Ανησυχητικά είναι τα στοιχεία μελέτης του ΕΟΔΥ για τις νοσοκομειακές λοιμώξεις. Σοβαρό το πρόβλημα στις ΜΕΘ όπου το 45,7% των νοσηλευόμενων εμφανίζει τουλάχιστον μία λοίμωξη.
Η Ελλάδα κατατάσσεται πρώτη μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών στον επιπολασμό των νοσοκομειακών λοιμώξεων, ενώ καταγράφει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά μικροβιακής αντοχής στην Ευρώπη για συγκεκριμένα μικροβιακά στελέχη.
Τα ποσοστά μικροβιακής αντοχής στην Ελλάδα παρουσιάζουν αύξηση σε σχέση με τα προ της πανδημίας COVID-19 έτη. Σε πρόσφατη έκθεση του ECDC η Ελλάδα έχει πάρει την αρνητική πρωτιά της χώρας με τα περισσότερα έτη ζωής που χάνονται λόγω μικροβιακής αντοχής. Τα παραπάνω αποτυπώνονται στα αποτελέσματα μελέτης του ΕΟΔΥ για τις νοσοκομειακές λοιμώξεις και την μικροβιακή αντοχή. Στη μελέτη συμμετείχαν 50 νοσοκομεία από όλη τη χώρα και συνολικά συμπεριλήφθηκαν 9.707 νοσηλευόμενοι.
Το 12,1% των νοσηλευόμενων εμφάνισε λοίμωξη
Το 12,1% των νοσηλευόμενων εμφάνισε τουλάχιστον μία λοίμωξη την ημέρα της καταγραφής. Σε κάθε ασθενή με λοίμωξη αντιστοιχούσαν κατά μέσο όρο 1,2 λοιμώξεις. Από το σύνολο των 1.408 καταγεγραμμένων λοιμώξεων το 69,6% εμφανίστηκε 48 ώρες μετά την εισαγωγή στο νοσοκομείο, ενώ στο 28,6% των λοιμώξεων ο ασθενής παρουσίαζε τη λοίμωξη κατά την εισαγωγή του στο νοσοκομείο.
Οι ήδη εκδηλωμένες λοιμώξεις κατά την εισαγωγή είχαν πιθανή προέλευση το ίδιο νοσοκομείο (επανεισαγωγή ασθενούς) στο 7,5% των περιπτώσεων, άλλο νοσοκομείο στο 8,9%, μονάδες χρονίως πασχόντων στο 2,9% και μη καθορισμένης προέλευσης στο 9,2%. Για το 1,8% των λοιμώξεων η προέλευση δε μπορούσε να καθοριστεί.
Ο υψηλότερος επιπολασμός στις ΜΕΘ: Η συχνότερη λοίμωξη είναι οι πνευμονίες
Ο υψηλότερος επιπολασμός νοσοκομειακών λοιμώξεων καταγράφηκε στους ασθενείς των Μονάδων Εντατικής Θεραπείας όπου 45,7% των νοσηλευόμενων εμφάνιζε τουλάχιστον μία λοίμωξη. Ακολούθησαν οι ασθενείς που νοσηλεύονταν σε κλινικές του παθολογικού τομέα (μεταξύ αυτών εσωτερική παθολογία, καρδιολογία, ογκολογία κ.α.) με επιπολασμό 13,5% και σε κλινικές του χειρουργικού τομέα (γενική χειρουργική, ΩΡΛ κ.α.) με επιπολασμό 8,2%. Αντίθετα, οι λοιμώξεις αυτές καταγράφηκαν λιγότερο συχνά στους νοσηλευόμενους παιδιατρικών κλινικών (3%), μαιευτικής – γυναικολογίας (1,4%) και ψυχιατρικής (1,2%).
Η συχνότερη εντόπιση των λοιμώξεων ήταν το κατώτερο αναπνευστικό με ποσοστό 28,9% του συνόλου, που στην πλειονότητά τους ήταν πνευμονίες (24,9% του συνόλου).
Ορισμός νοσοκομειακής λοίμωξης
Μια λοίμωξη που εμφανίζεται σε νοσηλευόμενο θεωρείται νοσοκομειακής προέλευσης όταν τα συμπτώματα της λοίμωξης εμφανίζονται τουλάχιστον 48 ώρες μετά την εισαγωγή. Επιπλέον, μια λοίμωξη που εμφανίζεται νωρίτερα μπορεί να θεωρηθεί νοσοκομειακής προέλευσης αν ο ασθενής έχει λάβει εξιτήριο από χώρο παροχής υπηρεσιών υγείας εντός 48 ωρών.
Εξαίρεση είναι οι λοιμώξεις χειρουργικού πεδίου που θεωρούνται νοσοκομειακής προέλευσης όταν η επέμβαση πραγματοποιήθηκε εντός 30 ημερών από την εμφάνιση της λοίμωξης ή 90 ημερών αν υπάρχει εμφύτευμα, καθώς και οι λοιμώξεις από το βακτήριο C. difficile όταν η πιθανή έκθεση είναι εντός 28 ημερών.
