Μπορεί να πιστεύετε ότι το αλκοόλ είναι ο μόνος ένοχος που μπορεί να βλάψει το συκώτι σας, αλλά πολλοί παράγοντες μπορεί να οδηγήσουν σε κίρρωση ή ηπατική βλάβη.
Το συκώτι σας είναι το μεγαλύτερο όργανο στο σώμα σας και είναι υπεύθυνο για πολλές λειτουργίες. Μεταξύ των πολλών ρόλων του ήπατος, μερικές από τις πιο γνωστές είναι το φιλτράρισμα του αίματος, η επεξεργασία θρεπτικών συστατικών και η αποθήκευση ενέργειας.
Επειδή εκτελεί πολλές λειτουργίες, το συκώτι σας είναι ευάλωτο ουλές (κίρρωση) μπορεί να εμφανιστούν εάν το ήπαρ υποστεί βλάβη, κάτι που μπορεί να προκαλέσει ηπατική ανεπάρκεια ή καρκίνο. Και ενώ οι περισσότεροι άνθρωποι συνδέουν τη βλάβη του ήπατος με την κατάχρηση αλκοόλ, άλλοι παράγοντες μπορούν επίσης να παίξουν ρόλο. Δείτε ποιοι είναι αυτοί.
Τι συμβαίνει όταν το συκώτι είναι κατεστραμμένο
Η ηπατική βλάβη σχετίζεται με πολλές ιατρικές καταστάσεις. Για παράδειγμα, διάφορες μορφές ηπατίτιδας ή μια λοίμωξη που επηρεάζει το ήπαρ. Άλλες καταστάσεις περιλαμβάνουν καρκίνο του ήπατος, νόσο Wilson (ηπατοφακοειδής εκφύλιση) και βλάβες που προκαλούνται από το αλκοόλ. Επειδή το ήπαρ εμπλέκεται σε πολλές σωματικές λειτουργίες, τα συμπτώματα της ηπατικής βλάβης ποικίλλουν. Κυρίως περιλαμβάνουν:
- κοιλιακό άλγος ή πρήξιμο,
- κίτρινα μάτια ή ίκτερος
- Η κίρρωση είναι το τελευταίο στάδιο όταν κάποιος έχει χρόνια ηπατική νόσο.
Τι προκαλεί βλάβη στο συκώτι σας
Αρκετές καταστάσεις υγείας, φάρμακα και τρόπο ζωής μπορούν να προκαλέσουν άμεσα ή να αυξήσουν τον κίνδυνο ηπατικής βλάβης.
- Παχυσαρκία
- Ηπατίτιδα
- Γενετικές ασθένειες
- Αυτοάνοσα νοσήματα
- Ακεταμινοφαίνη
- Άλλα φάρμακα
- Κάπνισμα
- Αλκοόλ
- Αναψυκτικά τύπου κόλα
1. Παχυσαρκία
Η παχυσαρκία πιστεύεται ότι παίζει ρόλο στη μη αλκοολική λιπώδη νόσο του ήπατος (NAFLD), η οποία επηρεάζει περίπου 100 εκατομμύρια ανθρώπους στις Ηνωμένες Πολιτείες και σύντομα θα είναι ο νούμερο ένα λόγος για μεταμόσχευση ήπατος στις ΗΠΑ. Η NAFLD συμβαίνει όταν πάρα πολύ λίπος αποθηκεύεται στα ηπατικά κύτταρα. Αν και οι ειδικοί δεν γνωρίζουν ακριβώς τι προκαλεί την πάθηση, συνδέεται επίσης με το μεταβολικό σύνδρομο, την υψηλή αρτηριακή πίεση, τα υψηλά επίπεδα τριγλυκεριδίων και την παχυσαρκία.
Όταν τα ηπατικά κύτταρα έχουν πολύ λίπος, μπορεί να εμφανιστεί κίρρωση και ηπατική ανεπάρκεια. Αν και τα άτομα στα 40 και στα 50 τους έχουν υψηλότερο κίνδυνο να αναπτύξουν NAFLD, μπορεί επίσης να εμφανιστεί σε εφήβους με παχυσαρκία.
