Εμβόλια ενηλίκων: Τρεις ειδικοί του ΕΚΠΑ εξηγούν ποιοι πρέπει να εμβολιαστούν και με ποια εμβόλια

14 εμβόλια περιλαμβάνονται στο πρόγραμμα ανοσοποίησης ενηλίκων και οι συστάσεις εμβολιασμού καθορίζονται με βάση την ηλικία και τις συννοσηρότητες.

Τον Οκτώβριο του 2023, η Συμβουλευτική Επιτροπή για τις Πρακτικές Εμβολιασμού (ACIP) παρουσίασε το Συνιστώμενο Πρόγραμμα Εμβολιασμού Ενηλίκων για ηλικίες 19 ετών και άνω στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής για 2024.

Οι Ιατροί της Θεραπευτικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Θεοδώρα Ψαλτοπούλου (Καθηγήτρια Προληπτικής Ιατρικής και Επιδημιολογίας), Γιάννης Ντάνασης, και Θάνος Δημόπουλος (Καθηγητής Ογκολογίας-Αιματολογίας, τ. Πρύτανης ΕΚΠΑ) συνοψίζουν τις συστάσεις που δημοσιεύτηκαν πρόσφατα στην έγκριτη επιστημονική επιθεώρηση Annals of Internal Medicine.

Οι συστάσεις εμβολιασμού καθορίζονται με βάση την ηλικία, αλλά και τις συννοσηρότητες, και βεβαίως πιθανές αντενδείξεις όπως το ιστορικό σοβαρών αλλεργικών αντιδράσεων σε προηγούμενο εμβολιασμό.

Τα εμβόλια

1. Εμβολιασμός COVID-19
2. Εμβολιασμός κατά του Αιμόφιλου της γρίπης τύπου β
3. Εμβολιασμός κατά της ηπατίτιδας Α
4. Εμβολιασμός κατά της ηπατίτιδας Β
5. Εμβολιασμός κατά του ιού των ανθρώπινων θηλωμάτων
6. Εμβολιασμός κατά της γρίπης
7. Εμβολιασμός κατά της ιλαράς, παρωτίτιδας και ερυθράς (ΜΜR)
8. Εμβολιασμός κατά του μηνιγγιτιδόκοκκου
9. Εμβολιασμός κατά του πνευμονιόκοκκου
10. Εμβολιασμός κατά του ιού της πολιομυελίτιδας (IPV)
11. Εμβολιασμός κατά του αναπνευστικού συγκυτιακού ιού (RSV)
12. Εμβολιασμός κατά του τετάνου, της διφθερίτιδας και του κοκκύτη (Tdap)
13. Εμβολιασμός έναντι της ανεμευλογιάς
14. Εμβολιασμός κατά του έρπητα ζωστήρα

 

1.Εμβολιασμός COVID-19

Ανεμβολίαστοι: 1 δόση του επικαιροποιημένου (2023-2024) εμβολίου Moderna ή Pfizer-BioNTech ή 2 δόσεις του επικαιροποιημένου (2023-2024) Novavax στις 0, 3-8 εβδομάδες
Προηγουμένως εμβολιασμένοι με 1 ή περισσότερες δόσεις οποιουδήποτε εμβολίου COVID-19: 1 δόση οποιουδήποτε επικαιροποιημένου (2023-2024) εμβολίου COVID-19 τουλάχιστον 8 εβδομάδες μετά την πιο πρόσφατη δόση του εμβολίου COVID-19.

Άτομα με μέτρια ή σοβαρή ανοσοκαταστολή που έχουν εμβολιαστεί προηγουμένως με 3 ή περισσότερες δόσεις οποιουδήποτε εμβολίου Moderna ή Pfizer-BioNTech: 1 δόση οποιουδήποτε επικαιροποιημένου (2023-2024) εμβολίου COVID-19 τουλάχιστον 8 εβδομάδες μετά την πιο πρόσφατη δόση. Για τους ανεμβολίαστους ή μερικώς εμβολιασθέντες συνιστώνται επιπλέον αναμνηστικές δόσεις.

