Οι επιστήμονες έχουν ανακαλύψει ανησυχητικά στοιχεία που δείχνουν ότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος περιέχει σημαντικά επίπεδα μικροπλαστικών, με τους ασθενείς που πάσχουν από άνοια να εμφανίζουν έως και 10 φορές περισσότερα πλαστικά σωματίδια σε σύγκριση με άτομα χωρίς την πάθηση. Πρόσφατη μελέτη αποκάλυψε ότι ένας μέσος ανθρώπινος εγκέφαλος περιέχει ποσότητα μικροπλαστικών και νανοπλαστικών ισοδύναμη με ένα κουταλάκι του γλυκού, που προέρχονται κυρίως από φαινομενικά αβλαβείς καθημερινές συνήθειες. Αν και οι πλήρεις επιπτώσεις στην υγεία παραμένουν ασαφείς, οι ερευνητές προειδοποιούν ότι η μείωση της έκθεσης μπορεί να είναι κρίσιμη για την ελαχιστοποίηση των πιθανών κινδύνων.
Καρδιακή ανεπάρκεια: Γιατί κινδυνεύουν όσοι παραγγέλνουν συχνά από delivery – Έρευνα σοκ
Έρευνα αποκαλύπτει ότι τα μικροπλαστικά συσσωρεύονται στον ανθρώπινο εγκέφαλο, οδηγώντας σε άνοια
Η πλαστική ρύπανση έχει αναγνωριστεί εδώ και καιρό ως περιβαλλοντική κρίση, αλλά τώρα, μια ανησυχητική νέα έρευνα υποδηλώνει ότι μπορεί να αποτελεί άμεση απειλή για την ανθρώπινη υγεία—ιδιαίτερα για την υγεία του εγκεφάλου. Πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Nature Medicine αποκάλυψε συγκλονιστικά στοιχεία ότι τα μικροπλαστικά και τα νανοπλαστικά συσσωρεύονται στον ανθρώπινο εγκέφαλο, με όσους έχουν διαγνωστεί με άνοια να εμφανίζουν σημαντικά υψηλότερα επίπεδα σε σύγκριση με άτομα χωρίς την πάθηση.
Οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι, κατά μέσο όρο, ο ανθρώπινος εγκέφαλος περιέχει ποσότητα αυτών των μικροσκοπικών πλαστικών σωματιδίων ισοδύναμη με ένα κουταλάκι του γλυκού. Τα σωματίδια αυτά αποτελούνται κυρίως από πολυαιθυλένιο—ένα υλικό που χρησιμοποιείται ευρέως στις πλαστικές συσκευασίες, συμπεριλαμβανομένου του εμφιαλωμένου νερού. Η μελέτη εγείρει επείγοντα ερωτήματα σχετικά με το πώς η καθημερινή έκθεση στα πλαστικά μπορεί να συμβάλλει στις νευρολογικές ασθένειες και στην έκπτωση των γνωστικών λειτουργιών.
Καθώς τα μικροπλαστικά βρίσκονται πλέον στον αέρα που αναπνέουμε, στα τρόφιμα που καταναλώνουμε και ακόμη και σε φακελάκια τσαγιού και δοχεία τροφίμων, το να τα αποφύγουμε τελείως φαίνεται σχεδόν αδύνατο. Ωστόσο, οι ερευνητές προειδοποιούν ότι η μείωση της έκθεσης θα μπορούσε να είναι καθοριστική για τη μείωση των μακροπρόθεσμων κινδύνων για την υγεία.
Άνοια: Συμπτώματα
Η άνοια είναι ένας γενικός όρος που περιγράφει τη μείωση της γνωστικής λειτουργίας σε επίπεδο που επηρεάζει σοβαρά την καθημερινή ζωή. Περιλαμβάνει διάφορα συμπτώματα που επηρεάζουν τη μνήμη, τη σκέψη και τις κοινωνικές δεξιότητες. Τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα περιλαμβάνουν:
- Απώλεια μνήμης: Δυσκολία στην ανάκληση πρόσφατων πληροφοριών ή σημαντικών ημερομηνιών και γεγονότων.
