Από τα 168 φάρμακα που εγκρίθηκαν από τον ΕΜΑ, μόλις 90 είναι διαθέσιμα στη χώρα μας, με μόνο το 42% εξ αυτών να είναι πλήρως διαθέσιμα στους ασθενείς.
Την ανάγκη για ανάληψη δράσης, προκειμένου να διασφαλιστεί η άμεση και ισότιμη πρόσβαση των πολιτών σε καινοτόμες θεραπείες επισημαίνουν, η Ένωση Ασθενών Ελλάδος, η Ελληνική Ομοσπονδία Καρκίνου και η Ένωση Σπανίων Ασθενών Ελλάδος, με αφορμή τη σημερινή Ευρωπαϊκή Ημέρα Δικαιωμάτων των Ασθενών.
Οι Ενώσεις Ασθενών επικεντρώνονται στην ενίσχυση των πολιτικών υγείας για τη βελτίωση του υγειονομικού συστήματος, διεκδικώντας ευρύτερη πρόσβαση σε προηγμένη φροντίδα και καλύτερη διαχείριση των ασθενών, με ταυτόχρονη διασφάλιση της βιωσιμότητας του Συστήματος Υγείας και της ορθολογικής κατανομής των πόρων.
Παράλληλα, αναδεικνύουν τα εμπόδια που υπάρχουν στην πρόσβαση των ασθενών σε καινοτόμες θεραπευτικές επιλογές στην Ελλάδα, καθώς και τις προτάσεις για τη βελτίωση της κατάστασης.
Υπογραμμίζεται η σημασία της πρόσβασης στην Καινοτομία τόσο για τους ίδιους τους ασθενείς, όσο και για την Κοινωνία συνολικά, λαμβάνοντας υπόψη τα οφέλη που προκύπτουν τόσο σε ιατρικές εκβάσεις, όσο και σε κοινωνικοοικονομικό επίπεδο.
Η αναγνώριση της αξίας της Καινοτομίας και η υποστήριξή της από την Πολιτεία είναι απαραίτητη προϋπόθεση, ενώ η ανάγκη για μεταρρυθμίσεις στο υγειονομικό σύστημα γίνεται επιτακτική, με σκοπό τη διευκόλυνση της διαδικασίας έγκρισης και διάθεσης νέων θεραπειών, και τη βελτίωση της πρόσβασης των ασθενών.
Η αναθεώρηση της φαρμακευτικής νομοθεσίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τονίζουν οι τρεις Ενώσεις, αποτελεί σημαντικό βήμα προς την καταπολέμηση των ανισοτήτων και την προώθηση της Καινοτομίας στον τομέα της Υγείας σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Επιπλέον, ενθαρρύνεται η ενεργή συμμετοχή των Επαγγελματιών Υγείας και των ασθενών στις διαδικασίες διαμόρφωσης μητρώων και συλλογής δεδομένων, προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι αβεβαιότητες σχετικά με την αποτελεσματικότητα και ασφάλεια των καινοτόμων φαρμάκων, και να επιτευχθεί ο επιμερισμός του οικονομικού ρίσκου μεταξύ των εταιρειών και του συστήματος Υγείας.
Η ανάληψη συντονισμένων πρωτοβουλιών μπορεί να διασφαλίσει την πρόσβαση των ασθενών σε καινοτόμες και αποτελεσματικές θεραπείες, και παράλληλα την οικονομική βιωσιμότητα του συστήματος Υγείας.
Οι Ενώσεις Ασθενών εκφράζουν την πλήρη υποστήριξή τους σε κάθε προσπάθεια της Πολιτείας για την αποτελεσματική αξιοποίηση των διαθέσιμων πόρων αλλά και για την εύρεση νέων, η οποία όμως δεν θα θίγει την πρόσβαση των ασθενών στις βέλτιστες και αναγκαίες για αυτούς θεραπείες.