2.Εμβολιασμός κατά του Αιμόφιλου της γρίπης τύπου β

Ανατομική ή λειτουργική ασπληνία (συμπεριλαμβανομένης της δρεπανοκυτταρικής νόσου): Εάν πρόκειται για εκλεκτική σπληνεκτομή, 1 δόση κατά προτίμηση τουλάχιστον 14 ημέρες πριν από τη σπληνεκτομή.

Μεταμόσχευση αιμοποιητικών βλαστικών κυττάρων: σειρά 3 δόσεων με διαφορά 4 εβδομάδων, ξεκινώντας 6-12 μήνες μετά τη μεταμόσχευση, ανεξάρτητα από το ιστορικό προηγούμενου εμβολιασμού.

3.Εμβολιασμός κατά της ηπατίτιδας Α

Κάθε άτομο που δεν είναι πλήρως εμβολιασμένο και ιδιαίτερα για όσους έχουν παράγοντες κινδύνου: Σειρά 2 δόσεων HepA (Havrix με διαφορά 6-12 μηνών ή Vaqta με διαφορά 6-18 μηνών [ελάχιστο διάστημα: 6 μήνες]) ή σειρά 3 δόσεων HepA-HepB (Twinrix στους 0,1, 6 μήνες [ελάχιστα διαστήματα: δόση 1 σε δόση 2: 4 εβδομάδες / δόση 2 σε δόση 3: 5 μήνες]).

Στους παράγοντες κινδύνου συμπεριλαμβάνονται τα ακόλουθα: χρόνια ηπατική νόσος, λοίμωξη HIV, άνδρες που έχουν σεξουαλικές επαφές με άνδρες, χρήση ναρκωτικών, άτομα που βιώνουν την έλλειψη στέγης, εργασία με τον ιό της ηπατίτιδας Α σε ερευνητικό εργαστήριο ή με πρωτεύοντα θηλαστικά με λοίμωξη από τον ιό της ηπατίτιδας Α, ταξίδια σε χώρες με υψηλή ή ενδιάμεση ενδημική ηπατίτιδα Α.

4.Εμβολιασμός κατά της ηπατίτιδας Β

• Ηλικία 19 έως 59 ετών: σειρά εμβολιασμών 2 δόσεων με διαφορά τουλάχιστον 4 εβδομάδων (Heplisav-B) ή 3 δόσεων στους 0, 1, 6 μήνες (Engerix-B, PreHevbrio ή RecombivaxHB) ή 4 δόσεων 0, 7 και 21-30 ημέρες, ακολουθούμενο από αναμνηστική δόση στους 12 μήνες (HepA-HepB (Twinrix)).
• Ηλικία 60 ετών και άνω χωρίς γνωστούς παράγοντες κινδύνου για λοίμωξη από τον ιό της ηπατίτιδας Β μπορούν να εμβολιαστούν εφόσον το επιθυμούν.
• Ηλικία 60 ετών και άνω με γνωστούς παράγοντες κινδύνου για λοίμωξη από τον ιό της ηπατίτιδας Β πρέπει να εμβολιαστούν. Στους παράγοντες κινδύνου για λοίμωξη από τον ιό της ηπατίτιδας Β περιλαμβάνονται: Χρόνιες ηπατικές παθήσεις, λοίμωξη HIV, κίνδυνος σεξουαλικής έκθεσης, τρέχουσα ή πρόσφατη χρήση ενέσιμων ναρκωτικών, διαδερμικός ή βλεννογονικός κίνδυνος έκθεσης σε αίμα, άτομα που υποβάλλονται σε αιμοκάθαρση, ασθενείς με διαβήτη, φυλάκιση, ταξίδια σε χώρες με υψηλή ή ενδιάμεση ενδημικότητα ηπατίτιδας Β.

