Η ρήξη μηνίσκου είναι πιο συνηθισμένη σε νεαρά άτομα που αθλούνται και οφείλεται σε τραυματισμό. Υπάρχει όμως και η εκφυλιστική ρήξη μηνίσκου που συμβαίνει συνήθως σε ηλικιωμένα άτομα. Ποια είναι η καταλληλότερη αντιμετώπιση;
Τι είναι ο μηνίσκος;
Η άρθρωση του γόνατος έχει δύο μηνίσκους, τον έσω και τον έξω, οι οποίοι βρίσκονται μεταξύ των αρθρικών επιφανειών του μηριαίου οστού από πάνω και της κνήμης από κάτω. Ο μηνίσκος είναι ένας τύπος χόνδρου, ο οποίος είναι πιο ελαστικός και λιγότερο σπογγώδης από τον αρθρικό χόνδρο.
Ποια είναι η λειτουργία των μηνίσκων;
Οι μηνίσκοι λειτουργούν σαν αμορτισέρ απορροφώντας τους κραδασμούς στο γόνατο και έτσι προστατεύουν την αρθρική επιφάνεια από φθορά. Βαθαίνουν τις αρθρικές επιφάνειες, διασπείροντας έτσι το φορτίο σε μια μεγαλύτερη επιφάνεια επαφής και ελαττώνουν την καταπόνηση του αρθρικού χόνδρου. Επίσης, αυξάνουν τη σταθερότητα της άρθρωσης του γόνατος επειδή αγκαλιάζουν το μηρό οστό, παρέχοντας πρόσθετη μπρος πίσω σταθερότητα πέρα από αυτή του πρόσθιου χιαστού.
Γι’ αυτό σε περιπτώσεις ταυτόχρονης ρήξης πρόσθιου χιαστού και μηνίσκου είναι πολύ σημαντικό να σωθεί ο μηνίσκος με συρραφή και όχι να αφαιρεθεί (μηνισκεκτομή) έτσι ώστε να έχει επιπρόσθετη σταθερότητα το γόνατο. Ιατρικές μελέτες έχουν δείξει ότι η μηνισκεκτομή αυξάνει τα φορτία στον πρόσθιο χιαστό και το ρίσκο επαναρήξης σε σύγκριση με συρραφή μηνίσκου.
Ποιοι είναι οι διαφορετικοί τύποι ρήξης μηνίσκου;
Οι ρήξεις μηνίσκων είναι οι πιο συνηθισμένοι τραυματισμοί που αντιμετωπίζει ένας χειρουργός γόνατος. Οι δύο κύριοι τύποι ρήξεων μηνίσκου είναι η οξεία και η εκφυλιστική ρήξη. Η οξεία ρήξη είναι πιο συνηθισμένη σε νεαρά άτομα που αθλούνται και οφείλεται σε τραυματισμό που συμβαίνει όταν κάποιος στρίβει βίαια πάνω σε λυγισμένο γόνατο υπό την φόρτιση του σωματικού βάρους.
Η εκφυλιστική ρήξη συμβαίνει συνήθως σε ηλικιωμένους ασθενείς και δημιουργείται προοδευτικά από χρόνιους μικροτραυματισμούς. Μπορεί να συμβεί χωρίς τραυματισμό αλλά από κάποια δραστηριότητα χαμηλής ενέργειας, όπως το γονάτισμα, το βαθύ κάθισμα ή ακόμα κατά την έξοδο από το αυτοκίνητο.
Με την πάροδο της ηλικίας, ο μηνίσκος γίνεται αδύναμος και εύθραυστος, λιγότερο ελαστικός και περισσότερο επιρρεπής σε ρήξεις. Δύο τρίτα των ατόμων άνω των 65 ετών έχουν εκφυλιστικές ρήξεις μηνίσκου σε μαγνητική τομογραφία και αυτό το ποσοστό ανεβαίνει στο 90% των συμπτωματικών ασθενών.
Πού εμφανίζονται πιο συχνά οι ρήξεις μηνίσκου;
Η πιο συχνή περιοχή ρήξης μηνίσκου είναι το οπίσθιο κέρατος του έσω μηνίσκου. Ο λόγος είναι ότι δέχεται το μεγαλύτερο φορτίο όσο πιο πολύ λυγίζει το γόνατο. Ο έσω μηνίσκος σε σύγκριση με τον έξω μηνίσκο είναι σταθερά προσκολλημένος περιμετρικά και έτσι λιγότερο ευκίνητός όσο κινείται το γόνατο. Ως συνέπεια οι ρήξεις του έσω μηνίσκου είναι πέντε φορές πιο συχνές από αυτές του έξω μηνίσκου.
