Όταν πρόκειται για τον καθορισμό ενός φυσιολογικού βάρους, οι περισσότεροι από εμάς θα αναφερόμαστε στον Δείκτη Μάζας Σώματος ο οποίος καθορίζει το αν θεωρούμαστε υπέρβαροι ή όχι, ανεξάρτητα από τα κιλά μας.
Αυτός ο αριθμός είναι ένα μέτρο της αναλογίας βάρους προς ύψος, το οποίο χρησιμοποιείται διεθνώς από γιατρούς για να υποδείξει τον κίνδυνο ενός ατόμου για μια σειρά από ασθένειες. Έχουμε μάθει από καιρό ότι ο ΔΜΣ μεταξύ 18,5 και 24,9 είναι ο πιο φυσιολογικός -δίνοντάς μας την καλύτερη δυνατή πιθανότητα πρόληψης ασθενειών όπως ο διαβήτης, οι καρδιακές παθήσεις και ακόμη και ορισμένοι καρκίνοι.
Ωστόσο τώρα, ένας αυξανόμενος όγκος ερευνών δείχνει ότι αυτή η θεωρία δεν είναι απολύτως αληθής. Αρκετοί επιστήμονες της διατροφής έχουν αρχίσει να υποστηρίζουν μια άλλη άποψη που συνίσταται σε έναν νέο ορισμό του υγιούς βάρους, ο οποίος θα εξαρτάται από το στάδιο της ζωής μας.
Τον Νοέμβριο, οι επίσημες οδηγίες της Βρετανικής Διαιτολογικής Εταιρείας του Ηνωμένου Βασιλείου κινούνταν σε διαφορετική κατεύθυνση συνιστώντας στα άτομα άνω των 65 ετών να παραμένουν «ελαφρώς υπέρβαρα». Εάν είστε ελαφρώς υπέρβαροι, η απώλεια βάρους μπορεί να μην βελτιώσει πραγματικά την υγεία σας.
Μάλιστα, μερικά επιπλέον κιλά μπορούν να προστατεύσουν τα οστά από κατάγματα και σπασίματα που είναι κοινά σε μεγαλύτερη ηλικία και να σας βοηθήσουν να αντιμετωπίσετε ασθένειες που μπορεί να σας κάνουν να χάσετε βάρος γρήγορα.
Μερικά επιπλέον κιλά πιστεύεται ότι είναι ωφέλιμα και το όφελος δεν περιορίζεται μόνο στις μεγαλύτερες ηλικίες. Ορισμένοι ειδικοί έχουν υποστηρίξει ότι, ειδικά για τις γυναίκες, η ύπαρξη περισσότερου λίπους είναι ευεργετική στη νεαρή ενήλικη ζωή – ακόμα και στη μέση ηλικία.
Πρώτον, είναι σημαντικό να κατανοήσουμε τη σημασία των μετρήσεων του σωματικού λίπους, που διαφέρει από τον ΔΜΣ.
Με την ηλικία, η σύνθεση του σώματός μας αλλάζει, που σημαίνει ότι έχουμε διαφορετικές αναλογίες μυϊκού ιστού προς λίπος, και αποθηκεύουμε λιπώδη ιστό σε διαφορετικά μέρη του σώματος. Οι ειδικοί λένε ότι οι μετρήσεις σωματικού λίπους είναι πιο πιθανό να δώσουν έναν ακριβέστερο κίνδυνο εκδήλωσης κάποιας ασθένειας που αντιμετωπίζει κάποιος σε όλη τη ζωή σε σχέση με τον ΔΜΣ.
Οι περισσότεροι γιατροί παροτρύνουν τους ηλικιωμένους να χάσουν τα περιττά κιλά , αλλά αυτό θα μπορούσε να μειώσει την ανθεκτικότητα ενός ηλικιωμένου σε τραυματισμούς και ασθένειες.
Οι γυναίκες σε όλα τα στάδια της ζωής έχουν υψηλότερο ποσοστό σωματικού λίπους από τους άνδρες – όχι επειδή είναι λιγότερο υγιείς, αλλά επειδή το γυναικείο σώμα αποθηκεύει λίπος διαφορετικά από έναν άνδρα.
Κατά μέσο όρο, το λίπος σε φυσιολογικές υγιείς γυναίκες αντιπροσωπεύει περίπου το 18 τοις εκατό με 20 τοις εκατό του σωματικού βάρους. Στους άνδρες, αντιπροσωπεύει περίπου 10 τοις εκατό έως 15 τοις εκατό. Καθώς το σώμα γερνά, η μυϊκή μάζα και η οστική πυκνότητα μειώνονται, οι ορμόνες αλλάζουν, ο μεταβολισμός επιβραδύνεται και το λίπος ανακατανέμεται διαφορετικά στο σώμα.
Το φυσιολογικό επίπεδο λίπους στην εφηβεία
Τα κορίτσια που περνούν την εφηβεία, μια περίοδο που οι γοφοί τους φαρδαίνουν και το στήθος αναπτύσσεται, βλέπουν το λίπος του σώματός τους να συγκεντρώνεται κυρίως γύρω από τους μηρούς και τους γοφούς τους. Το συνιστώμενο επίπεδο σωματικού λίπους τους κυμαίνεται μεταξύ 25 και 28 τοις εκατό.
Οι άνδρες, εν τω μεταξύ, τείνουν να έχουν χαμηλότερα ποσοστά σωματικού λίπους σε σύγκριση με τις γυναίκες χάρη στις διαφορές στις ορμόνες, τη μυϊκή μάζα και την κατανομή του λίπους.