5.Εμβολιασμός κατά του ιού των ανθρώπινων θηλωμάτων

Όλα τα άτομα μέχρι την ηλικία των 26 ετών: σειρά 2 ή 3 δόσεων ανάλογα με την ηλικία κατά τον αρχικό εμβολιασμό
Ενήλικες ηλικίας 27-45 ετών: Με βάση την από κοινού λήψη κλινικών αποφάσεων, 2 δόσεις (εάν η έναρξη έγινε σε ηλικία 9-14 ετών) ή 3 δόσεις (εάν η έναρξη έγινε ≥15 ετών)

6.Εμβολιασμός κατά της γρίπης

• Ηλικία 19 ετών και άνω: 1 δόση οποιουδήποτε εμβολίου γρίπης κατάλληλο για την ηλικία και την κατάσταση υγείας ετησίως.
• Ηλικία 65 ετών και άνω: Προτιμάται οποιοδήποτε από τα τετραδύναμα αδρανοποιημένα εμβόλια γρίπης υψηλής δόσης (HD-IIV4), τετραδύναμο ανασυνδυασμένο εμβόλιο γρίπης (RIV4) ή τετραδύναμο αδρανοποιημένο εμβόλιο γρίπης με προσθετική ουσία (aIIV4). Εάν κανένα από αυτά τα τρία εμβόλια δεν είναι διαθέσιμο, τότε θα πρέπει να χρησιμοποιείται οποιοδήποτε άλλο εμβόλιο γρίπης κατάλληλο για την ηλικία.
• Οι στενές επαφές σοβαρά ανοσοκατασταλμένων ατόμων που απαιτούν προστατευμένο περιβάλλον δεν πρέπει να λαμβάνουν LAIV4.
• Τα άτομα με αλλεργία στο αυγό μπορούν να λάβουν οποιοδήποτε εμβόλιο γρίπης (με ή χωρίς αυγό) κατάλληλο για την ηλικία και την κατάσταση της υγείας τους.

7.Εμβολιασμός κατά της ιλαράς, παρωτίτιδας και ερυθράς (ΜΜR)

Αν δεν υπάρχει απόδειξη ανοσίας στην ιλαρά, παρωτίτιδα ή ερυθρά: 1 δόση
Το MMR αντενδείκνυται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, και σε σοβαρές ανοσοκατασταλτικές καταστάσεις

8.Εμβολιασμός κατά του μηνιγγιτιδόκοκκου

Έφηβοι και νεαροί ενήλικες ηλικίας 16-23 ετών (προτιμάται η ηλικία 16-18 ετών) που δεν διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο για μηνιγγιτιδοκοκκική νόσο: Βάσει κοινής κλινικής απόφασης, σειρά 2 δόσεων MenB-4C (Bexsero) με διαφορά τουλάχιστον 1 μήνα ή σειρά 2 δόσεων MenB-FHbp (Trumenba) στους 0, 6 μήνες.
Ανατομική ή λειτουργική ασπληνία (συμπεριλαμβανομένης της δρεπανοκυτταρικής νόσου), λοίμωξη από HIV, επίμονη ανεπάρκεια συστατικών του συμπληρώματος, χρήση αναστολέων του συμπληρώματος: MenACWY (Menveo ή MenQuadfi) με διαφορά τουλάχιστον 8 εβδομάδων και επανεμβολιασμός κάθε 5 χρόνια εάν ο κίνδυνος παραμένει.
Ταξίδια σε χώρες με υπερενδημική ή επιδημική μηνιγγιτιδοκοκκική νόσο, ή μικροβιολόγοι που εκτίθενται τακτικά σε Neisseria meningitidis: 1 δόση MenACWY (Menveo ή MenQuadfi) και επανεμβολιασμός κάθε 5 χρόνια εάν ο κίνδυνος παραμένει
Πρωτοετείς φοιτητές κολλεγίων που ζουν σε κατοικίες (εάν δεν έχουν εμβολιαστεί προηγουμένως σε ηλικία 16 ετών ή μεγαλύτερη) ή νεοσύλλεκτοι στρατιωτικοί: 1 δόση MenACWY (Menveo ή MenQuadfi)
Χορήγηση MenB μετά την εγκυμοσύνη, εκτός εάν υπάρχει αυξημένος κίνδυνος και τα οφέλη του εμβολιασμού υπερτερούν των πιθανών κινδύνων