- Δυσκολία στην εκτέλεση γνωστών εργασιών: Δυσχέρεια στην ολοκλήρωση καθημερινών δραστηριοτήτων, όπως το μαγείρεμα ή η διαχείριση οικονομικών.
- Γλωσσικά προβλήματα: Δυσκολία στην εύρεση των σωστών λέξεων, στην κατανόηση συνομιλιών ή στον γραπτό και προφορικό λόγο.
- Αποπροσανατολισμός: Σύγχυση σχετικά με τον χρόνο και τον τόπο, καθώς και τάση να χάνεται κανείς ακόμα και σε γνώριμα περιβάλλοντα.
- Κακή κρίση: Λήψη ασυνήθιστων αποφάσεων, όπως η αλόγιστη διαχείριση χρημάτων ή η παραμέληση της προσωπικής υγιεινής.
- Αλλαγές στη διάθεση και την προσωπικότητα: Εναλλαγές διάθεσης, όπως αυξημένη ευερεθιστότητα, άγχος ή κατάθλιψη, καθώς και αλλαγές στην προσωπικότητα.
Τα συμπτώματα μπορεί να διαφέρουν ανάλογα με τον τύπο της άνοιας και την εξέλιξή της.
Υψηλά τα επίπεδα μικροπλαστικών στους εγκεφάλους ασθενών με άνοια, προειδοποιούν οι ειδικοί
Οι επιστήμονες εξέδωσαν προειδοποίηση αφού μελέτη αποκάλυψε ότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος περιέχει ποσότητα πλαστικών ισοδύναμη με ένα κουταλάκι του γλυκού. Τα επίπεδα μικροπλαστικών και νανοπλαστικών (MNPs) βρέθηκαν να είναι τρεις έως πέντε φορές υψηλότερα στους εγκεφάλους ατόμων με άνοια.
Σύμφωνα με άρθρο που δημοσιεύθηκε στο Brain Medicine, το εύρημα χαρακτηρίζεται ως «ανησυχητικό», ιδιαίτερα «στους ασθενείς με άνοια». Αν και είναι σχεδόν αδύνατο να αποφύγει κανείς την πρόσληψη πλαστικών, υπάρχουν τρόποι να μειώσει τον κίνδυνο.
Τα τελευταία χρόνια, αρκετές μελέτες έχουν αναδείξει τον αυξανόμενο κίνδυνο κατανάλωσης πλαστικών. Αυτό περιλαμβάνει τις επιπτώσεις των μικροπλαστικών στους πνεύμονες, τη γονιμότητα και τη φλεγμονή.
Μικροπλαστικά και νανοπλαστικά: Οι επιπτώσεις τους στην υγεία και το περιβάλλον
Τα μικροπλαστικά και τα νανοπλαστικά είναι μικροσκοπικά θραύσματα πλαστικού που έχουν διασπαρθεί σε διάφορα περιβάλλοντα, όπως οι ωκεανοί, το έδαφος και ακόμη και το ανθρώπινο σώμα.
- Μικροπλαστικά: Πρόκειται για πλαστικά σωματίδια με διάμετρο μικρότερη από 5 χιλιοστά. Μπορεί να προέρχονται από τη διάσπαση μεγαλύτερων πλαστικών αντικειμένων ή να κατασκευάζονται σκόπιμα για προϊόντα όπως τα καλλυντικά και τα καθαριστικά.
- Νανοπλαστικά: Ακόμη μικρότερα σωματίδια, με μέγεθος μικρότερο από 1 μικρόμετρο (1.000 νανόμετρα). Λόγω του εξαιρετικά μικρού τους μεγέθους, μπορούν να διαπερνούν βιολογικά φράγματα, να εισέρχονται σε όργανα και κύτταρα και να δημιουργούν ανησυχίες για την ανθρώπινη υγεία.
