Με σύμμαχο τη στροφή των νέων σε εναλλακτικές μορφές καπνίσματος και την έλλειψη προσυμπτωματικού ελέγχου, ο καρκίνος του πνεύμονα σημειώνει σημαντική αύξηση στην Ελλάδα.
Ανησυχητικά είναι τα δεδομένα για τον καρκίνο του πνεύμονα. Σύμφωνα με στοιχεία του ΠΟΥ, σημειώνεται σημαντική αύξηση του καρκίνου του πνεύμονα σε νέες γυναίκες μεταξύ 35-54 ετών. Παρά την πρόοδο σε θεραπείες και τεχνολογία, ο καρκίνος του πνεύμονα παραμένει ο πιο θανατηφόρος τύπος καρκίνου, παγκοσμίως και στη χώρα μας, με διαστάσεις επιδημίας. Συγκεκριμένα, κάθε χρόνο καταγράφονται περίπου 1,8 εκ. νέες διαγνώσεις καρκίνου του πνεύμονα σε παγκόσμιο επίπεδο με σχεδόν ισόποσους θανάτους.
Τα στοιχεία παρουσίασαν στο 3ο ετήσιο συνέδριο της FairLife Φροντίδα και πρόληψη για τον καρκίνο του πνεύμονα, με τίτλο: «Ο καρκίνος του πνεύμονα σε πρώτο πλάνο – από την καθημερινή πρακτική στη βέλτιστη αντιμετώπιση», ο Σωτήρης Τσιόδρας, Καθ. Παθολογίας Λοιμώξεων ΕΚΠΑ, Διευθυντής 4ης Παθολογικής Κλινικής Αττικόν, Πρόεδρος Εταιρείας Λοιμώξεων, Πρόεδρος Εθνικής Επιτροπής Δημόσιας Υγείας και η Mίνα Γκάγκα (MD, PhD, FERS, FCCP), Πνευμονολόγος, τ. Αναπληρώτρια Υπουργός Υγείας, Διευθύντρια της 1ης Πνευμονολογικής Κλινικής του Νοσοκομείου «Υγεία» και Μέλος του Standing Committee του Ευρωπαϊκού Γραφείου του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας.
Ο κ. Τσιόδρας κατά την ομιλία του τόνισε τη σημαντικότητα της ύπαρξης και πρόσβασης σε κλινικές μελέτες και στη χώρα μας, καθώς ήδη χάρη σε αυτές η θνητότητα από τη νόσο έχει διαφορά σε βάθος 5ετίας σε σύγκριση με τα ποσοστά πριν από λίγα χρόνια. Παράλληλα ανέφερε ότι η Εθνική Επιτροπή Δημόσιας Υγείας έχει παραλάβει εισήγηση Ειδικού Προγράμματος από συμβουλευτική επιστημονική ομάδα εργασίας για την οργάνωση και εφαρμογή του προσυμπτωματικού ελέγχου στη χώρα μας.
Σε ποιο στάδιο βρίσκεται όμως ο προσυμπτωματικός έλεγχος
Ένα από τα βασικά θέματα που συζητήθηκαν κατά τη διάρκεια των εργασιών του συνεδρίου ήταν ο ρόλος και η στάση της πολιτείας στην αντιμετώπιση της νόσου του καρκίνου του πνεύμονα (ΚτΠ), καθώς και η ανάγκη για συνεργασία και επικοινωνία μεταξύ όλων των εμπλεκόμενων φορέων. Οπως αναφέρθηκε έχει κατατεθεί στο Υπουργείο Υγείας, στην Εθνική Επιτροπή Δημόσιας Υγείας και στον Εθνικό Οργανισμό Δημόσιας Υγείας μελέτη με κατευθυντήριες οδηγίες για τον προσυμπτωματικό έλεγχο του καρκίνου του πνεύμονα και σχέδιο προτυποποιημένης διαδικασίας εφαρμογής του στην Ελλάδα με σαφή κριτήρια. Στη μελέτη συμμετείχαν 55 επαγγελματίες διαφόρων ειδικοτήτων, ενώ για πρώτη φορά εμπλέκονται ενεργά και οι ασθενείς. Έως σήμερα, δεν υπάρχει κάτι νεότερο επί του θέματος. «Η πολιτεία πρέπει να αναλάβει το ρόλο που της αναλογεί και να πάρει την πρωτοβουλία, καθώς όλοι έχουμε χρέος να δώσουμε ό,τι καλύτερο για να προλάβουμε όσο το δυνατό νωρίτερα τη νόσο», ανέφερε ο Στέλιος Λουκίδης, (MD, PhD, FCCP, FERS), Καθηγητής Πνευμονολογίας Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, Πρόεδρος Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρίας (ΕΠΕ).
