Ο προδιαβήτης είναι ένα κρίσιμο στάδιο που μπορεί να οδηγήσει στον διαβήτη τύπου 2, αλλά η έγκαιρη διάγνωση μπορεί να το αντιστρέψει. Ποια είναι τα πρόωρα συμπτώματα; Αναγνωρίζετε κάποια από αυτά στην καθημερινότητά σας;
Διαβήτης: Τα 5 «σιωπηλά» συμπτώματα που προειδοποιούν ότι κινδυνεύετε
Διαβήτης ή προδιαβήτης; Τα 12 πρώιμα συμπτώματα
Σύμφωνα με το IDF Diabetes Atlas, δεδομένα του 2021 δείχνουν πως το 10,5% του πληθυσμού ηλικίας 20-79 ετών έχει διαβήτη, με σχεδόν τους μισούς να μην γνωρίζουν ότι το έχουν. Όπως συζητήθηκε στην ερευνητική εργασία του 2019 με τίτλο From Pre-Diabetes to Diabetes: Diagnosis, Treatments and Translational Research, η ασθένεια ταξινομείται σε διαβήτη τύπου 1, διαβήτη τύπου 2 και διαβήτη κύησης.
Η διάγνωση τόσο του διαβήτη όσο και του προδιαβήτη βασίζεται στα επίπεδα γλυκόζης, και κυρίως στο τεστ γλυκόζης αίματος (Fasting Plasma Glucose, FPG) και στη δοκιμασία ανοχής γλυκόζης (καμπύλη γλυκόζης, Oral Glucose Tolerance Test, OGTT). Αν και αυτά τα τεστ είναι βολικά για να παρακολουθούμε εμείς οι ίδιοι ποια είναι τα επίπεδα γλυκόζης στο σώμα μας, τα γλυκόμετρα δεν είναι το βασικό διαγνωστικό εργαλείο που θα μας πει αν έχουμε διαβήτη ή όχι.
Άλλες πιο σύγχρονες διαγνωστικές και ελάχιστα επεμβατικές εξετάσεις όπως τα επιθέματα ανίχνευσης γλυκόζης και η ανάλυση αναπνοής, μπορούν να μας δώσουν επιπλέον δεδομένα. Η ανησυχία για τον προδιαβήτη αυξάνεται συνεχώς, με τις εκτιμήσεις να αγγίζουν τα 470 εκατομμύρια περιπτώσεις παγκοσμίως.
Το 2021, περίπου 97,6 εκατομμύρια Αμερικανοί είχαν προδιαβήτη, σύμφωνα με την Αμερικανική Ένωση Διαβήτη, ενώ στην Ελλάδα, το 9,6% των ενηλίκων είχε διαβήτη, που μεταφράζεται σε 736.100 περιπτώσεις συνολικά.
Ενώ η εργασία σημειώνει ότι το 37% των ανθρώπων με προδιαβήτη που δεν ακολουθούν κάποια θεραπεία ή αγωγή μπορεί να αναπτύξει διαβήτη μέσα σε 4 χρόνια, αυτή η συγκεκριμένη στατιστική απαιτεί περαιτέρω παραπομπές και διευκρινήσεις. Μας λέει όμως ότι η εξέλιξη του προδιαβήτη σε διαβήτη δεν είναι αναπόφευκτη. Οι παρεμβάσεις στον τρόπο ζωής μπορούν να μειώσουν σημαντικά τον κίνδυνο και ακόμη και να αντιστρέψουν την κατάσταση.
Ο προδιαβήτης χαρακτηρίζεται από επίπεδα γλυκόζης στο αίμα υψηλότερα από το φυσιολογικό αλλά κάτω από το διαγνωστικό όριο για τον διαβήτη, αντιπροσωπεύοντας ένα κρίσιμο παράθυρο για παρέμβαση.