Καρκίνος του πνεύμονα: Ο δεύτερος σημαντικός παράγοντας κινδύνου μετά το κάπνισμα
Τόσο τα μικροπλαστικά όσο και τα νανοπλαστικά αποτελούν περιβαλλοντικό και υγειονομικό κίνδυνο. Έχουν εντοπιστεί σε διάφορα οικοσυστήματα και μπορούν να καταναλωθούν από την άγρια ζωή, προκαλώντας σωματικές βλάβες και χημική επιβάρυνση. Στους ανθρώπους, υπάρχει αυξανόμενη ανησυχία για τον ρόλο τους στην πρόκληση φλεγμονών, στη διαταραχή των κυτταρικών λειτουργιών και στη μεταφορά επιβλαβών ουσιών.
Πολύ υψηλότερα τα επίπεδα μικροπλαστικών στον ανθρώπινο εγκέφαλο συγκριτικά με άλλα όργανα
Ερευνητές δημοσίευσαν μελέτη στο Nature Medicine, η οποία διαπίστωσε ότι τα επίπεδα μικροπλαστικών στον εγκέφαλο είναι πολύ υψηλότερα από ό,τι σε άλλα όργανα, όπως το ήπαρ και τα νεφρά. Επιπλέον, τα άτομα που συμμετείχαν στη μελέτη και είχαν διαγνωστεί με άνοια εμφάνιζαν έως και 10 φορές περισσότερα μικροπλαστικά στους εγκεφάλους τους σε σύγκριση με άτομα χωρίς την πάθηση.
Η μελέτη διαπίστωσε ότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος περιέχει περίπου ένα κουταλάκι του γλυκού μικροπλαστικά και νανοπλαστικά. Οι ερευνητές προειδοποίησαν ότι τα μικροπλαστικά που ανιχνεύθηκαν είχαν πολύ μικρό μέγεθος (<200 nm) και ήταν κυρίως πολυαιθυλένιο.
«Τα μικροπλαστικά είναι μια πανταχού παρούσα συνέπεια της σύγχρονης ζωής. Βρίσκονται στον αέρα, το νερό και την τροφή μας, οπότε δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν μικροπλαστικά στο σώμα τους. Αυτό που δεν γνωρίζουμε ακόμη είναι ποιες είναι οι επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία», δήλωσε η Βρετανή καθηγήτρια Tamara Galloway, Καθηγήτρια Οικοτοξικολογίας στο Πανεπιστήμιο του Έξετερ, σύμφωνα με το Surrey Live.
«Δύο στοιχεία ξεχωρίζουν από αυτή τη μελέτη. Πρώτον, δεν υπήρχε συσχέτιση μεταξύ της ηλικίας των υποκειμένων και της ποσότητας των μικροπλαστικών στα εγκεφαλικά δείγματα. Αυτό είναι σημαντικό, καθώς υποδηλώνει ότι τα μικροπλαστικά δεν συσσωρεύονται συνεχώς στους εγκεφαλικούς ιστούς όσο γερνάμε».
«Το δεύτερο σημαντικό εύρημα είναι η αύξηση των επιπέδων μόλυνσης με την πάροδο του χρόνου. Τα δείγματα εγκεφάλου που συλλέχθηκαν τα τελευταία οκτώ χρόνια εμφάνισαν 50% περισσότερα μικροπλαστικά, αντικατοπτρίζοντας την αύξηση της παραγωγής και χρήσης πλαστικών. Αυτό είναι κρίσιμο, καθώς δείχνει ότι εάν μειώσουμε τη ρύπανση του περιβάλλοντος από μικροπλαστικά, τα επίπεδα ανθρώπινης έκθεσης θα μειωθούν επίσης. Αυτό αποτελεί ισχυρό κίνητρο για την ανάπτυξη καινοτομιών που περιορίζουν την έκθεση στα μικροπλαστικά».