Τα εμπόδια στην πρόσβαση των ασθενών στην Καινοτομία
Οι τρεις Ενώσεις Ασθενών σημειώνουν ότι παρά τις σημαντικές προκλήσεις που συνάντησε η χώρα μας κατά τη διάρκεια της μεγαλύτερης κοινωνικο-οικονομική κρίσης της σύγχρονης εποχής, η Ελλάδα διατηρεί μια σχετικά ικανοποιητική θέση στην Ευρώπη όσον αφορά τη διαθεσιμότητα καινοτόμων φαρμάκων. Ωστόσο, οι ασθενείς στην Ελλάδα συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν δυσκολίες και σημαντικές καθυστερήσεις στην πρόσβαση, ειδικά όταν πρόκειται για ογκολογικές και ανοσοκατασταλτικές θεραπείες, καθώς και για καινοτόμα φάρμακα για σπάνια ή και πιο συχνά χρόνια νοσήματα και οι λόγοι είναι:
Μειωμένη χρηματοδότηση από το Σύστημα Υγείας και περίπλοκες οδοί χρηματοδότησης Παράλληλα, η δημιουργία φραγμών, με αποκλειστικό στόχο τη συγκράτηση της φαρμακευτικής δαπάνης μέσα από την υιοθέτηση εξωτερικών κριτηρίων, που καμία σχέση δεν έχουν με την επιστημονική τεκμηρίωση των αποφάσεων, δεν ευνοεί την πρόσβαση των ασθενών.
Υψηλό κόστος νέων θεραπειών: Οι υψηλές τιμές των νέων καινοτόμων θεραπειών αποτελούν μία σοβαρή πρόκληση για την υιοθέτηση και αποζημίωση από τα Συστήματα Υγείας διεθνώς. Το κόστος των νέων φαρμάκων θα πρέπει να σχετίζεται με την οικονομική κατάσταση των κρατών, αλλά και με την προστιθέμενη αξία που με την ευρύτερη έννοια αυτά προσφέρουν στους ασθενείς.
Έλλειψη κατανόησης της αξίας της Καινοτομίας για το Σύστημα Υγείας και τους πολίτες: Σύμφωνα με διεθνείς μελέτες, η Καινοτομία και οι νέες θεραπευτικές εξελίξεις έχουν συμβάλει στην αύξηση της επιβίωσης από τον καρκίνο στην Ε.Ε. κατά 50% σε σχέση με το 2010.
Μειωμένη συμμετοχή των εκπροσώπων των ασθενών: οι ασθενείς πρέπει να είναι αναπόσπαστο κομμάτι μιας απόφασης που αφορά μέτρα για την επίτευξη της έγκαιρης, ισότιμης και βιώσιμης πρόσβασης.
Με τη χώρα να εισέρχεται πλέον σε μια περίοδο οικονομικής ανάκαμψης και ανάπτυξης, αποκτά πρωταρχική σημασία η κάλυψη των κενών, αλλά και η ενίσχυση της απρόσκοπτης και ισότιμης πρόσβασης στην Καινοτομία, σημειώνουν οι τρεις Ενώσεις.
Μόνο το 2023, ο EMA συνέστησε 77 φάρμακα για έγκριση στην Ε.Ε., με 39 από αυτά να είναι νέες δραστικές ουσίες. Αυτό υποδηλώνει μια σημαντική εισροή φαρμακευτικής καινοτομίας για την αντιμετώπιση σοβαρών ανεκπλήρωτων ιατρικών αναγκών, και αντανακλά μια σταθερή αύξηση στον αριθμό των φαρμάκων που προτείνονται για έγκριση κάθε χρόνο.
Δεδομένης αυτής της αυξανόμενης τάσης καινοτομίας στην Ευρώπη αλλά και στη χώρα μας, προκύπτει η αναγκαιότητα για ενδελεχή προσαρμογή του υγειονομικού συστήματος με την εφαρμογή μεταρρυθμίσεων για την απλούστευση των ρυθμιστικών διαδικασιών, τη διασφάλιση της αποδοτικότητας των αξιολογήσεων, και την προώθηση στρατηγικών για τη βελτίωση της πρόσβασης των ασθενών σε καινοτόμα φάρμακα.
