειδή δεν κοιμάται και αντιστρέφει τη μέρα με τη νύχτα», πρόσθεσε ο Δρ. Diaz.
Ωστόσο, τα συμπτώματα παρουσιάζονται διαφορετικά από ασθενή σε ασθενή, επειδή υπάρχουν περισσότερες από μία μορφές άνοιας. Οι οπτικές ή ακουστικές παραισθήσεις είναι πιο συχνές σε άτομα με άνοια με σωμάτια Lewy, για παράδειγμα. Ωστόσο, είναι σημαντικό να μάθετε να ξεχωρίζετε το σύνδρομο του ηλιοβασιλέματος από το παραλήρημα, καθώς τα συμπτώματα μπορεί να είναι παρόμοια.
Το παραλήρημα μπορεί να σημαίνει ότι το άτομο περνά από μια κατάσταση που είναι κρίσιμη και σε ορισμένες περιπτώσεις απειλητική για τη ζωή, επομένως είναι απαραίτητο να είστε σε θέση να προσδιορίσετε τη βασική του αιτία.
«Ο αποπροσανατολισμός στο παραλήρημα μπορεί να σημαίνει ότι ο ασθενής βρίσκεται σε κρίσιμη κατάσταση. Θα μπορούσε να οφείλεται σε λοίμωξη, σήψη, μια σοβαρή και ξαφνική αύξηση της αρτηριακής πίεσης, πολύ υψηλό σάκχαρο στο αίμα ή εκδήλωση εγκεφαλικού σε ασθενείς μεγαλύτερης ηλικίας», εξήγησε ο Δρ. Diaz.
Η Νο1 συνήθεια για να μειώσετε τον κίνδυνο άνοιας – Τι δείχνουν οι έρευνες
Ο κύριος τρόπος για να διακρίνουμε το παραλήρημα και το σύνδρομο του ηλιοβασιλέματος είναι να θυμόμαστε ότι το τελευταίο συμβαίνει συνήθως την ώρα που δύει ο ήλιος ή σε μια συγκεκριμένη ώρα της ημέρας, ενώ το παραλήρημα εμφανίζεται απότομα οποιαδήποτε στιγμή της ημέρας.