2. Ηπατίτιδα
Η χρόνια ηπατίτιδα Β και C ευθύνονται για τις περισσότερες περιπτώσεις καρκίνου του ήπατος παγκοσμίως. Η ηπατίτιδα C μεταδίδεται μέσω της επαφής με μολυσμένο αίμα, από κοινή χρήση βελόνων, σεξ χωρίς προστασία (αν και αυτό είναι λιγότερο συχνό) και σπάνια, μετάγγιση αίματος. Το να κάνετε ένα τατουάζ με μια βρώμικη βελόνα σας θέτει επίσης σε κίνδυνο.
Η χρόνια λοίμωξη από ηπατίτιδα C μπορεί συνήθως να θεραπευτεί με φάρμακα, αλλά η γρήγορη διάγνωση είναι απαραίτητη. Η ασθένεια αναφέρεται συχνά ως «σιωπηλός δολοφόνος» επειδή πολλοί άνθρωποι δεν γνωρίζουν ότι την έχουν και μπορεί να οδηγήσει σε κίρρωση, καρκίνο του ήπατος, ηπατική ανεπάρκεια και θάνατο εάν αφεθεί χωρίς θεραπεία.
Η ηπατίτιδα Β, η οποία μεταδίδεται επίσης μέσω μολυσμένου αίματος, είναι λιγότερο συχνή στους ενήλικες επειδή υπάρχει διαθέσιμο εμβόλιο και συνιστάται στα παιδιά.
3. Γενετικές ασθένειες
Η γενετική μπορεί επίσης να παίξει ρόλο στην υγεία του ήπατός σας και αρκετές κληρονομικές παθήσεις μπορεί να οδηγήσουν σε ηπατική νόσο. Η κληρονομική ασθένεια αιμοχρωμάτωση, για παράδειγμα, προκαλεί συσσώρευση σιδήρου στο σώμα, η οποία μπορεί να προκαλέσει κίρρωση και τελικά ηπατική νόσο.
Λιγότερο συχνή είναι η νόσος Wilson, η οποία προκαλεί συσσώρευση χαλκού στο σώμα, βλάπτοντας όχι μόνο το ήπαρ αλλά και τον εγκέφαλο και άλλα όργανα.
Ευτυχώς, και οι δύο καταστάσεις είναι ιάσιμες. Για την αιμοχρωμάτωση, τα επίπεδα σιδήρου στο σώμα μειώνονται με την τακτική μετάγγιση του αίματος. Για τη νόσο του Wilson, ορισμένα φάρμακα που ονομάζονται χηλικοί παράγοντες μπορούν να αφαιρέσουν τον χαλκό.
4. Αυτοάνοσα νοσήματα
Ορισμένες αυτοάνοσες ασθένειες μπορούν να επηρεάσουν τη λειτουργία του ήπατος. Όταν το ανοσοποιητικό σύστημα του σώματος επιτίθεται κατά λάθος στο ήπαρ, ονομάζεται αυτοάνοση ηπατίτιδα. Κανείς δεν ξέρει ακριβώς τι προκαλεί το σώμα να στρέφεται στον εαυτό του, αλλά γενετικοί παράγοντες μπορεί να παίζουν ρόλο. Αυτή η ασθένεια συνήθως επηρεάζει γυναίκες.
Η πρωτοπαθής χολική χολαγγειίτιδα (PBC) είναι μια άλλη αυτοάνοση νόσος που συνήθως επηρεάζει τις γυναίκες. Και οι δύο καταστάσεις μπορεί να οδηγήσουν σε κίρρωση και ηπατική ανεπάρκεια εάν δεν αντιμετωπιστούν. Αν και δεν υπάρχει θεραπεία για την αυτοάνοση ηπατίτιδα ή PBC, η θεραπεία μπορεί να σας κρατήσει υγιείς.
5. Ακεταμινοφαίνη
Γνωστή και ως παρακεταμόλη, πωλείται χωρίς ιατρική συνταγή, αλλά βρίσκεται και σε συνταγογραφούμενα φάρμακα. Η ακεταμινοφαίνη σε υψηλές δόσεις μπορεί να προκαλέσει ηπατική ανεπάρκεια και ακόμη και θάνατο.
Εάν μια υπερβολική δόση αντιμετωπιστεί αμέσως, οι πιθανότητες να επιβιώσετε είναι καλές. Μην λαμβάνετε ποτέ περισσότερη από τη συνιστώμενη δόση ακεταμινοφαίνης (ή οποιοδήποτε φάρμακο,) και βεβαιωθείτε ότι δεν παίρνετε περισσότερα από ένα φάρμακα που περιέχουν το συστατικό.