Πως η μικροβιακή αντοχή συνδέεται με τις νοσοκομειακές λοιμώξεις
Η μικροβιακή αντοχή είναι μια από τις δέκα πιο σοβαρές απειλές για τη δημόσια υγεία παγκοσμίως και συνδέεται άμεσα με τις νοσοκομειακές λοιμώξεις , καθώς για την αντιμετώπισή τους χρησιμοποιούνται συνήθως αντιβιοτικά ευρέως φάσματος.
Οι νοσοκομειακές λοιμώξεις και η μικροβιακή αντοχή αποτελούν απειλή για τους ασθενείς, καθώς σχετίζονται με αυξημένη νοσηρότητα, θνητότητα και διάρκεια νοσηλείας, ενώ επιβαρύνουν οικονομικά, σε μεγάλο βαθμό, το σύστημα υγείας.
Σε μελέτη καταγραφής του σημειακού επιπολασμού των λοιμώξεων που συνδέονται με χώρους παροχής υγείας και της χρήσης αντιβιοτικών το διάστημα 2022-2023 ο επιπολασμός ανήλθε σε 12,1%, ενώ σε αντίστοιχη μελέτη το 2016-2017 ήταν 10,0%. Η κατανάλωση αντιβιοτικών το 2022-2023 κυμάνθηκε σε παρόμοια επίπεδα με το 2016-2017 (55,4%) ήταν, όμως, σημαντικά μεγαλύτερος από τον αντίστοιχο ευρωπαϊκό μέσο όρο. Έλλειψη δεδομένων καταγράφεται σε σχέση με την εμφάνιση χειρουργικών λοιμώξεων στη χώρα μας, η καταγραφή των οποίων αποτελεί στόχο του ΕΟΔΥ για τους επόμενους μήνες.
Πρόγραμμα για τον έλεγχο των νοσοκομειακών λοιμώξεων
Το Πανελλήνιο Πιλοτικό Πρόγραμμα για την Πρόληψη και τον Έλεγχο των Νοσοκομειακών Λοιμώξεων και της Μικροβιακής Αντοχής – GRIPP-SNF To GRIPP-SNF είναι ένα πενταετές σχέδιο (2021-2026) που στοχεύει να μετατρέψει δέκα από τα μεγαλύτερα δημόσια νοσοκομεία στην Ελλάδα σε κόμβους βέλτιστων πρακτικών για την πρόληψη και τον έλεγχο των λοιμώξεων (Infection Prevention & Control, IPC).
Οι βασικοί στόχοι του προγράμματος είναι:
1. Εκπαίδευση των εργαζομένων στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης για την πρόληψη και τον έλεγχο των λοιμώξεων, με την ανάπτυξη και την παροχή ενός προγράμματος κατάρτισης που περιλαμβάνει πιστοποιημένη εκπαίδευση των νοσηλευτών επιτήρησης λοιμώξεων (ΝΕΛ) επάνω στις βασικές και πιο προηγμένες αρχές IPC, καθώς και σεμινάρια κατάρτισης για κλινικούς ιατρούς, στελέχη νοσοκομείων και άλλους εργαζόμενους στον τομέα της υγείας.
2. Ενίσχυση των επιτροπών ελέγχου λοιμώξεων στα δέκα νοσοκομεία με εκπαιδευμένους Νοσηλευτές Επιτήρησης Λοιμώξεων και συνεχή υποστήριξη καθ’ όλη τη διάρκεια του προγράμματος.
3. Παρεμβάσεις που βελτιώνουν τις πρακτικές και μπορούν να μειώσουν τις νοσοκομειακές λοιμώξεις και την μικροβιακή αντοχή στα επιλεγμένα νοσοκομεία.
4. Βελτίωση της επιτήρησης των λοιμώξεων και της μικροβιακής αντοχής στα νοσοκομεία μέσω της ανάπτυξης μιας εθνικής βάσης δεδομένων για συστηματική παρακολούθηση, με στόχο όχι μόνο τον εντοπισμό προβληματικών περιοχών αλλά και την αξιολόγηση των παρεμβάσεων για τον επιτυχή έλεγχο των λοιμώξεων στα ελληνικά νοσοκομεία.
Το πρόγραμμα πραγματοποιείται με την δωρεά και χρηματοδότηση του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, στο πλαίσιο της «Πρωτοβουλίας για την ενίσχυση και αναβάθμιση της Υγείας στην Ελλάδα». Υλοποιείται από το Κέντρο Κλινικής Επιδημιολογίας και Έκβασης Νοσημάτων – CLEO, σε συνεργασία με τον Οργανισμό Διασφάλισης της Ποιότητας στην Υγεία, το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, τον Εθνικό Οργανισμό Δημόσιας Υγείας , το Υπουργείο Υγείας και το Ινστιτούτο Βελτίωσης της Υγείας (IHI) της Αμερικής.