9.Εμβολιασμός κατά του πνευμονιόκοκκου

Ηλικία 65 ετών και άνω που:

Δεν έχουν λάβει προηγουμένως δόση PCV13, PCV15 ή PCV20 ή των οποίων το ιστορικό προηγούμενου εμβολιασμού είναι άγνωστο: 1 δόση PCV15 ή 1 δόση PCV20.

• Εάν προηγουμένως μόνο PCV7: ακολουθήστε την παραπάνω σύσταση.
• Εάν προηγουμένως μόνο PCV13: 1 δόση PCV20 Ή 1 δόση PPSV23.
• Εάν επιλεγεί το PCV20, χορήγηση τουλάχιστον 1 έτος μετά την τελευταία δόση PCV13.
• Εάν επιλεγεί το PPSV23, χορήγηση τουλάχιστον 1 έτος μετά την τελευταία δόση PCV13
• Εάν προηγουμένως μόνο PPSV23: 1 δόση PCV15 Ή 1 δόση PCV20 τουλάχιστον 1 έτος μετά
• Εάν χρησιμοποιηθεί PCV15, δεν συνιστώνται πρόσθετες δόσεις PPSV23.
• Εάν προηγουμένως PCV13 και PPSV23, αλλά όχι PPSV23 σε ηλικία 65 ετών ή μεγαλύτερη: 1 δόση PCV20 Ή 1 δόση PPSV23.
• Εάν επιλεγεί το PCV20, να χορηγηθεί τουλάχιστον 5 έτη μετά την τελευταία δόση πνευμονιοκοκκικού εμβολίου.
• Εάν προηγουμένως PCV13 και PPSV23 και PPSV23 σε ηλικία 65 ετών ή μεγαλύτερη: Βάσει κοινής κλινικής απόφασης, 1 δόση PCV20 τουλάχιστον 5 έτη μετά την τελευταία δόση
• Ηλικία 19-64 ετών με ορισμένες υποκείμενες ιατρικές καταστάσεις ή άλλους παράγοντες κινδύνου, όπως αλκοολισμός, χρόνια καρδιακή/ηπατική/πνευμονική νόσος, χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, κάπνισμα, κοχλιακό εμφύτευμα, συγγενής ή επίκτητη ασπληνία, διαρροή εγκεφαλονωτιαίου υγρού, σακχαρώδης διαβήτης, γενικευμένη κακοήθεια, λοίμωξη HIV, νόσος Hodgkin, ανοσοανεπάρκειες, ιατρογενής ανοσοκαταστολή, λευχαιμία, λέμφωμα, πολλαπλό μυέλωμα, νεφρωσικό σύνδρομο, μεταμόσχευση συμπαγών οργάνων ή δρεπανοκυτταρική νόσος ή άλλες αιμοσφαιρινοπάθειες.

10.Εμβολιασμός κατά του ιού της πολιομυελίτιδας (IPV)

Ενήλικες για τους οποίους είναι γνωστό ή υπάρχει υποψία ότι είναι ανεμβολίαστοι ή ατελώς εμβολιασμένοι: ολοκλήρωση πρωτογενής σειράς 3 δόσεων.

11.Εμβολιασμός κατά του αναπνευστικού συγκυτιακού ιού (RSV)

Έγκυες στις 32-36 εβδομάδες κύησης από τον Σεπτέμβριο έως τον Ιανουάριο στο μεγαλύτερο μέρος των ηπειρωτικών Ηνωμένων Πολιτειών: 1 δόση εμβολίου RSV (Abrysvo™). Χορήγηση εμβολίου RSV ανεξάρτητα από προηγούμενη λοίμωξη από RSV.

