Ο σχολικός εκφοβισμός έχει λάβει μεγάλες διαστάσεις και η αντιμετώπισή του απαιτεί οργανωμένη επιστημονική, αλλά και θεσμική παρέμβαση.
Με αφορμή το νέο περιστατικό βίας σε σχολική μονάδα στην Κυψέλη, είναι δυστυχώς πασιφανές ότι το πρόβλημα της βίας και εκφοβισμού στο σχολικό περιβάλλον είναι καθημερινό, διαρκές και πολύπλοκο σε βαθμό που είναι δύσκολο να αντιμετωπιστεί αν δεν γίνει οργανωμένη επιστημονική, αλλά και θεσμική παρέμβαση.
Ο φορέας ψυχικής υγείας «Θάλπος ψυχική υγεία», προσφέρει επί 19 χρόνια υπηρεσίες ψυχικής υποστήριξης, εκπαίδευσης και ενημέρωσης τόσο μέσω των δομών, όσο και μέσω των εξειδικευμένων κέντρων ημέρας που λειτουργεί στην Αθήνα και στην περιφέρεια.
Ειδικότερα, με τη λειτουργία του Κέντρου Ημέρας Υποστήριξης της Οικογένειας και του Κέντρου Ημέρας Παιδιών & Εφήβων, υποστηρίζει δωρεάν παιδιά, εφήβους, γονείς και εκπαιδευτικούς σε ζητήματα εκφοβισμού μέσα από:
- ψυχοκοινωνικές και ψυχοθεραπευτικές υπηρεσίες σε παιδιά και εφήβους
- συμβουλευτική γονέων
- ομάδες ψυχοεκπαίδευσης γονέων και εκπαιδευτικών
- δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης σε συνεργασία με σχολεία και φορείς που δραστηριοποιούνται με παιδιά & εφήβους
Σχολικός εκφοβισμός και γονείς
Η κοινωνική λειτουργός του «Θάλπος Αττικής», Μαρίνα Νικολάου, αναφέρει σε άρθρο της, ότι ο εκφοβισμός στα σχολεία είναι ένα παγκόσμιο πρόβλημα το οποίο πλήττει το δικαίωμα των μαθητών να μαθαίνουν σε ένα ασφαλές περιβάλλον και επιδρά αρνητικά στο γενικό σχολικό κλίμα.
Οι προεκτάσεις του εκφοβισμού εντοπίζονται ακόμα και στην ενήλικη ζωή τόσο των παιδιών που βιώνουν εκφοβισμό, καθώς και εκείνων που τον ασκούν.
Το προφίλ των μαθητών που εμπλέκονται σε συμπεριφορές εκφοβισμού
Οι μαθητές που εμπλέκονται σε συμπεριφορές εκφοβισμού φαίνεται ότι έχουν ανάγκη να νιώθουν ισχυροί και να «έχουν τον έλεγχο». Φαίνεται ότι νιώθουν ικανοποίηση από την πρόκληση τραυματισμού και ταλαιπωρίας σε άλλους και συχνά υπερασπίζονται τις ενέργειές τους υποστηρίζοντας ότι τα θύματα τους προκάλεσαν με κάποιο τρόπο.
Τα αγόρια συνήθως εκφράζουν μεθόδους άμεσου εκφοβισμού, όπως σωματική και λεκτική βία. Τα κορίτσια έχει παρατηρηθεί ότι πιο συχνά ακολουθούν έμμεσες στρατηγικές εκφοβισμού, όπως τη διάδοση φημών και την ενίσχυση της κοινωνικής απομόνωσης, ενώ σπανιότερα χρησιμοποιούν τη σωματική βία.
Το προφίλ των θυμάτων
Από την άλλη πλευρά , τα παιδιά που θυματοποιούνται συνήθως εμφανίζουν χαρακτηριστικά όπως χαμηλή αυτοεκτίμηση, ανασφάλεια, αδυναμία ή διαφορετικότητα σε σχέση με τους συνομήλικούς τους.
Τα θύματα εκφοβισμού σπάνια υπερασπίζονται τον εαυτό τους ‘η αντεπιτίθενται. Συνήθως η απομόνωση, το κλάμα και ο θυμός αποτελούν τον τρόπο αντίδρασής τους.
Τις περισσότερες φορές τα παιδιά που θυματοποιούνται επιλέγουν να μην μιλήσουν για αυτό που βιώνουν, με αποτέλεσμα οι γονείς να αγνοούν το πρόβλημα ή την πλήρη έκτασή του. Η παρατηρητικότητα , η ψυχραιμία, η επικοινωνία και η ενσυναίσθηση συμβάλλουν στην έγκαιρη και αποτελεσματική διαχείριση του προβλήματος.