Η τεστοστερόνη, η ανδρική σεξουαλική ορμόνη, προωθεί τη συσσώρευση μυών, σε αντίθεση με τα οιστρογόνα που αυξάνουν τα αποθέματα λίπους στις γυναίκες. Όσον αφορά στους εφήβους, ένα υγιές ποσοστό σωματικού λίπους κυμαίνεται μεταξύ 12 και 15 τοις εκατό για τα αγόρια.
Η μυϊκή μάζα αρχίζει να χτίζεται αργά, αλλά μπορεί να μην συμβαδίζει με το συνολικό ρυθμό ανάπτυξης, οδηγώντας σε περισσότερα αποθέματα λίπους σε αυτήν την ηλικιακή ομάδα.
Τα φυσιολογικά επίπεδα λίπους στους νέους ενήλικες
Για μια υγιή νεαρή ενήλικη γυναίκα ηλικίας 20 έως 39 ετών, το σωματικό λίπος πρέπει να αποτελεί μεταξύ 21 και 32 τοις εκατό του συνολικού βάρους της.
Για τους νέους άντρες 20 έως 39 ετών, το εύρος είναι υψηλότερο – κυμαίνεται μεταξύ 8 και 19 τοις εκατό.
Σε αυτό το στάδιο, οι ορμόνες συνεχίζουν να κυμαίνονται με την τεστοστερόνη να αγγίζει τα μέγιστα επίπεδα, όταν ένας άνδρας φτάνει στα 20 του.
Ένα πιο σημαντικό ποσοστό βάρους σε αυτό το σημείο πιθανότατα αποδίδεται σε περισσότερη μυϊκή και οστική μάζα.
Φυσιολογικά επίπεδα λίπους στη μέση ηλικία
Οι γυναίκες μέσης ηλικίας και όσες είναι στην εμμηνόπαυση υφίστανται ένα συγκεκριμένο σύνολο ορμονικών αλλαγών που επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο αποθηκεύεται το λίπος στο σώμα τους.
Καθώς τα επίπεδα οιστρογόνων πέφτουν, το λίπος τείνει να απομακρύνεται από τους γοφούς και πάει προς την κοιλιά.
Αυτό οδηγεί σε αύξηση του σπλαχνικού λίπους – του τύπου που συσσωρεύεται γύρω από τα όργανα και αυξάνει τον κίνδυνο μεταβολικών διαταραχών και καρδιακών παθήσεων.
Ενώ το λίπος γύρω από τους γοφούς και τους μηρούς μπορεί να μετατραπεί σε μυ σχετικά εύκολα, το σπλαχνικό λίπος δεν μπορεί. Γι’ αυτό το λόγο θεωρείται φυσιολογικό και υγιές να έχει λίγο υψηλότερο ποσοστό σωματικού λίπους μια εμμηνοπαυσιακή ή μετεμμηνοπαυσιακή γυναίκα.
Το ποσοστό υγιούς σωματικού λίπους για αυτήν την ηλικιακή ομάδα κυμαίνεται από 23 τοις εκατό έως 33 τοις εκατό.
Στους μεσήλικες άνδρες, το εύρος της υγείας κυμαίνεται μεταξύ 11 τοις εκατό και 21 τοις εκατό. Σε αυτό το σημείο, το λίπος τείνει να συγκεντρώνεται γύρω από την κοιλιά.
Φυσιολογικό επίπεδο λίπους μετά τα 65
Οι ηλικιωμένοι τείνουν να έχουν πολύ λιγότερη μυϊκή μάζα ως ποσοστό του σωματικού τους βάρους σε σύγκριση με τους νεαρούς ενήλικες.
Έχουν, επίσης, συνήθως πιο αργό μεταβολισμό, γεγονός που ενθαρρύνει τη συσσώρευση λίπους, αλλά αποδεικνύεται ότι αυτό μπορεί να είναι πραγματικά καλό για εκείνους.
Το λίπος είναι πηγή ενέργειας, επομένως είναι χρήσιμο στους ηλικιωμένους σε περιόδους ασθένειας, όταν μπορεί να μην έχουν όρεξη. Βοηθά, επίσης, στην προστασία από τραυματισμούς από πτώσεις, καθιστώντας τις οδηγίες για την απώλεια βάρους δυνητικά επικίνδυνη.
Μια μελέτη του 2022 για το ιδανικό εύρος του δείκτη μάζας σώματος για ηλικιωμένους ενήλικες κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι ηλικιωμένοι με ΔΜΣ κάτω του 25 διέτρεχαν υψηλότερο κίνδυνο μείωσης της λειτουργικής τους ικανότητας, παρουσίαζαν προβλήματα βάδισης και ισορροπίας, κίνδυνο πτώσης, μείωση της μυϊκής δύναμης και υποσιτισμό.
Σύμφωνα με τη μελέτη, το βέλτιστο εύρος επιπέδων του ΔΜΣ για τους ηλικιωμένους ενήλικες είναι 31 με 32 και 27 με 28 kg/m2 για τις γυναίκες και τους άνδρες, αντίστοιχα.
Η Katherine Flegal στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ στην Καλιφόρνια, η οποία έχει υποστηρίξει εδώ και καιρό ότι οι τυπικές κατηγορίες ΔΜΣ είναι πολύ χαμηλές για όλες τις ηλικιακές ομάδες, λέει ότι οι συμβουλές από το BDA είναι μια «καλή αρχή».