Ποιο είναι το πρόβλημα με τα πλαστικά;
Τα πλαστικά δεν βιοδιασπώνται, αλλά αντίθετα διασπώνται σε μικρότερα κομμάτια – τα μικροπλαστικά – τα οποία καταναλώνονται από τα ζώα. Αυτό σημαίνει ότι καταλήγουν και στο πιάτο μας. Επίσης, εισέρχονται στο σώμα μας μέσω του εμφιαλωμένου νερού. Έρευνες δείχνουν ότι ακόμη και τα φακελάκια τσαγιού περιέχουν μικροπλαστικά, συμβάλλοντας στο πρόβλημα.
Οι ειδικοί που δημοσίευσαν στο Brain Medicine ανέφεραν «Δεδομένης της εκτεταμένης παρουσίας των μικροπλαστικών στο περιβάλλον, η πλήρης εξάλειψη της έκθεσης είναι μη ρεαλιστική. Μια πιο πρακτική προσέγγιση είναι η μείωση των πιο σημαντικών πηγών πρόσληψης μικροπλαστικών».
Τι μπορούμε να κάνουμε γι’ αυτό;
Είναι σχεδόν αδύνατο να αποφύγουμε εντελώς τα μικροπλαστικά, αλλά υπάρχουν βήματα που μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο.
Νερό
Μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Environmental Science and Technology διαπίστωσε ότι το εμφιαλωμένο νερό ήταν η δεύτερη μεγαλύτερη πηγή μικροπλαστικών – η πρώτη ήταν ο αέρας που όλοι αναπνέουμε. Στην τρίτη θέση βρισκόταν τα θαλασσινά, τα οποία, σύμφωνα με τους συγγραφείς, αποτελούν τη «μεγάλη πλειονότητα της πρόσληψης μικροπλαστικών».
Οι ερευνητές της μελέτης εκτιμούν ότι η αλλαγή από εμφιαλωμένο σε νερό βρύσης θα μπορούσε να μειώσει την πρόσληψη μικροπλαστικών από 90.000 σωματίδια ετησίως σε μόλις 4.000 σωματίδια. Αν και ο υψηλότερος αριθμός αφορά άτομα που πίνουν αποκλειστικά εμφιαλωμένο νερό και ο χαμηλότερος εκείνους που πίνουν αποκλειστικά νερό βρύσης, στην πραγματικότητα οι περισσότεροι άνθρωποι βρίσκονται κάπου στο ενδιάμεσο.
Φακελάκια τσαγιού
Άλλη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο ίδιο περιοδικό εξέτασε τα φακελάκια τσαγιού. Στο παρελθόν, αυτά κατασκευάζονταν από χαρτί, αλλά πλέον πολλοί κατασκευαστές έχουν στραφεί στο πλαστικό. Οι επιστήμονες εμβάπτισαν ένα φακελάκι τσαγιού σε νερό θερμοκρασίας 95°C, διαπιστώνοντας ότι απελευθέρωσε 14 δισεκατομμύρια μικροπλαστικά στο ρόφημα. Για όσους πίνουν πολύ τσάι, αξίζει να αναζητήσουν εταιρείες που εξακολουθούν να χρησιμοποιούν χάρτινα φακελάκια.
Αποθήκευση και θέρμανση τροφίμων
Σύμφωνα με την ερευνητική ομάδα του Brain Medicine, η κουζίνα είναι ένας τομέας όπου μπορούν να γίνουν σημαντικές αλλαγές. Οι επιστήμονες εξέτασαν τα επίπεδα της BPA – μιας χημικής ένωσης που χρησιμοποιείται στην παραγωγή πλαστικών και απελευθερώνεται καθώς τα πλαστικά αποδομούνται.