Οι κοινές θέσεις των τριών Ενώσεων Ασθενών
Αυξημένη επένδυση για την υποστήριξη της Καινοτομίας
«Ένας παράγοντας της περιορισμένης πρόσβασης σε καινοτόμες θεραπείες στη χώρα μας είναι η διαχρονική υποχρηματοδότηση και ο ανεπαρκής προϋπολογισμός για τα φάρμακα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να καταγράφονται εξαιρετικά υψηλά επίπεδα των συνολικών υποχρεωτικών επιστροφών των φαρμακευτικών εταιρειών, επηρεάζοντας αρνητικά την κυκλοφορία ενός νέου φαρμάκου, καθώς πολλά καινοτόμα προϊόντα δεν μπορούν να εισέλθουν στην αγορά λόγω του μη βιώσιμου περιβάλλοντος που επικρατεί.»
Οι Ενώσεις σημειώνουν ότι η συμβολή του δημόσιου τομέα στη συνολική χρηματοδότηση για δαπάνες υγείας μειώθηκε από 62,1% το έτος 2021 σε 61,9% το έτος 2022. Αντίθετα, η συμβολή του ιδιωτικού τομέα στη συνολική χρηματοδότηση για δαπάνες υγείας αυξήθηκε από 37,5% το έτος 2021 σε 37,6% το έτος 2022.Οι ιδιωτικές δαπάνες των πολιτών αυξήθηκαν, και το μεγαλύτερο μέρος τους αφορούσε την αγορά φαρμάκων καθώς και πληρωμές σε νοσοκομεία, γιατρούς, διαγνωστικά κέντρα.
Δημιουργία κατάλληλων υποδομών που θα επιτρέψουν την ακριβή διάγνωση, καθώς και την έγκαιρη και ισότιμη πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας υψηλού επιπέδου και σύγχρονες θεραπευτικές προσεγγίσεις, στοχεύοντας στην ικανοποίηση των ανεκπλήρωτων ιατρικών αναγκών.
Αύξηση και προτεραιοποίηση κατανομής των πόρων
Αναζήτηση νέων μεθόδων χρηματοδότησης
Εκσυγχρονισμένες διαδικασίες για τη βελτίωση της πρόσβασης στην Καινοτομία
Σύμφωνα με την έκθεση Patients WAIT Indicator (2023), ο χρόνος μεταξύ της άδειας κυκλοφορίας ενός νέου φαρμάκου και της ένταξής του στη λίστα αποζημίωσης έχει αυξηθεί κατά 176 ημέρες, λόγω της τοπικής διαδικασίας HTA από το Ελληνικό Δημόσιο (από 498 σε 674 ημέρες). Σύμφωνα με την ίδια έκθεση, από το σύνολο των 168 φαρμάκων που εγκρίθηκαν από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων μεταξύ 2018-2021, μόλις τα 90 είναι διαθέσιμα στη χώρα μας, με μόνο το 42% εξ αυτών να είναι πλήρως διαθέσιμα στους ασθενείς.
Εστίαση στην ολιστική προσέγγιση και κατανόηση της αξίας της Καινοτομίας
Η αξία των προγραμμάτων πρώιμης πρόσβασης
Τα προγράμματα πρώιμης πρόσβασης σε φάρμακα που έχουν λάβει «έγκριση υπό όρους» αποτελούν ένα κρίσιμο εργαλείο για την εξασφάλιση της πρόσβασης των ασθενών, το οποίο πρέπει να διατηρηθεί χωρίς προσκόμματα.
Ο ρόλος του ΙΦΕΤ
Η εισαγωγή φαρμάκων μέσω του ΙΦΕΤ αποτελεί μια σημαντική επένδυση στην Υγεία και στην ποιότητα ζωής των ασθενών, και όχι απλώς μια οικονομική δαπάνη για την απόκτηση ακριβών φαρμάκων. Το ΙΦΕΤ λειτουργεί ως κρίσιμο εργαλείο για την εξασφάλιση πρόσβασης σε θεραπείες που είναι καθοριστικές για ασθενείς με σοβαρές και σπάνιες παθήσεις.
Υιοθέτηση εργαλείων για την υποστήριξη της πρόσβασης στην Καινοτομία
Δημιουργία πλαισίου έγκρισης και αποζημίωσης βιοδεικτών
Επένδυση στην προσέλκυση νέων κλινικών μελετών
Αξιοποίηση της ψηφιακής τεχνολογίας, της τεχνητής νοημοσύνης & των δεδομένων
Μητρώα Ασθενών
Ασθενοκεντρική προσέγγιση στην υποστήριξη της Καινοτομίας