Η πρόληψη σε τρία επίπεδα. Έντονη ανησυχία για το στροφή των νέων σε εναλλακτικές μορφές καπνίσματος
Η εικόνα του καρκίνου στην Ελλάδα και τα νεότερα δεδομένα και οι προκλήσεις γύρω από την έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του πνεύμονα, απασχόλησαν τους συμμετέχοντες στο συνέδριο.
Η κα Γκάγκα τόνισε τη σημαντικότητα της πρόληψης σε τρία επίπεδα:
- την αποφυγή παραγόντων κινδύνου όπως το κάπνισμα, το αλκοόλ, η ατμοσφαιρική ρύπανση, η παχυσαρκία (πρωτογενής),
την πρώιμη διάγνωση (δευτερογενής)
την πρόληψη επανεμφάνισης της νόσου μέσα από συνεχή παρακολούθηση και εφαρμογή κατάλληλων θεραπευτικών σχημάτων (τριτογενής).
Παράλληλα εξέφρασε την έντονη ανησυχία της για τη στροφή των νέων, ειδικότερα των εφήβων, προς την εκθετική χρήση εναλλακτικών μορφών καπνίσματος (θερμαινόμενο, άτμισμα, κτλ) και επισήμανε την ανάγκη εφαρμογής προγράμματος προληπτικού ελέγχου για τον καρκίνο του πνεύμονα με σαφείς ομάδες-στόχους, προδιαγραφές, συνεχή αξιολόγηση και εξειδικευμένες ειδικότητες.
Η κα Γκάγκα τόνισε τη μείωση της θνησιμότητας από καρκίνο του πνεύμονα μέσω του προσυμπτωματικού ελέγχου με αξονική τομογραφία χαμηλής δόσης ακτινοβολίας (LDCT) σε άτομα υψηλού κινδύνου που έχουν ιστορικό καπνίσματος.
Την ανάγκη κάθε θεραπεία να είναι προσωποποιημένη για κάθε ασθενή, με βάση όχι μόνο το ιστολογικό και μοριακό προφίλ της νόσου αλλά και τα προβλήματα και τις προτιμήσεις του ασθενή και να αποτελείται από ιατρούς και επαγγελματίες υγείας διαφόρων ειδικοτήτων, συμπεριλαμβανομένων κοινωνικών λειτουργών, ψυχολόγων/ψυχο-ογκολόγων, που φροντίζουν τον ασθενή συνεχώς, από τη διάγνωση και σε κάθε βήμα της νόσου, επεσήμανε η κα Γκάγκα.
Τέλος, αναφέρθηκε στη σημαντικότητα της υποστηρικτικής θεραπείας και της ψυχοκοινωνικής υποστήριξης που μπορεί να λάβει ένας ασθενής από την ιατρική του ομάδα και τους φροντιστές του, ενώ κατέληξε ότι το αισθητικό κομμάτι τόσο για άντρες όσο και για γυναίκες ασθενείς δεν θα πρέπει να έχει δευτερεύουσα σημασία καθώς επηρεάζει άμεσα την ψυχοσυναισθηματική τους κατάσταση.
Στον καρκίνο του πνεύμονα δεν υπάρχει χώρος για εφησυχασμό
Τις εργασίες του συνεδρίου άνοιξε η Κορίνα Πατέλη-Bell, Πρόεδρος της FairLife Φροντίδα και Πρόληψη για το Καρκίνο του Πνεύμονα, τονίζοντας μεταξύ άλλων ότι στον καρκίνο του πνεύμονα δεν υπάρχει χώρος για εφησυχασμό. «Χιλιάδες άνθρωποι χάνονται κι αυτό είναι ένα βαρύ τίμημα που δυστυχώς χρειάζεται να πληρώνουμε κάθε χρόνο στη χώρα μας. Όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς οφείλουμε να είμαστε σε κοινή γραμμή πορείας, χωρίς όρους και όρια. Η πρόληψη πρέπει να γίνει τρόπος ζωής για όλους τους Έλληνες πολίτες με βασικό εργαλείο την επιστημονική και πολυεπίπεδη ενημέρωση για τα ζητήματα υγείας, στο πλαίσιο του τρίπτυχου πρόληψη- έγκαιρη διάγνωση -θεραπεία».