Τα 12 σημάδια και συμπτώματα που δείχνουν ότι μπορεί να είστε προδιαβητικοί:
- Έχετε πολυουρία, πολυδιψία (συχνή δίψα και ούρηση)
- Νιώθετε εξάντληση
- Χάνετε βάρος χωρίς αιτία
- Έχετε θολή όραση
- Έχετε μελανίζουσα ακάνθωση (σκουρόχρωμα σημεία στο δέρμα)
- Έχετε σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (PCOS)
- Δεν κοιμάστε καλά
- Έχετε οικογενειακό ιστορικό διαβήτη
- Είστε σε μια ορισμένη ηλικία
- Είχατε διαβήτη κύησης
- Είστε υπέρβαροι
- Έχετε έναν ανθυγιεινό τρόπο ζωής
1. Έχετε πολυουρία, πολυδιψία (συχνή δίψα και ούρηση)
«Ο προδιαβήτης προκαλείται όταν το σώμα δεν είναι σε θέση να επεξεργαστεί αποτελεσματικά τα σάκχαρα του αίματος», λέει ο ενδοκρινολόγος Dr. Jason Ng, MD, επίκουρος καθηγητής ιατρικής στο Πανεπιστήμιο του Πίτσμπουργκ, σύμφωνα με το The Healthy. «Αυτό συμβαίνει με την πάροδο του χρόνου καθώς το σώμα αναπτύσσει αντίσταση στην ινσουλίνη, την ορμόνη που βοηθά το σώμα να ελέγχει τα σάκχαρα του αίματος».
Καθώς γίνεστε ανθεκτικοί στην ινσουλίνη, το σώμα πρέπει να παράγει περισσότερη ινσουλίνη για να διατηρήσει τα σάκχαρα του αίματος σε καλό επίπεδο. Τελικά δεν μπορεί να συμβαδίσει, έτσι τα σάκχαρα του αίματος αυξάνονται.
Ο προδιαβήτης μπορεί εμφανιστεί ενώ δεν το περιμένετε, καθώς συχνά δεν υπάρχουν συμπτώματα – αν και υπάρχουν μερικές λεπτές ενδείξεις που μπορείτε να προσέξετε. «Ένας ασθενής μπορεί να αισθάνεται ελαφρώς πιο διψασμένος και να πρέπει να ουρεί περισσότερο με την πάροδο του χρόνου, καθώς και τα σάκχαρα αυξάνονται στο σώμα του», λέει ο Dr. Ng.
2. Νιώθετε εξάντληση
Ο οριακός διαβήτης θα μπορούσε να είναι μια από τις ιατρικές αιτίες που σας κάνουν να νιώθετε συνεχώς κουρασμένοι. Αν ανήκετε κι εσείς στην ομάδα των ανθρώπων με προδιαβήτη ίσως παρατηρήσετε ότι τα επίπεδα ενέργειας που έχετε δεν έιναι τα συνηθισμένα επίπεδα για εσάς.
«Οι ασθενείς μπορεί να αισθάνονται πιο κουρασμένοι ή ληθαργικοί», επισημαίνει ο Dr. Ng. Οι διακυμάνσεις του σακχάρου στο αίμα μπορούν να προκαλέσουν κόπωση. Επιπλέον, άλλοι παράγοντες που συχνά συνυπάρχουν με τα προβλήματα σακχάρου στο αίμα, όπως η κατάθλιψη ή η παχυσαρκία, θα μπορούσαν να είναι οι ένοχοι, σύμφωνα με μια μελέτη του 2012 που δημοσιεύθηκε στο Diabetes Educator.
Η σωματική δραστηριότητα συνιστάται από την Αμερικανική Ένωση Διαβήτη για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων του προδιαβήτη, αλλά, τα άτομα με διαβήτη μπορεί να νιώθουν υπερβολικά κουρασμένοι για να ασκηθούν. Σε αυτή την περίπτωση, συμβουλευτείτε τον γιατρό σας.
«Στις περισσότερες περιπτώσεις, ο προδιαβήτης διαγιγνώσκεται με εργαστηριακές εξετάσεις», εξηγεί ο Dr. Ng. Στον προδιαβήτη, «το σάκχαρο νηστείας κυμαίνεται μεταξύ 100 και 125 mg/dl, ενώ το τυχαίο σάκχαρο στο αίμα μεταξύ 140 και 200 mg/dl».