Τι μπορούμε να κάνουμε;
Παρατηρούμε τυχόν αλλαγές στη συμπεριφορά του παιδιού, όπως διαταραχές στον ύπνο και το φαγητό του, αλλαγές στη διάθεσή του, πτώση των σχολικών επιδόσεων, σχολική φοβία, απομάκρυνση από φίλους, λύπη, κόπωση.
Προσπαθούμε να παραμείνουμε ψύχραιμοι, μετά το περιστατικό και συμβουλεύετε το παιδί να κάνει το ίδιο. Εάν βρεθεί ξανά σε παρόμοια κατάσταση, του αναφέρουμε ότι πρέπει να απομακρυνθεί αμέσως και ότι αυτό δεν είναι ντροπή, καθώς και ότι δεν πρέπει να αμυνθεί γιατί η βία δεν είναι η λύση της βίας.
Παροτρύνουμε το παιδί να μοιραστεί τη δυσάρεστη εμπειρία που έζησε με άτομα που εμπιστεύεται· φίλοι, συμμαθητές, συγγενείς, καθηγητές του σχολείου, ψυχολόγος του σχολείου (αν υπάρχει) κ.α. Είναι σημαντικό το παιδί να μην απομονώνεται και να περνά περισσότερο χρόνο με ανθρώπους που το κάνουν να αισθάνεστε καλά με τον εαυτό του. Συχνά, οι μαθητές έχουν την εντύπωση ότι οι ενήλικες δεν μπορούν να βοηθήσουν, αυτός ίσως είναι και ο λόγος που συχνά τα περιστατικά δεν αναφέρονται στους γονείς ή τους καθηγητές.
Αναφέρουμε το περιστατικό στον Διευθυντή του σχολείου.
Προσπαθούμε να πείσουμε το παιδί ότι δεν είναι υπεύθυνο αυτό για την βίαιη συμπεριφορά εις βάρος του και ότι δεν μπορεί να ορίσει την συμπεριφορά των άλλων. Ορίζει όμως το πως θα αντιδράσει το ίδιο σε αυτό που του συμβαίνει.
Δεν πρέπει να ενθαρρύνουμε ένα παιδί να εκδικηθεί ή να χτυπήσει ένα άλλο.
Ενθαρρύνουμε την ενασχόληση του παιδιού με τον αθλητισμό, καθώς θα το δυναμώσει ψυχικά και σωματικά.
Καθοδηγούμε το παιδί να κάνει νέους φίλους και πως μπορεί να κοινωνικοποιηθεί σωστά μέσω δράσεων, όπως για παράδειγμα ο εθελοντισμός.
Ολοκληρωμένο σχέδιο παρέμβασης
Δεδομένων των χαρακτηριστικών του σχολικού εκφοβισμού, οι αποτελεσματικές παρεμβάσεις χρειάζεται να αφορούν ολόκληρη τη σχολική κοινότητα και όχι να επικεντρώνονται μόνο στους θύτες και στα θύματα.
Ένα ολοκληρωμένο σχέδιο παρέμβασης που περιλαμβάνει όλους τους μαθητές, τους γονείς και το προσωπικό του σχολείου είναι πιθανότερο τελικά να διασφαλίσει ότι όλοι οι μαθητές μαθαίνουν σε ένα ασφαλές περιβάλλον, χωρίς φόβο.
Για ενημέρωση και υποστήριξη σε θέματα σχολικού εκφοβισμού, μπορείτε να απευθυνθείτε:
- Ελληνική Αστυνομία
- 8001180015 – Μονάδα Εφηβικής Υγείας (Μ.Ε.Υ.) της Β΄ Παιδιατρικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Νοσοκομείο Παίδων «Π. & A. Κυριακού»
- 116111 – Ευρωπαϊκή Γραμμή Υποστήριξης για συμβουλευτική υποστήριξη σε παιδιά και ενήλικες, «Το Χαμόγελο του Παιδιού»
- 1056 – Εθνική Γραμμή για τα Παιδιά SOS για συμβουλευτική υποστήριξη σε παιδιά και ενήλικες, «Το Χαμόγελο του Παιδιού»
- 11525 – τηλεφωνική γραμμή βοήθειας για γονείς, εκπαιδευτικούς, παιδιά και εφήβους, Ένωση «Μαζί για το Παιδί»