Δεδομένου ότι η ακεταμινοφαίνη βρίσκεται συχνά σε μη συνταγογραφούμενα φάρμακα για τον πυρετό, το κρυολόγημα, τον βήχα και τη γρίπη, είναι σημαντικό να ελέγχετε τις ετικέτες των συστατικών για τυχόν φάρμακα χωρίς ιατρική συνταγή που παίρνετε.
6. Άλλα φάρμακα
Εκτός από την ακεταμινοφαίνη, άλλα φάρμακα μπορούν επίσης να βλάψουν το συκώτι σας. Για παράδειγμα, η μακροχρόνια χρήση αναβολικών στεροειδών (ανδρικές ορμόνες που χρησιμοποιούν ορισμένοι αθλητές για να βελτιώσουν την απόδοσή τους) έχει συνδεθεί με ελαφρώς υψηλότερο κίνδυνο καρκίνου του ήπατος. Τα παράνομα ναρκωτικά, συμπεριλαμβανομένης της ηρωίνης και της κοκαΐνης, και ψυχεδελικά ναρκωτικά, μπορούν επίσης να προκαλέσουν ηπατική βλάβη.
7. Κάπνισμα
Ένας ακόμη λόγος για να σταματήσετε το κάπνισμα: μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο καρκίνου του ήπατος και κίρρωσης του ήπατος. Μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Scandinavian Journal of Gastroenterology διαπίστωσε ότι το κάπνισμα συσχετίστηκε με αυξημένο κίνδυνο κίρρωσης του ήπατος ανεξάρτητα από την πρόσληψη αλκοόλ.
Οι τοξικές χημικές ουσίες στον καπνό του τσιγάρου μπορεί να προκαλέσουν φλεγμονή και τελικά κίρρωση. Το κάπνισμα προάγει επίσης την παραγωγή κυτοκινών, χημικών ουσιών που προκαλούν ακόμη μεγαλύτερη φλεγμονή και βλάπτουν τα ηπατικά κύτταρα. Μια άλλη ανησυχία: Σε άτομα με ηπατίτιδα Β ή C, το κάπνισμα μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο ηπατοκυτταρικού καρκινώματος, τον πιο κοινό τύπο καρκίνου του ήπατος.
8. Αλκοόλ
Αν και άλλοι παράγοντες παίζουν ρόλο, η κατάχρηση αλκοόλ παραμένει μια κύρια αιτία κίρρωσης και επακόλουθης ηπατικής νόσου. Υπολογίζεται ότι το 10 έως 15% των ατόμων που πίνουν πολύ θα εμφανίσουν ουλές στο ήπαρ. Αυτό σημαίνει ότι το να πίνετε με μέτρο (ή καθόλου) μπορεί να βοηθήσει πολύ στη διατήρηση της υγείας του συκωτιού σας. Και αν έχετε ήδη ηπατική βλάβη, είναι ακόμα σημαντικό να απέχετε.
9. Αναψυκτικά τύπου κόλα
Τα αναψυκτικά με ζάχαρη εκτός του ότι αυξάνουν το βάρος, έχουν συνδεθεί και με ηπατική βλάβη. Μελέτη που δημοσιεύτηκε στο The Journal of Hepatology διαπίστωσε ότι οι άνθρωποι που έπιναν ένα ή περισσότερα ποτά με ζάχαρη την ημέρα είχαν υψηλότερους δείκτες λιπώδους διήθησης του ήπατος από εκείνους που δεν έπιναν καθόλου ζαχαρούχα ποτά. Αυτός ο κίνδυνος ήταν υψηλότερος μεταξύ των ατόμων που ήταν ήδη παχύσαρκα ή υπέρβαρα.
Έρευνα που δημοσιεύτηκε στο Pediatric Obesity διαπίστωσε ότι τα άτομα που κατανάλωναν δύο ζαχαρούχα ποτά την ημέρα για έξι μήνες εμφάνιζαν σημάδια λιπώδους διήθησης του ήπατος.
Εάν έχετε σημάδια ή συμπτώματα ηπατικής βλάβης ή παράγοντες κινδύνου που θα θέλατε να αντιμετωπίσετε, απευθυνθείτε σε έναν ηπατολόγο.