3. Χάνετε βάρος χωρίς αιτία
Ένα από τα σιωπηλά σημάδια του διαβήτη που ίσως αγνοείτε είναι η απώλεια βάρους. Αν και συνδέουμε τα προβλήματα σακχάρου στο αίμα με το υπερβολικό βάρος, όταν κάποιος αρχίζει να γίνεται οριακά διαβητικός, μπορεί στην πραγματικότητα να χάσει κιλά. Εάν πηγαίνετε στην τουαλέτα πιο συχνά, αποβάλλετε επιπλέον ζάχαρη και, κατ’ επέκταση, περισσότερες θερμίδες.
Ο διαβήτης μπορεί επίσης να εμποδίσει τη ζάχαρη από τις τροφές να φτάσει στα κύτταρα. Αυτό μπορεί να σας κάνει να «νιώθετε συνεχώς πεινασμένοι», εξηγεί η Deena Adimoolam, MD, επίκουρη καθηγήτρια ιατρικής, ενδοκρινολογίας, διαβήτη και οστικών παθήσεων στην Ιατρική Σχολή Icahn στο Mount Sinai, σύμφωνα με το The Healthy. Επομένως, εάν τρώτε περισσότερο από το συνηθισμένο και παρόλα αυτά χάνετε βάρος, μιλήστε με τον γιατρό σας.
4. Έχετε θολή όραση
Ένα από τα σαφή σημάδια υψηλού σακχάρου στο αίμα είναι η θολή όραση. Η Dr. Adimoolam επισημαίνει ότι η θολή όραση αποτελεί ένδειξη ότι είστε οριακά προδιαβητικοί. Γιατί; Η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια εμφανίζεται όταν το υψηλό σάκχαρο στο αίμα προκαλεί βλάβη στα αιμοφόρα αγγεία των ματιών, τα οποία μπορεί να παρουσιάσουν διαρροή και οίδημα, οδηγώντας σε αλλαγές στην όραση.
Σάκχαρο: Η πρωινή ρουτίνα για να αποφύγετε τις αιχμές γλυκόζης
Σύμφωνα με το Εθνικό Ινστιτούτο Οφθαλμού της Αμερικής, η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια, ένας τύπος οφθαλμικής βλάβης, είναι η κύρια αιτία απώλειας όρασης μεταξύ των ατόμων με διαβήτη και η κύρια αιτία τύφλωσης στους ενήλικες. Μια μελέτη από το Πρόγραμμα Πρόληψης του Διαβήτη (DPP) διαπίστωσε ότι το 8% των συμμετεχόντων με προδιαβήτη είχαν διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια.
Η πάθηση μπορεί να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά εάν εντοπιστεί έγκαιρα, γι’ αυτό και θα πρέπει να αναφέρετε οποιαδήποτε θόλωση της όρασης στον γιατρό σας αμέσως μόλις την παρατηρήσετε.
5. Έχετε μελανίζουσα ακάνθωση (σκουρόχρωμα σημεία στο δέρμα)
Μια αλλαγή στο σώμα που θα μπορούσε να υποδηλώνει ένα σοβαρότερο πρόβλημα και να υποδεικνύει οριακό προδιαβήτη είναι η εμφάνιση σκούρων κηλίδων στο δέρμα, γνωστή ως μελανίζουσα ακάνθωση (acanthosis nigricans). Σύμφωνα με την Αμερικανική Ακαδημία Δερματολογίας, αυτή η κατάσταση θα μπορούσε να είναι ένα πρώιμο προειδοποιητικό σημάδι προδιαβήτη.
Η πάθηση εμφανίζεται συνήθως στους αγκώνες, τις μασχάλες, τα γόνατα ή τον αυχένα, έχει βελούδινη υφή και πιθανότατα προκαλείται από την περίσσεια ινσουλίνης, η οποία οδηγεί σε ταχεία ανάπτυξη των κυττάρων. Είναι επίσης πιο συχνή σε άτομα με παχυσαρκία – έναν ακόμη παράγοντα κινδύνου για προδιαβήτη.
