Σε μια ανακάλυψη που θα μπορούσε να επιταχύνει τη θεραπεία ασθενών με πολλαπλή σκλήρυνση, οι επιστήμονες του Πανεπιστημίου του Σαν Φρανσίσκο ανακάλυψαν έναν προάγγελο στο αίμα ορισμένων ανθρώπων που αργότερα ανέπτυξαν τη νόσο.
Σε περίπου 1 στις 10 περιπτώσεις πολλαπλής σκλήρυνσης, το σώμα αρχίζει να παράγει ένα διακριτικό σύνολο αντισωμάτων κατά των πρωτεϊνών του χρόνια πριν εμφανιστούν τα συμπτώματα. Αυτά τα αυτοαντισώματα φαίνεται να συνδέονται τόσο με τα ανθρώπινα κύτταρα όσο και με τα κοινά παθογόνα, εξηγώντας πιθανώς τις επιθέσεις του ανοσοποιητικού στον εγκέφαλο και το νωτιαίο μυελό που είναι το χαρακτηριστικό της νόσου.
Η πολλαπλή σκλήρυνση μπορεί να οδηγήσει σε καταστροφική απώλεια του κινητικού ελέγχου, αν και οι νέες θεραπείες μπορούν να επιβραδύνουν την εξέλιξη της νόσου και, ίσως, να διατηρήσουν την ικανότητα του ασθενούς να περπατά. Οι επιστήμονες ελπίζουν ότι τα αυτοαντισώματα που ανακάλυψαν στη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Nature Medicine θα ανιχνευθούν μια μέρα με μια απλή εξέταση αίματος, δίνοντας στους ασθενείς ένα προβάδισμα στη θεραπεία.
«Τις τελευταίες δεκαετίες, έχει γίνει μια πρόοδος στη θεραπεία της πολλαπλής σκλήρυνσης με νεότερες, πιο ισχυρές θεραπείες. Ένα τέτοιο διαγνωστικό αποτέλεσμα καθιστά πιο πιθανή μια έγκαιρη παρέμβαση, δίνοντας στους ασθενείς ελπίδα για μια καλύτερη ζωή», δήλωσε ο νευρολόγος του UCSF και συγγραφέας της εργασίας, Michael Wilson.
Σύνδεση των λοιμώξεων με το αυτοάνοσο νόσημα
Τα αυτοάνοσα νοσήματα, όπως η πολλαπλή σκλήρυνση, πιστεύεται ότι οφείλονται, εν μέρει, από σπάνιες ανοσολογικές αντιδράσεις σε κοινές λοιμώξεις.
Το 2014, ο καθηγητής Wilson ένωσε τις δυνάμεις του με τον καθηγητή Joe DeRisi για να αναπτύξει καλύτερους τρόπους εύρεσης των ενόχων πίσω από την αυτοάνοση πάθηση. Πήραν μια τεχνική στην οποία οι ιοί κατασκευάζονται για να εμφανίζουν κομμάτια πρωτεϊνών σαν σημαίες στην επιφάνειά τους, που ονομάζεται PhIP-Seq, και τη βελτίωσαν για να εξετάσουν το ανθρώπινο αίμα για αυτοαντισώματα.
Η τεχνική ανιχνεύει αυτοαντισώματα έναντι περισσότερων από 10.000 ανθρώπινων πρωτεϊνών, αρκετά ώστε οι επιστήμονες να διερευνήσουν σχεδόν οποιαδήποτε αυτοάνοση νόσο. Τη χρησιμοποίησαν το 2019 για να ανακαλύψουν μια σπάνια αυτοάνοση ασθένεια που φαινόταν να προέρχεται από καρκίνο των όρχεων.
Τα πρώιμα συμπτώματα της πολλαπλής σκλήρυνσης -όπως ζάλη, σπασμοί και κόπωση- μπορεί να μοιάζουν με άλλες καταστάσεις και η διάγνωση απαιτεί προσεκτική ανάλυση μαγνητικής τομογραφίας εγκεφάλου. Η ομάδα του UCSF πίστευε ότι το σύστημα PhIP-Seq θα μπορούσε να αποκαλύψει τα αυτοαντισώματα πίσω από τις ανοσοποιητικές κρίσεις της νόσου και να δημιουργήσει νέες ευκαιρίες για την κατανόηση και τη θεραπεία της.
Ένωσαν τις δυνάμεις τους με τον καθηγητή Mitch Wallin, του Πανεπιστημίου του Maryland, για να αναζητήσουν αυτοαντισώματα στο αίμα των ατόμων με πολλαπλή σκλήρυνση.