«Η διακοπή της συνήθειας να θερμαίνουμε τρόφιμα σε πλαστικά δοχεία θα μπορούσε να είναι ένας από τους πιο αποτελεσματικούς τρόπους για τη μείωση της πρόσληψης μικροπλαστικών», σύστησαν οι επιστήμονες. «Η αποθήκευση τροφίμων μπορεί επίσης να συμβάλλει στην έκθεση σε μικροπλαστικά».
«Μια τυχαιοποιημένη διασταυρούμενη μελέτη κονσερβοποιημένων τροφίμων έδειξε ότι μετά από πέντε ημέρες καθημερινής κατανάλωσης κονσερβοποιημένης σούπας, τα επίπεδα διφαινόλης Α (BPA) στα ούρα αυξήθηκαν πάνω από 1.000%. Αυτό υποδηλώνει ότι ο περιορισμός της κατανάλωσης κονσερβοποιημένων τροφίμων και η επιλογή μη πλαστικών ή BPA-free συσκευασιών μπορούν να μειώσουν σημαντικά την έκθεση. Ωστόσο, η διάρκεια αυτών των αυξήσεων και ο συνολικός αντίκτυπος στην υγεία παραμένουν ασαφή, απαιτώντας περαιτέρω έρευνα».
Οι ερευνητές επισήμαναν επίσης ότι η αποφυγή πλαστικού και η χρήση γυάλινων ή ανοξείδωτων δοχείων μπορεί να μειώσει την πρόσληψη μικροπλαστικών. «Η θέρμανση φαγητού σε πλαστικά δοχεία, ειδικά στον φούρνο μικροκυμάτων, μπορεί να απελευθερώσει τεράστιες ποσότητες μικροπλαστικών και νανοπλαστικών—έως 4,22 εκατομμύρια και 2,11 δισεκατομμύρια σωματίδια ανά τετραγωνικό εκατοστό σε μόλις τρία λεπτά».
«Ακόμη και η μακροχρόνια αποθήκευση σε θερμοκρασία δωματίου ή στο ψυγείο οδηγεί σε σημαντική αποδέσμευση πλαστικών σωματιδίων. Αυτά τα πλαστικά εμφανίζουν τοξική δυναμική, καθώς μελέτες in vitro αποκάλυψαν έως και 77% κυτταρικό θάνατο σε ανθρώπινα νεφρικά κύτταρα μετά από παρατεταμένη έκθεση».
Επεξεργασμένα τρόφιμα
«Τα υπερβολικά επεξεργασμένα τρόφιμα, όπως τα κοτομπουκιές, περιείχαν 30 φορές περισσότερα μικροπλαστικά ανά γραμμάριο σε σύγκριση με το στήθος κοτόπουλου, αναδεικνύοντας τον αντίκτυπο της βιομηχανικής επεξεργασίας, η οποία συχνά περιλαμβάνει τη χρήση πλαστικών σε κάποιο στάδιο», αναφέρει η έκθεση του Brain Medicine.
Μπορεί το σώμα να αποβάλει τα μικροπλαστικά;
Έχει γίνει ελάχιστη έρευνα σχετικά με το πόσο αποτελεσματικό είναι το σώμα στην αποβολή των μικροπλαστικών, σύμφωνα με τους ειδικούς του Brain Medicine. «Μια μελέτη σε 20 άτομα μέτρησε τα επίπεδα της BPA στο αίμα, στον ιδρώτα και στα ούρα. Σε 16 από τα άτομα αυτά, η BPA ανιχνεύθηκε στον ιδρώτα, με αυτή να είναι η μοναδική πηγή BPA σε ορισμένα άτομα».