Ωστόσο, μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Annals of Family Medicine έδειξε ότι, αν και οι ασθενείς με μελανίζουσα ακάνθωση τείνουν να έχουν πολλαπλούς παράγοντες κινδύνου για διαβήτη, η ίδια η μελανίζουσα ακάνθωση μπορεί επίσης να αποτελεί ανεξάρτητο παράγοντα κινδύνου για την ασθένεια. Η παρουσία της μελανίζουσας ακάνθωσης μπορεί να βοηθήσει τους γιατρούς να εντοπίσουν τον προδιαβήτη σε πρώιμο στάδιο.
6. Έχετε σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (PCOS)
Το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών είναι μια διαταραχή που χαρακτηρίζεται από ορμονική ανισορροπία στις γυναίκες. Μελέτες, όπως μία που δημοσιεύθηκε στο Journal of Clinical Endocrinology and Metabolism το 2017, έχουν δείξει ότι το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών αποτελεί παράγοντα κινδύνου για διαβήτη.
Σύμφωνα με την Αμερικανική Ένωση Διαβήτη, ο ακριβής μηχανισμός σύνδεσης μεταξύ των δύο παθήσεων δεν είναι πλήρως κατανοητός, αλλά οι ερευνητές διερευνούν τη σχέση μεταξύ του συνδρόμου πολυκυστικών ωοθηκών και της ινσουλίνης. Τα υψηλά επίπεδα ινσουλίνης μπορεί να συμβάλλουν στην αυξημένη παραγωγή ανδρικών ορμονών, γνωστών ως ανδρογόνα, ένα σύμπτωμα στο σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών.
Το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών συνδέεται επίσης με το υπερβολικό βάρος, όπως και ο προδιαβήτης. Ωστόσο, μελέτες έχουν δείξει ότι ακόμη και οι γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών με φυσιολογικό βάρος έχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης υψηλού σακχάρου στο αίμα.
Επιπλέον, οι γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών μπορεί να είναι πιο επιρρεπείς στον διαβήτη κύησης (διαβήτης κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης), ο οποίος με τη σειρά του μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένο κίνδυνο διαβήτη τύπου 2. Εάν έχετε διαγνωστεί με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών, ο αναπαραγωγικός ενδοκρινολόγος σας μπορεί να ελέγξει τα επίπεδα γλυκόζης σας για να βεβαιωθεί ότι δεν είστε οριακά προδιαβητικοί.
7. Δεν κοιμάστε καλά
«Όταν δεν κοιμάστε αρκετά, απελευθερώνεται λιγότερη ινσουλίνη στο σώμα», εξηγεί ο ειδικός στον ύπνο Richard Shane, PhD, θεραπευτής ύπνου και δημιουργός της μεθόδου Sleep Easily. «Η στέρηση ύπνου μπορεί να οδηγήσει τα κύτταρα που παράγουν ινσουλίνη να μην χρησιμοποιούν την ινσουλίνη αποτελεσματικά ή ακόμα και να σταματήσουν να λειτουργούν. Επιπλέον, το σώμα σας εκκρίνει περισσότερες ορμόνες του στρες, οι οποίες επηρεάζουν την αποτελεσματικότητα της ινσουλίνης».
Σε μια σχετική μελέτη, η διάρκεια και η ποιότητα του ύπνου συσχετίστηκαν με τον προδιαβήτη. Ένας επιπλέον παράγοντας θα μπορούσε να είναι η αυξημένη επιθυμία για θερμίδες και ανθυγιεινές τροφές, όταν νιώθουμε κουρασμένοι, σε συνδυασμό με την έλλειψη διάθεσης για άσκηση. Αυτός ο συνδυασμός μπορεί να οδηγήσει σε αδράνεια και αύξηση βάρους, παράγοντες κινδύνου για προδιαβήτη.
