Δύο ειδικοί του ΕΚΠΑ αναλύουν τις οδηγίες του CDC για τη διαχείριση σε επίπεδο δημόσιας υγείας των περιστατικών μηνιγγίτιδας από μηνιγγιτιδόκοκκο.
Το CDC των ΗΠΑ έχει εκδώσει από το 2019 οδηγίες για τη διαχείριση σε επίπεδο δημόσιας υγείας των περιστατικών μηνιγγίτιδας από μηνιγγιτιδόκοκκο που βασίζονται σε ανασκόπηση δημοσιευμένων και μη δημοσιευμένων δεδομένων και σε διαβούλευση ειδικών σχετικά με τα επιδημιολογικά και μικροβιολογικά χαρακτηριστικά των επιδημικών εστιών μηνιγγιτιδοκοκκικής νόσου, των μηνιγγιτιδοκοκκικών εμβολίων, την μικροβιοφορία και τη χρήση εκτεταμένης αντιμικροβιακής χημειοπροφύλαξης σε χώρους επιδημικής εστίας.
Η ιατρός της Θεραπευτικής Κλινικής (Νοσοκομείο Αλεξάνδρα) της Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, Θεοδώρα Ψαλτοπούλου (Παθολόγος, Καθηγήτρια Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής) και η Παναγιώτα Ζαχαράκη (Βιολόγος) συνοψίζουν τις οδηγίες.
Αντιμικροβιακή χημειοπροφύλαξη στενών επαφών
Η αντιμικροβιακή χημειοπροφύλαξη των στενών επαφών ενός ασθενούς με μηνιγγιτιδοκοκκική νόσο είναι σημαντική για την πρόληψη δευτερογενών περιπτώσεων, ανεξάρτητα από το αν υπάρχει υποψία μηνιγγιτιδοκοκκικής επιδημικής εστίας.
Όλες οι περιπτώσεις μηνιγγιτιδοκοκκικής νόσου της ίδιας οροομάδας πρέπει να περιλαμβάνονται στον αριθμό των κρουσμάτων επιδημικής εστίας, εκτός εάν ο μοριακός τύπος υποδεικνύει ότι το στέλεχος από ένα κρούσμα είναι γενετικά διαφορετικό από το κυρίαρχο στέλεχος της εστίας.
Ταξινόμηση εστιών μηνιγγιτιδοκοκκικής νόσου
- Τύπος επιδημικής εστίας με βάση την οργάνωση
Τα κρούσματα συνδέονται με μια κοινή συσχέτιση όπως μια κοινή, γεωγραφικά καθορισμένη κοινότητα. Παραδείγματα είναι εστίες σε πανεπιστήμια, σχολεία, κέντρα παιδικής μέριμνας ή σωφρονιστικά ιδρύματα. - Τύπος επιδημικής εστίας με βάση την κοινότητα
Τα κρούσματα δεν έχουν κοινές σχέσεις με έναν οργανισμό, αλλά συνδέονται με μια κοινή, γεωγραφικά καθορισμένη κοινότητα, όπως μια γειτονιά ή μια πόλη. Τα κρούσματα της κοινότητας μπορεί να περιλαμβάνουν πληθυσμούς με κοινά χαρακτηριστικά.
Ο πληθυσμός σε κίνδυνο είναι ο υποπληθυσμός εντός του οργανισμού ή της κοινότητας που περιλαμβάνει τα περισσότερα, αν όχι όλα, τα κρούσματα και είναι η ομάδα που θα εμβολιαζόταν εάν ξεκινούσε μια εκστρατεία εμβολιασμού ως απάντηση στην επιδημική έξαρση.
Για τους διεθνείς οργανισμούς υγείας, 2-3 κρούσματα που σχετίζονται με εστίες εντός περιόδου 3 μηνών θεωρούνται έξαρση.
Ωστόσο, σε ορισμένες περιπτώσεις, όπως ένα ξέσπασμα σε ένα μεγάλο πανεπιστήμιο (π.χ. > 20.000 προπτυχιακοί φοιτητές) όπου δεν μπορεί να εντοπιστεί καμία υποομάδα σε κίνδυνο εντός του πληθυσμού, μπορεί να είναι λογικό να δηλωθεί επιδημική έκρηξη μετά από 3 περιπτώσεις. Επομένως, τα 2-3 κρούσματα σχετίζονται πλέον με επιδημική έκρηξη σε έναν οργανισμό κατά τη διάρκεια μιας περιόδου μέχρι 3 μηνών.
Όσον αφορά στην κοινότητα, αναφερόμαστε σε περιπτώσεις που σχετίζονται με έξαρση με συχνότητα μηνιγγιτιδοκοκκικής νόσου που είναι μεγαλύτερη από την αναμενόμενη επίπτωση στην κοινότητα αυτή.
Απόφαση εμβολιασμού
Ο εμβολιασμός είναι το προτιμώμενο μέτρο ελέγχου για τα κρούσματα μηνιγγιτιδοκοκκικής νόσου όλων των οροομάδων. Ωστόσο, πολλοί παράγοντες πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά τον προσδιορισμό της ανάγκης για εμβολιασμό.
Ενώ ο αριθμός των περιπτώσεων είναι σημαντικός, άλλοι παράγοντες που πρέπει να ληφθούν υπόψη περιλαμβάνουν το μέγεθος του πληθυσμού, την ικανότητα καθορισμού μιας ομάδας στόχου για εμβολιασμό, εάν είναι πιθανή η συνεχιζόμενη μετάδοση, η σκοπιμότητα μιας εκστρατείας εμβολιασμού και ο χρόνος πιθανού εμβολιασμού σε σχέση με τα κρούσματα.