«Αυτό υποδηλώνει ότι η πρόκληση εφίδρωσης θα μπορούσε να διευκολύνει την απομάκρυνση της BPA, αν και απαιτούνται περαιτέρω μελέτες για να διερευνηθεί η αποτελεσματικότητα και οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της. Παρότι υπάρχουν ενδείξεις ότι ο ιδρώτας μπορεί να βοηθά στην αποβολή ορισμένων πλαστικοποιητών όπως η BPA, δεν υπάρχει άμεση έρευνα που να επιβεβαιώνει τον ρόλο του στη μείωση της επιβάρυνσης από μικροπλαστικά στον άνθρωπο», καταλήγουν.
Άνοια: Πότε ο ρυθμός της ομιλίας είναι σύμπτωμα της νόσου;
Πώς να μειώσετε τη χρήση πλαστικών για να αποφύγετε τη μόλυνση από μικροπλαστικά
Η μείωση της χρήσης πλαστικών είναι απαραίτητη για τον περιορισμό της έκθεσης στα μικροπλαστικά, τα οποία είναι πανταχού παρόντα στο περιβάλλον μας και ενδέχεται να εγκυμονούν κινδύνους για την υγεία. Ακολουθούν πρακτικά βήματα για να μειώσετε την πρόσληψή τους:
- Βρείτε εναλλακτικές του εμφιαλωμένου νερού: Το εμφιαλωμένο νερό είναι μια σημαντική πηγή κατανάλωσης μικροπλαστικών. Η μετάβαση σε φιλτραρισμένο νερό βρύσης μπορεί να μειώσει δραστικά την πρόσληψη—από περίπου 90.000 σωματίδια σε 4.000 ετησίως.
- Μην ζεσταίνετε φαγητά σε πλαστικά δοχεία: Η θέρμανση φαγητού σε πλαστικό μπορεί να προκαλέσει τη μεταφορά μικροπλαστικών στο γεύμα σας. Επιλέξτε γυάλινα ή κεραμικά δοχεία, ειδικά όταν χρησιμοποιείτε φούρνο μικροκυμάτων ή αποθηκεύετε ζεστά τρόφιμα.
- Χρησιμοποιήστε σκεύη κουζίνας χωρίς πλαστικό: Αντικαταστήστε τα πλαστικά σκεύη, τις επιφάνειες κοπής και τα μαγειρικά σκεύη με εναλλακτικές λύσεις από ξύλο, μέταλλο ή γυαλί για να μειώσετε τη μεταφορά μικροπλαστικών κατά την προετοιμασία των γευμάτων.
- Επιλέξτε υφάσματα από φυσικές ίνες: Τα συνθετικά υφάσματα, όπως το πολυέστερ και το νάιλον, απελευθερώνουν μικροπλαστικά κατά το πλύσιμο. Η επιλογή ρούχων και υφασμάτων σπιτιού από φυσικές ίνες, όπως το βαμβάκι ή το μαλλί, μπορεί να μειώσει αυτή την πηγή ρύπανσης.
- Καθαρίστε τους χώρους σας τακτικά: Τα μικροπλαστικά μπορούν να συσσωρεύονται στη σκόνη του σπιτιού. Ο τακτικός καθαρισμός με ηλεκτρική σκούπα και σφουγγάρισμα μπορεί να βοηθήσει στη μείωση της έκθεσης σε εσωτερικούς χώρους.
- Φιλτράρετε το πόσιμο νερό σας: Η εγκατάσταση ενός συστήματος φιλτραρίσματος αντίστροφης όσμωσης μπορεί να αφαιρέσει έως και το 99,9% των σωματιδίων μικροπλαστικών από το νερό που καταναλώνετε.
- Περιορίστε τα επεξεργασμένα τρόφιμα: Τα εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα ενδέχεται να περιέχουν υψηλότερα επίπεδα μικροπλαστικών. Η επιλογή φρέσκων, μη επεξεργασμένων τροφίμων μπορεί να μειώσει την πρόσληψή τους.
Πηγές: Surrey Live, Genomic Press, ACS Publications, PubMed (1), ScienceDirect, EPA, PubMed (2), Alzheimer’s Association, Mayo Clinic, UDS