8. Έχετε οικογενειακό ιστορικό διαβήτη
Ένα σημαντικό ιατρικό δεδομένο που πρέπει να γνωρίζετε είναι το οικογενειακό σας ιστορικό υγείας. «Η ανάπτυξη του διαβήτη τύπου 2 μπορεί να έχει γενετική αιτία, λόγω ορισμένων μεταλλάξεων γονιδίων», αναφέρει η Dr. Adimoolam. «Ορισμένα άτομα μπορεί να έχουν γενετική προδιάθεση για την ανάπτυξη διαβήτη τύπου 2, λόγω της παρουσίας συγκεκριμένων γονιδίων που έχουν κληρονομηθεί από γενιά σε γενιά».
Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Diabetologia διαπίστωσε ότι το οικογενειακό ιστορικό διαβήτη αυξάνει τον κίνδυνο προδιαβήτη κατά 26%. Το Εθνικό Ινστιτούτο Διαβήτη και Πεπτικών και Νεφρικών Νόσων της Αμερικής (NIDDK) επισημαίνει ότι η πιθανότητα ανάπτυξης διαβήτη είναι μεγαλύτερη εάν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό της νόσου.
Επιπλέον, «ορισμένα δεδομένα υποδεικνύουν ότι ο κίνδυνος διαβήτη τύπου 2 είναι πέντε φορές υψηλότερος σε άτομα με διαβήτη τόσο από τη μητρική όσο και από την πατρική πλευρά της οικογένειας», προσθέτει η Dr. Adimoolam.
9. Είστε σε μια ορισμένη ηλικία
Γνωρίζετε ότι η ίδια η ηλικία αποτελεί παράγοντα κινδύνου για ορισμένες παθήσεις, επομένως λαμβάνετε μέτρα για την πρόληψή τους. Δυστυχώς, ο προδιαβήτης είναι πιο πιθανός σε μεγαλύτερες ηλικίες. «Όσο μεγαλύτερη είναι η ηλικία σας, τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος ανάπτυξης διαβήτη», τονίζει η Dr. Adimoolam.
«Αυτό μπορεί να σχετίζεται με την αύξηση του σωματικού λίπους με την ηλικία, η οποία με τη σειρά της αυξάνει τον κίνδυνο για διαβήτη τύπου 2». Επιπλέον, ο Dr. Ng αναφέρει ότι η υψηλή αρτηριακή πίεση και η υψηλή χοληστερόλη αποτελούν επίσης παράγοντες κινδύνου για προδιαβήτη. Αυτές είναι κοινές παθήσεις που εμφανίζονται καθώς μεγαλώνουμε και σχετίζονται επίσης με το μεταβολικό σύνδρομο, μια ομάδα διαταραχών που μπορεί να οδηγήσει σε καρδιακές παθήσεις και εγκεφαλικό επεισόδιο.
10. Είχατε διαβήτη κύησης
Το ιστορικό διαβήτη κύησης στο παρελθόν αυξάνει τον κίνδυνο προδιαβήτη, σύμφωνα με σχετικές έρευνες, συμπεριλαμβανομένης μιας μελέτης στο BMC Pregnancy and Childbirth. «Μόλις διαγνωστείτε με οποιαδήποτε μορφή διαβήτη, όπως ο διαβήτης κύησης, έχετε αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξετε ξανά την πάθηση με την πάροδο του χρόνου, ειδικά εάν αυξήσετε το βάρος σας», εξηγεί η Dr. Adimoolam.
Σύμφωνα με την Αμερικανική Ένωση Διαβήτη, οι γιατροί δεν γνωρίζουν ακριβώς γιατί αναπτύσσεται ο διαβήτης κύησης, αλλά πιθανόν οι ορμόνες της εγκυμοσύνης να επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο το σώμα χρησιμοποιεί την ινσουλίνη. Το Εθνικό Ινστιτούτο Διαβήτη, Γαστρεντερικών και Νεφρικών Παθήσεων της Αμερικής προτείνει στις γυναίκες που είχαν διαβήτη κύησης να υποβάλλονται σε έλεγχο γλυκόζης αίματος κάθε τρία χρόνια.