Ποια είναι τα συμπτώματα της ρήξης μηνίσκου;
Τα συμπτώματα της ρήξης μηνίσκου είναι πόνος στο γόνατο, ιδιαίτερα σε στροφικές κινήσεις του γόνατος και στο βαθύ κάθισμα. Ο πόνος εστιάζεται στην πλευρά του γόνατος όπου υπάρχει ρήξη μηνίσκου και είναι συνήθως έντονος σαν μαχαίρι. Το γόνατο πρήζεται αισθητά μέσα σε μια ημέρα.
Εάν υπάρχει μεγάλη ρήξη του μηνίσκου (ρήξη δίκην λαβής κάδου ή bucket handle tear) η οποία μπλοκάρει την κίνηση, το γόνατο μπορεί να μαγκώσει και ο ασθενής αδυνατεί να ισιώσει το γόνατο πλήρως. Αυτό χρειάζεται επείγουσα ιατρική αντιμετώπιση. Πολλές εκφυλιστικές ρήξεις μηνίσκου έχουν ήπια συμπτώματα και δεν προκαλούν τόσο πολύ πόνο και πρήξιμο όσο οι οξείς ρήξεις σε νεαρότερα άτομα
Πώς γίνεται η διάγνωση ρήξης μηνίσκου;
Η διάγνωση μπορεί να γίνει σε μεγάλο ποσοστό με το ιστορικό και την κλινική εξέταση του ασθενή. Μαγνητική τομογραφία είναι η εξέταση επιλογής και μπορεί να ανιχνεύσει 75-90% των ρήξεων μηνίσκου. Η ακτινογραφία γόνατος δεν βοηθάει στην διάγνωση ρήξης μηνίσκου.
Πώς αντιμετωπίζονται οι ρήξεις μηνίσκου;
Σε γενικές γραμμές η συντηρητική αγωγή είναι κατάλληλη για εκφυλιστικές ρήξεις μηνίσκου και στους ηλικιωμένους. Συνήθως τα συμπτώματα υποχωρούν μέσα σε τρεις μήνες και αν όχι τότε μπορεί να προσφερθεί αρθροσκοπική μηνισκεκτομή δηλαδή αρθροσκοπική αφαίρεση του κομμένου κομματιού του μηνίσκου.
Η συρραφή της ρήξης μηνίσκου είναι κυρίως επιτυχημένη σε νεαρούς ασθενείς, με μικρές ρήξεις στην περιφέρεια του μηνίσκου όπου η αιματική παροχή είναι καλύτερη. Σε ασθενείς κάτω των 35 ετών πρέπει να γίνει κάθε προσπάθεια να σωθεί ο μηνίσκος με συρραφή έτσι ώστε να μη χαθεί το χρήσιμο προστατευτικό υλικό του μηνίσκου αποφεύγοντας πρώιμη αρθρίτιδα.
Αφαίρεση έστω και μικρού κομματιού μηνίσκου αυξάνει ραγδαία την πίεση στο χόνδρο του γόνατος. Υπό ιδανικές συνθήκες έχουν γίνει επιτυχημένες συρραφές μηνίσκου ακόμα και στους εξηντάρηδες.
Παίζει ρόλο στο αποτέλεσμα το πότε θα γίνει η αρθροσκόπηση γόνατος μετά τη ρήξη μηνίσκου;
Όσο περισσότερο χρόνο αφήσει ο ασθενής να περάσει από τη στιγμή της ρήξης μηνίσκου μέχρι το χειρουργείο τόσο μειώνεται η πιθανότητα να μπορέσει ο ορθοπαιδικός να σώσει τον μηνίσκο με συρραφή και αυξάνεται ο κίνδυνος να χρειαστεί αφαίρεση μεγαλύτερου τμήματος του μηνίσκου.
Πώς γίνεται η αρθροσκόπηση γόνατος για ρήξη μηνίσκου;
Η αρθροσκόπηση γόνατος περιλαμβάνει δύο μικρές τομές στις δύο πλευρές του επιγονατιδικού τένοντα. Από την μία μπαίνει η κάμερα και βλέπουμε από μέσα όλο το γόνατο και από την άλλη τομή βάζουμε τα εργαλεία για να εξετάσουμε το γόνατο και να κάνουμε επιδιορθώσεις. Η επέμβαση γίνεται με γενική αναισθησία και είναι συνήθως ημερήσιας νοσηλείας.