Σε καταστάσεις όπου η συνεχιζόμενη μετάδοση είναι απίθανη , δεν ενδείκνυται απαραίτητα μια εκστρατεία εμβολιασμού εφόσον εφαρμόζεται αντιμικροβιακή χημειοπροφύλαξη σε στενές επαφές για την αποφυγή περαιτέρω μετάδοσης.
Οι αποφάσεις για εμβολιασμό θα πρέπει να λαμβάνονται κατά περίπτωση αναφέρει το CDC, λαμβάνοντας υπόψη όλες τις περιστάσεις και την επιδημιολογία που αφορούν τη συγκεκριμένη επιδημική έκρηξη.
Εκτεταμένη αντιμικροβιακή χημειοπροφύλαξη
Η εκτεταμένη αντιμικροβιακή χημειοπροφύλαξη περιλαμβάνει τη χορήγηση αντιβιοτικών σε έναν ευρύτερο κύκλο ατόμων από αυτούς που προσδιορίζονται ως στενές επαφές ενός περιστατικού.
Η διευρυμένη χημειοπροφύλαξη μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως ενδιάμεσο μέτρο για την προσωρινή μείωση της μηνιγγιτιδοκοκκικής μετάδοσης προτού επιτευχθεί πιθανή προστασία από τον εμβολιασμό ή όταν ενδείκνυται μια εκστρατεία εμβολιασμού αλλά δεν είναι δυνατή η εφαρμογή.
Εάν εφαρμοστεί εκτεταμένη χημειοπροφύλαξη, θα πρέπει να ξεκινήσει το συντομότερο δυνατό μετά τον προσδιορισμό της ύπαρξης εστίας.
Θα πρέπει να χορηγείται σε όλα τα άτομα εντός του συντομότερου δυνατού χρονικού πλαισίου (ιδανικά εντός 24 ωρών το ένα από το άλλο). Κάθε εστία μηνιγγιτιδοκοκκικής νόσου είναι μοναδική και οι αρχές δημόσιας υγείας θα πρέπει να σταθμίζουν προσεκτικά τα οφέλη και τους κινδύνους της εκτεταμένης χημειοπροφύλαξης κατά περίπτωση.
Επιπρόσθετα μέτρα αντιμετώπισης της τοπικής επιδημικής έκρηξης σε επίπεδο οργανισμού
Γενικά, το CDC δεν συνιστά τον περιορισμό των ταξιδιών σε μια περιοχή με επιδημική έκρηξη, το κλείσιμο σχολείων ή πανεπιστημίων ή την ακύρωση αθλητικών ή κοινωνικών εκδηλώσεων ως μέρος του ελέγχου της επιδημίας της μηνιγγιτιδοκοκκικής νόσου, καθώς αυτές οι παρεμβάσεις είναι απίθανο να αλλάξουν την πορεία της επιδημίας.
Η εκπαίδευση των κοινοτήτων, των γιατρών και του λοιπού προσωπικού υγειονομικής περίθαλψης σχετικά με τη μηνιγγιτιδοκοκκική νόσο για την προώθηση συμπεριφορών έγκαιρης αναζήτησης φροντίδας και την αναγνώριση περιστατικών είναι ένα σημαντικό μέρος της διαχείρισης ύποπτων κρουσμάτων μηνιγγιτιδοκοκκικής νόσου. Οι εκπαιδευτικές προσπάθειες θα πρέπει να ξεκινήσουν αμέσως μόλις υπάρξει υποψία εμφάνισης μηνιγγιτιδοκοκκικής νόσου.
Επαναξιολόγηση κατάστασης επιδημικής έκρηξης
Καθώς η επιδημιολογία της μηνιγγιτιδοκοκκικής νόσου είναι δυναμική και απρόβλεπτη, με περιστατικά που σχετίζονται με έξαρση μερικές φορές να αναφέρονται μήνες μετά το τελευταίο γνωστό κρούσμα, είναι δύσκολο να προσδιοριστεί εάν μια εστία έχει εξαλειφθεί.
Σε αντίθεση με ορισμένα παθογόνα, ο προσδιορισμός του τέλους μιας εστίας μηνιγγιτιδοκοκκικής νόσου δεν μπορεί να βασίζεται στη διέλευση 2 περιόδων επώασης χωρίς κρούσμα λόγω της μετάδοσης του οργανισμού μέσω ασυμπτωματικών φορέων.
Έτσι, με βάση τη γνώμη των ειδικών, προτείνεται χρονικό πλαίσιο του ενός έτους για επαναξιολόγηση κρουσμάτων εστιών που αφορούν οργανισμούς (πχ πανεπιστήμια). Για τους σκοπούς της λήψης αποφάσεων για τη δημόσια υγεία, ο κίνδυνος μηνιγγιτιδοκοκκικής νόσου μπορεί να θεωρηθεί ότι έχει επιστρέψει στα αναμενόμενα επίπεδα ένα χρόνο μετά το τελευταίο κρούσμα σε εστία με βάση τον οργανισμό.
Σε κρούσματα με βάση επίσης όλη την κοινότητα, η συχνότητα εμφάνισης θα πρέπει να επαναξιολογηθεί ένα χρόνο μετά το τελευταίο κρούσμα για να διαπιστωθεί εάν η επίπτωση παραμένει πάνω από την αναμενόμενη.