Μοριακός έλεγχος και καινοτόμες θεραπείες και τεχνικές στην αντιμετώπιση του καρκίνου του πνεύμονα
Ιδιαίτερη αναφορά έγινε στο θέμα της εξειδικευμένης ενημέρωσης των επαγγελματιών υγείας των διαφόρων ειδικοτήτων σχετικά με τα συμπτώματα του καρκίνου του πνεύμονα, καθώς σε αρκετές περιπτώσεις παρατηρείται καθυστέρηση στη διάγνωση εις βάρος του ασθενή και της πορείας της θεραπείας του. Στην καθυστέρηση της τελικής διάγνωσης επίσης συμβάλει η πολυδιάσπαση στη διαδικασία ανάλυσης των βιολογικών δειγμάτων, συστήνεται, λοιπόν, όλες οι εξετάσεις να γίνονται σε ένα εξειδικευμένο κέντρο με τη λιγότερη δυνατή ταλαιπωρία του ασθενή.
Οι «αγκυλώσεις» του ασφαλιστικού συστήματος αναφορικά με την κάλυψη του μοριακού ελέγχου των βιοδεικτών ήταν ένα από τα θέματα που συζητήθηκαν κατά τη διάρκεια του συνεδρίου.
Η συγκεκριμένη εξέταση είναι αναγκαία για τους ασθενείς με καρκίνο του πνεύμονα, καθώς οι βιοδείκτες καθορίζουν το εξατομικευμένο θεραπευτικό σχήμα που χρειάζεται να λάβει ο ασθενής. Το κενό αυτό προσπαθεί να καλύψει εκστρατεία που υλοποιεί η Εταιρεία Ογκολόγων Παθολόγων Ελλάδας με τη στήριξη της φαρμακοβιομηχανίας και με ιδίους πόρους για την κάλυψη του κόστους της ανάλυσης βιοδεικτών για ασθενείς με μεταστατικό καρκίνο πνεύμονα.
Η άποψη των ασθενών
Στην αναγκαιότητα μιας διεπιστημονικής προσέγγισης, ώστε να αντιμετωπιστούν οι ανισότητες στην πρόσβαση, αναφέρθηκε ο κος Γιώργος Καπετανάκης, Πρόεδρος Ελληνικής Ομοσπονδίας Καρκίνου (ΕΛΛΟΚ). «Πρέπει να δούμε πως θα μπορέσουμε σαν χώρα να πάμε ένα βήμα μπροστά. Η επιστημονική κοινότητα είναι μπροστά και οι ασθενείς είναι επίσης μαζί. Μένει η πολιτεία να κάνει τα επόμενα βήματα». Αναφέρθηκε στην ανάγκη δημιουργίας διαδικασίας έγκρισης και αποζημίωσης βιοδεικτών, καθώς ειδικά για τον καρκίνο του πνεύμονα η μη κάλυψη του κόστους δεν ευνοεί την βέλτιστη αντιμετώπιση. Ακόμη τόνισε την έλλειψη πολιτικής βούλησης σε Ευρωπαϊκό Επίπεδο, καθώς στο σχετικό κείμενο με τις συστάσεις της ΕΕ, δεν υιοθετήθηκαν οι προτάσεις για σαφήνεια και δέσμευση των κρατών σχετικά με την έγκαιρη ανίχνευση του καρκίνου του πνεύμονα. Τέλος σημείωσε ότι κατά την πανδημία, λόγω των συχνών απεικονιστικών εξετάσεων δεν υπήρχε αύξηση των “παραμελημένων” περιστατικών με καρκίνο του πνεύμονα, σε αντίθεση με άλλες μορφές καρκίνου, κάτι που από μόνο του αποδεικνύει την αναγκαιότητα εφαρμογής ενός προγράμματος προ-συμπτωματικού ελέγχου.
Κοινή γραμμή φαρμακοβιομηχανίας
Οι εκπρόσωποι του φαρμακευτικού κλάδου συμφώνησαν στην ανάγκη εθνικής στρατηγικής για ολοκληρωμένη προσέγγιση στην πρόληψη, έγκαιρη διάγνωση και φροντίδα του καρκίνου του πνεύμονα. Ο κλάδος εστίασε εξίσου στον προσυμπτωματικό έλεγχο και στις νέες θεραπείες καθώς και στην ταχεία πρόσβαση σε αυτές μέσω κλινικών μελετών. Τέλος, η ανάγκη για χρηματοδότηση αποτελεί κρίσιμο μέρος για την υλοποίηση αυτής της στρατηγικής, προσφέροντας πρόσβαση σε καινοτόμες θεραπείες για όλους τους ασθενείς.