Ποιες είναι οι χειρουργικές επιλογές για την αντιμετώπιση ρήξεις μηνίσκων;
Υπάρχουν τρεις επιλογές για την χειρουργική αντιμετώπιση ρήξεις μηνίσκων, η οποίες είναι η αρθροσκοπική μερική μηνισκεκτομή, η συρραφή μηνίσκου και η μεταμόσχευση μηνίσκου.
1 Αρθροσκοπική μερική μηνισκεκτομή: Η αρθροσκοπική μερική μηνισκεκτομή περιλαμβάνει αφαίρεση του κομμένου κομματιού του μηνίσκου και ομαλοποίηση της επιφάνειας του υπόλοιπου μηνίσκου. Είναι η πιο συνηθισμένη χειρουργική επέμβαση που πραγματοποιείται ως χειρουργείο ημερήσιας νοσηλείας κατά την οποία ο ασθενής μπορεί να πάει σπίτι την ίδια μέρα του χειρουργείου.
Η ρήξη μηνίσκου και η επακόλουθη μερική μηνισκεκτομή οδηγεί σε 7 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης επακόλουθης οστεοαρθρίτιδας. Δυστυχώς επειδή πολλοί μη εξειδικευμένοι ορθοπαιδικοί κάνουν αρθροσκοπικές επεμβάσεις στο γόνατο παρατηρείται υψηλό ποσοστό αχρείαστης μηνισκεκτομής σε ρήξεις που θα μπορούσε κάποιος εξειδικευμένος να σώσει με συρραφή. Αυτό είναι ακόμα πιο σημαντικό σε περιπτώσεις που υπάρχει επίσης ρήξη πρόσθιου χιαστού.
2 Αρθροσκοπική συρραφή μηνίσκου: H συρραφή της ρήξης μηνίσκου γίνεται έτσι ώστε να σωθεί ο μηνίσκος και φέρνει το καλύτερο αποτέλεσμα για τον ασθενή. Υπάρχουν διάφορες τεχνικές που χρησιμοποιούνται για τη συρραφή των ρήξεων μηνίσκου όπως all inside, inside-out, outside-in, ανοικτή και συρραφή ριζών. Κάποιος εξειδικευμένος ορθοπαιδικός στο γόνατο πρέπει να είναι άρτια καταρτισμένος σε όλες αυτές τις τεχνικές. Η συρραφή μηνίσκου είναι πιο πετυχημένη σε:
- Νεαρούς ασθενείς (το όριο είναι ~35 ετών) γιατί υπάρχει καλύτερη αιμοδοσία στο μηνίσκο η οποία είναι απαραίτητη για να επουλωθεί η συρραφή μηνίσκου
- Όταν η ρήξη μηνίσκου είναι στην περιφέρεια (red-red zone) παρά προς το κέντρο του γόνατος (white-white zone) υπάρχει καλύτερη αιμοδοσία στην περιφέρεια του μηνίσκου παρά στο κεντρικό μέρος
- Πρόσφατες πάρα χρόνιες ρήξεις μηνίσκου
- Όταν η ρήξη μηνίσκου είναι προς μία κατεύθυνση παρά πολύπλευρη
3 Μεταμόσχευση μηνίσκου: Η μεταμόσχευση μηνίσκου ενδείκνυται όταν ο ασθενής έχει υποβληθεί σε πλήρη ή σχεδόν πλήρη αφαίρεση του μηνίσκου και έχει πόνο σε εκείνη την πλευρά του γόνατος. Η διαδικασία περιλαμβάνει τη λήψη αλλομοσχεύματος μηνίσκου από δότη.
Έχει καλά αποτελέσματα ακόμα και με παρουσία κάποιας ήπιας αρθρίτιδας αλλά έχει καλύτερα αποτελέσματα όταν δεν υπάρχει αρθρίτιδα και κανένας άλλος τραυματισμός συνδέσμου πέρα από τον πρόσθιο χιαστό ο οποίος συνυπάρχει πολλές φορές. Ο σκοπός της μεταμόσχευσης μηνίσκου είναι να προστατεύσει τον αρθρικό χόνδρο του ασθενή και να του παρατείνει την ποιότητα ζωής και πρώιμης αρθρίτιδας.