Ένα συνεπές χαρακτηριστικό της πολλαπλής σκλήρυνσης
Η ομάδα ανέλυσε αίμα από 250 ασθενείς με πολλαπλή σκλήρυνση που συλλέχθηκε μετά τη διάγνωσή τους, καθώς και δείγματα που ελήφθησαν πέντε ή περισσότερα χρόνια νωρίτερα. Οι ερευνητές εξέτασαν επίσης συγκρίσιμα δείγματα αίματος από 250 υγιείς βετεράνους. Χρησιμοποιώντας μόλις το ένα χιλιοστό του χιλιοστόλιτρου αίματος από κάθε χρονικό σημείο, οι επιστήμονες σκέφτηκαν ότι θα έβλεπαν ένα άλμα στα αυτοαντισώματα καθώς εμφανίζονταν τα πρώτα συμπτώματα της πολλαπλής σκλήρυνσης.
Αντίθετα, διαπίστωσαν ότι το 10% των ασθενών με τη νόσο είχε «εκπληκτική αφθονία» αυτοαντισωμάτων χρόνια πριν από τη διάγνωσή του. Τα 12 περίπου αυτοαντισώματα έχουν όλα κολλήσει σε ένα χημικό πρότυπο που μοιάζει με αυτό που βρίσκεται σε κοινούς ιούς, όπως ο ιός Epstein-Barr, ο οποίος μολύνει περισσότερο από το 85% όλων των ανθρώπων, ωστόσο έχει επισημανθεί σε προηγούμενες μελέτες ως συνεισφέρουσα αιτία για πολλαπλή σκλήρυνση.
Χρόνια πριν από τη διάγνωση, το υποσύνολο των ασθενών με τη νόσο είχε άλλα σημάδια ανοσοποιητικού «πολέμου» στον εγκέφαλο. Τα ευρήματα έδειξαν ότι οι ασθενείς με τα αυτοαντισώματα είχαν αυξημένα επίπεδα φωτός νευροινιδίων (Nfl), μια πρωτεΐνη που απελευθερώνεται καθώς οι νευρώνες διασπώνται.
«Όταν αναλύουμε υγιείς ανθρώπους χρησιμοποιώντας την τεχνολογία μας, όλοι φαίνονται μοναδικοί, με το δικό τους δακτυλικό αποτύπωμα ανοσολογικής εμπειρίας, σαν νιφάδα χιονιού. Είναι όταν η ανοσολογική υπογραφή ενός ατόμου μοιάζει με κάποιον άλλο και σταματά να μοιάζει με νιφάδες χιονιού που αρχίζουμε να υποψιαζόμαστε ότι κάτι δεν πάει καλά, και αυτό βρήκαμε σε αυτούς τους ασθενείς με πολλαπλή σκλήρυνση», εξήγησε ο καθηγητής DeRisi.
Ένα τεστ που θα επιταχύνει τις σωστές θεραπείες για τους ασθενείς
Για να επιβεβαιώσει τα ευρήματά της, η ομάδα ανέλυσε δείγματα αίματος από ασθενείς στη μελέτη UCSF Origins. Όλοι αυτοί οι ασθενείς είχαν νευρολογικά συμπτώματα και πολλοί, αλλά όχι όλοι, διαγνώστηκαν με πολλαπλή σκλήρυνση. Και πάλι, ένας στους 10 από τους ασθενείς που διαγνώστηκε με τη νόσο είχε το ίδιο πρότυπο αυτοαντισωμάτων. Το μοτίβο ήταν 100% προγνωστικό μιας διάγνωσης πολλαπλής σκλήρυνσης.
«Η διάγνωση δεν είναι πάντα απλή για την πολλαπλή σκλήρυνση, επειδή δεν είχαμε συγκεκριμένους βιοδείκτες της νόσου. Είμαστε ενθουσιασμένοι που έχουμε κάτι που μπορεί να δώσει μεγαλύτερη διαγνωστική βεβαιότητα νωρίτερα, για να κάνουμε μια συγκεκριμένη συζήτηση σχετικά με το αν θα ξεκινήσουμε θεραπεία σε κάθε ασθενή», σημείωσε ο καθηγητής Wilson.
Η ομάδα λέει ότι εξακολουθούν να υπάρχουν πολλά ερωτήματα σχετικά με την πολλαπλή σκλήρυνση κατά πλάκας, αλλά πιστεύουν ότι έχουν πλέον ένα οριστικό σημάδι ότι η νόσος αρχίζει να δημιουργείται.
«Φανταστείτε να μπορούσαμε να διαγνώσουμε την πολλαπλή σκλήρυνση πριν φτάσουν στην κλινική οι ασθενείς. Αυτό θα μπορούσε να αυξήσει τις πιθανότητές μας να περάσουμε από την καταστολή στη θεραπεία», καταλήγουν οι επιστήμονες.