11. Είστε υπέρβαροι
Η απώλεια βάρους μπορεί να οδηγήσει σε ύφεση τον διαβήτη τύπου 2, το ίδιο ισχύει και για τον οριακό διαβήτη. «Σε γενικές γραμμές, η παχυσαρκία είναι η κύρια αιτία αντίστασης στην ινσουλίνη, καθώς ορισμένα λιπώδη κύτταρα είναι γνωστό ότι προκαλούν και εντείνουν την αντίσταση στην ινσουλίνη με την πάροδο του χρόνου», επισημαίνει ο Dr. Ng. Επιπλέον, δεν είναι μόνο το πόσο ζυγίζετε, αλλά και η κατανομή του βάρους στο σώμα σας.
«Το μέγεθος της μέσης είναι συνήθως ανάλογο με την κεντρική ή κοιλιακή παχυσαρκία», εξηγεί η Dr. Adimoolam. «Όσο περισσότερο συγκεντρωμένο κοιλιακό λίπος υπάρχει, τόσο μεγαλύτερη είναι η αντίσταση στην ινσουλίνη και, κατ’ επέκταση, ο κίνδυνος ανάπτυξης διαβήτη τύπου 2». Η γενετική προδιάθεση μπορεί επίσης να παίξει ρόλο, καθώς ορισμένοι σωματότυποι με περισσότερο κοιλιακό λίπος μπορεί να είναι κληρονομικοί, όπως αναφέρει η Dr. Adimoolam.
12. Έχετε έναν ανθυγιεινό τρόπο ζωής
Είτε είστε οριακά προδιαβητικοί είτε όχι, υπάρχουν πολλοί επιστημονικοί λόγοι για να ξεκινήσετε τη γυμναστική. «Η έλλειψη άσκησης μπορεί να προωθήσει την αύξηση βάρους, η οποία αποτελεί παράγοντα κινδύνου για διαβήτη τύπου 2», επισημαίνει η Dr. Adimoolam. Μια μελέτη από το Johns Hopkins που δημοσιεύθηκε στο Journal of General Internal Medicine έδειξε ότι τα άτομα με προδιαβήτη που έχασαν το 10% του σωματικού τους βάρους μείωσαν δραματικά τον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη.
Ωστόσο, κάθε προσπάθεια είναι σημαντική. Ο Dr. Ng προτείνει να χάσετε ακόμη και 5% έως 7% του σωματικού σας βάρους, να κόψετε το κάπνισμα και να υιοθετήσετε μια διατροφή κατάλληλη για οριακά διαβητικούς. «Παρεμβάσεις που συνήθως οδηγούν σε μείωση του βάρους περιλαμβάνουν αυξημένη άσκηση, ειδικά αερόβια άσκηση, 150 λεπτά ή περισσότερο την εβδομάδα, και μια ισορροπημένη δίαιτα, χαμηλή σε λιπαρά και με περιορισμένους υδατάνθρακες», λέει.
«Ο προδιαβήτης θεωρείται συχνά ως ένα “προειδοποιητικό σημάδι”, γι’ αυτό η παρέμβαση στον τρόπο ζωής είναι τόσο σημαντική». Τελικά, το μήνυμα είναι ότι ο προδιαβήτης είναι αναστρέψιμος. «Ο προδιαβήτης είναι το στάδιο πριν την ανάπτυξη διαβήτη τύπου 2 και, στις περισσότερες περιπτώσεις, μπορεί να προληφθεί», καταλήγει η Dr. Adimoolam.
Διαβητικό πόδι: Τα σημάδια και ο ρόλος της σωστής πρόληψης – Ποιους επηρεάζει;
«Μπορεί να μην χρειαστείτε φάρμακα για την αντιμετώπιση του προδιαβήτη εάν είστε σε θέση να αλλάξετε τον τρόπο ζωής σας, εστιάζοντας τη θεραπεία σε αλλαγές στη διατροφή και την άσκηση».
Πηγές: The Healthy, MDPI, IDF