Συνιστάται είτε ο εμβολιασμός της μητέρας κατά του RSV είτε η ανοσοποίηση του βρέφους με νιρσεβιμάμπη (μονοκλωνικό αντίσωμα RSV) για την πρόληψη της λοίμωξης του κατώτερου αναπνευστικού συστήματος από τον αναπνευστικό συγκυτιακό ιό στα βρέφη.

Όλες οι άλλες έγκυες: Δε συνιστάται εμβόλιο RSV

Ηλικία 60 ετών και άνω: Με βάση την από κοινού λήψη κλινικών αποφάσεων, 1 δόση εμβολίου RSV (Arexvy ή Abrysvo). Τα άτομα που είναι πιθανότερο να ωφεληθούν από τον εμβολιασμό είναι εκείνα που θεωρείται ότι διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο για σοβαρή νόσο RSV.

12.Εμβολιασμός κατά του τετάνου, της διφθερίτιδας και του κοκκύτη (Tdap)

Αν προηγουμένως δεν έλαβε Tdap στην ηλικία των 11 ετών ή μετά από αυτήν: 1 δόση Tdap, στη συνέχεια Td ή Tdap κάθε 10 χρόνια

Αν προηγουμένως δεν είχε λάβει σειρά πρωτοβάθμιων εμβολιασμών για τέτανο, διφθερίτιδα ή κοκκύτη: 1 δόση Tdap ακολουθούμενη από 1 δόση Td ή Tdap τουλάχιστον 4 εβδομάδες αργότερα, και μια τρίτη δόση Td ή Tdap 6-12 μήνες αργότερα (το Tdap προτιμάται ως πρώτη δόση και μπορεί να αντικαταστήσει οποιαδήποτε δόση Td), Td ή Tdap κάθε 10 χρόνια στη συνέχεια.

Εγκυμοσύνη: 1 δόση Tdap κατά τη διάρκεια κάθε εγκυμοσύνης, κατά προτίμηση στην αρχή των εβδομάδων κύησης 27-36.

Διαχείριση τραυμάτων: Άτομα με 3 ή περισσότερες δόσεις εμβολίου που περιέχει τοξοειδές τετάνου: Για καθαρά και ελαφρά τραύματα, Tdap ή Td εάν έχουν περάσει περισσότερα από 10 έτη από την τελευταία δόση εμβολίου που περιέχει τοξοειδές τετάνου – για όλα τα άλλα τραύματα, Tdap ή Td εάν έχουν περάσει περισσότερα από 5 έτη από την τελευταία δόση εμβολίου που περιέχει τοξοειδές τετάνου.

13.Εμβολιασμός έναντι της ανεμευλογιάς

Χωρίς ενδείξεις ανοσίας στην ανεμευλογιά: σειρά 2 δόσεων με διαφορά 4-8 εβδομάδων εάν προηγουμένως έχει εμβολιαστεί (VAR ή MMRV [εμβόλιο ιλαράς-παρωτίτιδας-ερυθράς- ανεμευλογιάς] για παιδιά)- εάν προηγουμένως 1 δόση εμβολίου που περιέχει ανεμευλογιά, 1 δόση τουλάχιστον 4 εβδομάδες μετά την πρώτη δόση. Αντενδείκνυται στην εγκυμοσύνη και σε ανοσοκατεσταλμένους

14.Εμβολιασμός κατά του έρπητα ζωστήρα

Ηλικία 50 ετών και άνω, ανοσοκατεσταλμένοι: 2 δόσεις ανασυνδυασμένου εμβολίου (RZV, Shingrix) με διαφορά 2-6 μηνών (ελάχιστο διάστημα: 4 εβδομάδες), ανεξάρτητα από προηγούμενη λοίμωξη έρπητα ζωστήρα ή ιστορικό εμβολιασμού με εμβόλιο ζωντανού ιού (ZVL, Zostavax).